Czy Polsce potrzebna jest rewolucja? Wywiad z Cezarym Baryką
Scenariusz zajęć
IV etap edukacyjny, język polski (zakres podstawowy)
Temat: Czy Polsce potrzebna jest rewolucja? Wywiad z Cezarym Baryką
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
2) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), politycznych (przemówienie) i popularnonaukowych; wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Wskazuje cechy gatunkowe wywiadu,
Swobodnie konstruuje wywiad,
Poznaje życiorys głównego bohatera „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego,
Wskazuje zjawiska towarzyszące rewolucji,
Zdobywa wiadomości o cechach powieści politycznej, powieści rozwojowej.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
Buduje pytania właściwe dla formy wywiadu,
Uzyskuje funkcjonalne informacje na zadany temat,
Potrafi wykorzystać odpowiednie sceny z powieści,
Rozpoznaje emocje bohatera,
Komunikuje się w grupie,
Współpracuje w grupie.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się.
Środki dydaktyczne:
Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny, tablica interaktywna),
Zasób multimedialny: film „Dziennikarstwo i publicystyka”.
Metody nauczania:
Problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja,
Eksponujące: film,
Praktyczne: ćwiczenie, praca w grupach.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita uczniów i przeprowadza czynności organizacyjne. Następnie inicjuje rozmowę na temat „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego i recepcji powieści w kontekście politycznym, jako powieści‑diagnozy ukazującej kraj in statu nascendi. Uczniowie dyskutują, podają swoje odpowiedzi – nauczyciel stara się podkreślić motyw politycznego dojrzewania Cezarego Baryki, który jest głównym elementem powieści rozwojowej (Bildungsroman).
Etap realizacji
Po tej części zajęć nauczyciel prosi uczniów, aby potraktowali Barykę jako rozmówcę, z którym będą przeprowadzać wywiad. Na początek przypomina definicję wywiadu i jego charakterystyczne cechy, prosi o wskazanie nadrzędnego celu wywiadu i sposobów konstruowania pytań (dla uzyskania wyczerpujących odpowiedzi), porusza też zagadnienie autoryzacji tekstu. W razie potrzeby weryfikuje i uzupełnia informacje. Po tym przypomnieniu, dla usystematyzowania i ugruntowania wiedzy, odtwarza materiał filmowy z zasobu multimedialnego: jest to wypowiedź medioznawcy dotycząca najczęściej spotykanych form dziennikarskich: wywiadu, reportażu i artykułu.
Po emisji filmu prowadzący zajęcia dzieli klasę na cztery grupy i każdej przydziela konkretne zadania:
Grupa I: przygotowuje pytania do Cezarego Baryki dotyczące stylu życia bogatej szlachty (Nawłoć, Leniec, Odolany – zajęcia mieszkańców);
Grupa II: będzie zadawać bohaterowi pytania dotyczące życia robotników (Warszawa, zebranie komunistów);
Grupa III: powinna przygotować się do rozmowy z Baryką na temat życia biednych chłopów i służby (komornicy, traktowanie ludzi starych i chorych);
Grupa IV: przygotowuje zagadnienia, które zostaną omówione w wywiadzie. Mają one dotyczyć zjawisk ubocznych rewolucji (zwłoki młodej Ormianki, śmierć matki, opinie ojca, czystki etniczne, przeżycia rewolucyjne Karusi).
Na koniec pracy uczniowie prezentują przygotowane pytania. Młodzież z jednej grupy odpowiada w imieniu bohatera na pytania kolegów z innej grupy.
Etap końcowy
Nauczyciel podsumowuje zajęcia. Prosi uczniów o wnioski, które mogą brzmieć tak: Polska in statu nascendi jest krajem pełnym nierówności społecznych, które bohater obserwuje i z którymi stara się walczyć. Jest młody i wrażliwy, emocjonalnie reaguje na to, co widzi. Po tej wymianie myśli prowadzący zajęcia dyktuje uczniom zadanie domowe:
„Przygotuj 3–4 pytania dotyczące udziału Cezarego Baryki w pochodzie robotników zamykającym powieść. Postaraj się dowiedzieć, jakie pobudki nim kierowały”.
