Bitwa o Anglię i jej znaczenie dla przebiegu II wojny światowej

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna:

• okoliczności dymisji premiera Nevilla Chamberlaina,

• sylwetkę Winstona Churchilla,

• niemieckie plany inwazji na Wyspy Brytyjskie o kryptonimie Operacja Lew Morski,

• przebieg bitwy o Wielką Brytanię,

b) Umiejętności

Uczeń potrafi

• skojarzyć słynne słowa W. Churchilla z konkretnymi wydarzeniami historycznymi,

• omówić znaczenie lotnictwa dla przebiegu II wojny światowej,

• przedstawić znaczenie udziału pilotów polskich w bitwie o Anglię – polskie dywizjony myśliwskie 302 i 303.

c) Postawy

Uczeń docenia wagę szczerości i rzetelności w polityce.

2. Metoda i forma pracy

W formie sprawdzenia wiadomości uczniów na temat wydarzeń i faktów związanych z bitwą o Anglię, nauczyciel zadaje klasie pytania dotyczące nazwisk i terminów na stałe funkcjonujących w świadomości społecznej (Churchill, RAF, Dywizjony 302 i 303 itd.).

Metodą podającą prezentowany jest przebieg i rezultaty bitwy. Głośna lektura przemówień Churchilla będzie inspiracją do dyskusji na temat szczerości, prawdy i odwagi w polityce.

3. Środki dydaktyczne

Kopia z przemówień W. Churchilla wygłoszonych w Izbie Gmin przed i po zakończeniu bitwy o Wielką Brytanię (na podstawie bibliografii)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Przedstawienie sytuacji militarnej w Europie w dniu rozpoczęcia bitwy o Anglię i planów Niemców związanych z inwazją na Wyspy Brytyjskie (postać marszałka Rzeszy Hermanna Göringa – naczelnego dowódcy Luftwaffe) – Operacja Lew Morski.

2. Objęcie premierostwa (10.05.1940) przez Winstona Churchilla i jego przemówienie wygłoszone trzy dni później przed Izbą Gmin ze słynnym zdaniem (parafraza angielskiego poety metafizycznego – Johna Donna): Powtórzę Izbie to, co powiedziałem członkom mojego gabinetu: Nie mam nic do ofiarowania, prócz krwi, znoju, łez i potu.

b) Faza realizacyjna

Wykład nauczyciela:

1. Przypomnienie ram czasowych bitwy o Wielką Brytanię.

2. Porównanie potencjału sił powietrznych Niemiec i Wielkiej Brytanii:

• wielkość floty powietrznej,

• jakość i rodzaje uzbrojenia (niemieckie messerschmitty przeciwko angielskim samolotom typu hurrican i spitfire,

• wyszkolenie pilotów.

3. Omówienie przebiegu bitwy o Wielką Brytanię,15 września – moment krytyczny – Wielka Brytania rzuca do boju ostatnie rezerwy RAF‑u.

4. Przedstawienie bilansu strat.

5. Omówienie udziału pilotów polskich (także czeskich i francuskich) w bitwie o Wielką Brytanię; legenda Dywizjonów 302 i 303.

c) Faza podsumowująca

Znaczenie bitwy o Anglię dla przebiegu II wojny światowej.

5. Bibliografia

1. Davies N., Europa, przekł. Elżbieta Tabakowska, Znak, Kraków 1998.

2. Kopaliński W., Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku, PWN, Warszawa 1999.

3. Król W., Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1990.

4. Olson L., Cloud S., Sprawa honoru: Dywizjon 303 Kościuszkowski: zapomniani bohaterowie II wojny światowej, przekł. Małgorzata i Andrzej Grabowscy, A.M.F. Plus, Warszawa 2004.

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Skomentuj słowa W. Churchilla, wygłoszone po zakończeniu bitwy o Anglię: Nigdy jeszcze na polu międzyludzkich konfliktów tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak niewielu. (Praca pisemna – minimum 1500 znaków).

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Przegranie przez Niemcy bitwy o panowanie w przestworzach miało dla przebiegu II wojny światowej kapitalne znaczenie. Powstrzymane zostało pasmo błyskawicznych zwycięstw Hitlera. Prysnął tym samym mit armii niemieckiej jako niezwyciężonej. Miało to olbrzymią wagę nie tylko w aspekcie militarnym, ale może przede wszystkim z punktu widzenia morale koalicji antyhitlerowskiej. Okazało się, że Niemców można pokonać.

Przypomnienie tego jakże ważnego wydarzenia z dziejów II wojny światowej wiąże się ściśle z przypomnieniem dwóch, dziś już wręcz legendarnych, faktów: po pierwsze – przemówienia W. Churchilla z 13.05.1940 roku, które jest świadectwem tego, że w polityce trzeba mieć odwagę mówienia społeczeństwu rzeczy trudnych, ale prawdziwie i rzetelnie definiujących rzeczywistość; po drugie – udziału pilotów polskich w bitwie o Anglię. Piloci dywizjonu 302 i 303 – świetnie wyszkoleni, odważni i poświęceni sprawie – są ucieleśnieniem polskiego romantyzmu i pozytywizmu. Walka w obłokach, nowoczesna technika, dzielni żołnierze, zwycięstwo okupione krwią, zwycięstwo z dala od okupowanej ojczyzny – to wszystko składa się na żywą legendę, którą warto przypominać i o której warto rozmawiać.