Czytanie i pisanie liczb

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. Uczeń zna pojęcie dziesiątkowego systemu pozycyjnego.

2. Uczeń zna zależność wartości cyfry od jej położenia w liczbie.

3. Uczeń zna zasady obowiązujące przy zapisywaniu liczb.

b) Umiejętności

1. Uczeń potrafi zapisać liczbę cyframi.

2. Uczeń potrafi zapisać liczbę słownie.

3. Uczeń zapisuje liczbę na podstawie jej rozkładu dziesiętnego.

4. Uczeń umie odczytać liczby zapisane cyframi.

5. Uczeń tworzy liczby, których cyfry spełniają podane warunki.

6. Uczeń rozwiązuje zadania tekstowe z obliczeniami dwudziałaniowymi.

b) Postawy

Uczeń współpracuje w grupie.

2. Metoda i forma pracy

Metody

metoda czynnościowa

Formy

• praca z całą klasą

• praca w grupach dwuosobowych

• praca indywidualna

3. Środki dydaktyczne

• plakietki z cyframi

• plakietki z grupami trzech cyfr

• kserokopie kartek z aktualnymi danymi liczbowymi z rocznika statystycznego zapisane cyframi

• kserokopie kartek z aktualnymi danymi z rocznika statystycznego wpisanymi w tabele

• kserokopie blankietów opłat czynszowych lub przekazów pocztowych

• karteczki z „plusami”

4. Przebieg lekcji

N – nauczyciel, U – uczniowie

a) Faza przygotowawcza

N – Prosi uczniów o wystawienie w górę kciuka, potem dziesięciu palców.

U – Porównują palce do jedności i dziesiątki.

N – Zaprasza na środek dziesięcioro dzieci. Pyta, do czego można porównać wszystkie palce ich rąk.

U – Stwierdzają, że powstała jedna setka.

N – Zaprasza na środek dziecko i wręcza mu plakietkę z liczbą 100. Pyta, ile potrzeba setek, aby powstał tysiąc.

U – Odpowiadają: dziesięć. Następne dziecko z plakietką 0 ustawia się po prawej stronie setki.

N – Pyta, ile potrzeba tysięcy, aby utworzyć jedną dziesiątkę tysięcy oraz kolejno jedną setkę tysięcy i milion.

U – Odpowiadają kolejno: dziesięć, sto, tysiąc. Następne dzieci, każde z plakietką zero, ustawiają się po prawej stronie tworzącej się liczby, aż do miliona.

N – Zaprasza dwójkę dzieci. Poleca im wylosować po jednej plakietce z cyfrą i utworzyć z tych cyfr liczby, a następnie przeanalizować, od czego zależy wartość ich cyfr w liczbie.

U – Wypowiadają się o pozycyjności układu dziesiątkowego. Zapisują temat lekcji: „Czytanie i pisanie liczb”.

b) Faza realizacyjna

N – Pyta, ilu cyfrowe mogą być liczby.

U – Podają odpowiedzi i zapisują kolejno: jednocyfrowe, dwucyfrowe, trzycyfrowe. Do każdej odpowiedzi podają przykład.

N – Kładzie na każdej ławce kartkę z danymi z rocznika statystycznego, zapisanymi cyfrowo (załącznik 1). Prosi o odczytanie kolejnych pozycji.

U – Odczytują dane, podają, jaka jest cyfra setek, tysięcy lub inna w tej liczbie.

N – Zwraca uwagę uczniów na zapis liczb z oddzieleniem grup jedności, tysięcy, milionów. Poleca wybrać dwie liczby z listy.

U – Przepisują wybrane liczby i zapisują je słowami.

N – Rozdaje kserokopie tabeli z informacjami z rocznika statystycznego z zapisem słowno‑cyfrowym (załącznik 2).

U – Odczytują liczby, przepisują je, zapisując cyframi i słowami.

N – Rozdaje kserokopie blankietów opłat czynszowych lub przekazów pocztowych.

U – Piszą na blankietach kwoty cyframi i słownie. Wklejają je do zeszytu.

N – Pyta o znajomość wielkich liczb. Zaprasza na środek ucznia i wręcza mu plakietkę z cyfrą 1, a następnie zaprasza kolejne dzieci, wręczając każdemu plakietkę z grupą trzech zer.

U – Odczytują kolejno: tysiąc, milion to tysiąc tysięcy, miliard to tysiąc milionów, bilion to tysiąc miliardów albo milion milionów itd.

N – Poleca zapisać niektóre z tych liczb cyframi, słownie oraz za pomocą potęgi liczby 10.

Przypomina ostatnią lekcję, kiedy zapis potęg liczby 10 wykorzystywany był w rozkładzie dziesiętnym liczb. Prosi o zapisanie rozkładu dziesiętnego liczby 1939.

U – Zapisują liczbę w postaci sumy: 1939 = 1000 + 900 + 30 + 9

N – Rozdaje uczniom paski z kserokopią rozkładu dziesiętnego dwóch liczb (załącznik 3) i prosi o zapisanie tych liczb cyframi i słownie.

U – Wklejają paski do zeszytu, zapisują liczby cyframi i słownie.

c) Faza podsumowująca

N – Zaprasza na środek dwóch uczniów, którzy losowo wybierają plakietki z cyframi. Poleca klasie odczytać utworzone przez uczniów liczby, pyta raz jeszcze o wartość cyfr w utworzonych liczbach i prosi o obliczenie sumy cyfr liczby.

U – Obliczają sumę i stwierdzają, że dwie różne liczby mają taką samą sumę cyfr.

N – Prosi o podanie innego przykładu różnych liczb o tej samej sumie cyfr.

U – Podają przykłady, zapisują liczby i sumy ich cyfr.

N – Ocenia pracę uczniów na lekcji. Zadaje pracę domową. Prosi, aby uczniowie, którzy

umieją odczytywać i zapisywać liczby i będą umieli samodzielnie rozwiązać zadania domowe, przypięli na korkowej tablicy karteczki ze swoimi imionami.

5. Bibliografia

H. Lewicka, E. Rosłon, Matematyka wokół nas. Podręcznik dla klasy czwartej, WSiP, Warszawa 2000.

6. Załączniki

a) Karty pracy ucznia dla wszystkich

Załącznik 1

W roku 2002 w klubach sportowych w Polsce:

182 802 osoby grały w piłkę nożną

18 400 osób uprawiało lekkoatletykę

17 256 osób uprawiało piłkę siatkową

14 309 osób uprawiało piłkę koszykową

13 611 osób uprawiało karate

11 855 osób uprawiało tenis stołowy

10 113 osób uprawiało piłkę ręczną

8 868 osób uprawiało pływanie

7 863 osoby uprawiały tenis ziemny

6 676 osób uprawiało szachy

W roku 2003 zebrano w Polsce z pól:

6 114 000 ton pszenicy

2 931 000 ton żyta

2 454 000 ton jęczmienia

1 125 000 ton owsa

13 340 000 ton ziemniaków

9 649 000 ton buraków cukrowych

Załącznik 2

Załącznik 3

3 ∙ 10 000 + 5 ∙ 1000 + 0 ∙ 100 + 4 ∙ 10 + 8 ∙ 1 =

7 ∙ 10Indeks górny 3³ + 9 ∙ 10Indeks górny 2² + 6 ∙ 10Indeks górny 2² + 2 ∙ 10Indeks górny 1¹ + 4 ∙ 10Indeks górny 0⁰ =

b) Karta pracy dla uczniów pracujących w szybkim tempie

Porównaj liczby zwierząt łownych, żyjących w Polsce w różnych latach, podane w tysiącach sztuk.

c) Zadanie domowe

Zadania 6, 7 str. 92 i 9 str. 93. Zapisać słownie wszystkie liczby z wklejonych na lekcji kserokopii i obliczyć sumy ich cyfr.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz lekcji matematyki „Czytanie i pisanie liczb” z działu „Rozszerzenie zakresu liczbowego” jest przeznaczony do realizacji w klasie czwartej szkoły podstawowej, pracującej

z podręcznikiem H. Lewickiej i E. Rosłon Matematyka wokół nas.

W trakcie lekcji stosujemy ocenianie cząstkowe, wręczając uczniom karteczki z „plusem”. Dziesięć karteczek można wymienić na ocenę bardzo dobrą.

Wyznaczeni asystenci zaznaczą na liście z nazwiskami tych uczniów, którzy przypięli karteczki ze swoimi imionami na tablicy korkowej.