Elementy biografii i twórczość Aleksandra Fredry

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• poznaje znaczenie słowa: biografia,

• zapoznaje się z sylwetką twórczą Aleksandra Fredry,

• zapoznaje się z realiami XVIII‑wiecznej Polski,

• utrwala wiadomości dotyczące historii Polski w XVIII wieku,

• utrwala deklinację na przykładzie słowa: Fredro.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• przedstawić twórczość Aleksandra Fredry,

• wskazać ważne wydarzenia historyczne dotyczące XVIII‑wiecznej Polski,

• podać znaczenie słowa biografia,

• poprawnie odmienić przez przypadki nazwisko Fredro.

2. Metoda i forma pracy

Wykład, dyskusja, praca analityczna z tekstem Zemsta, nauczanie sytuacyjne, mapa, praca ze słownikiem.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze Zemsty Aleksandra Fredry, Słownik wyrazów obcych, Słownik pisarzy polskich.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Wykład: informacja o autorze, wskazanie charakterystycznych elementów jego twórczości związanych z sytuacją XVIII‑wiecznej Polski.

b) Faza realizacyjna

1. Deklinacyjna odmiana przez przypadki słowa: Fredro.

2. Praca ze Słownikiem wyrazów obcych: szukanie znaczenia słowa biografia (biografia - życiorys postaci znanej, wybitnej).

3. Zapoznanie się z sylwetką Aleksandra Fredry ze Słownika pisarzy polskich.

4. Pytania nauczyciela badające stopień zrozumienia przeczytanego tekstu:

• W którym roku i gdzie urodził się Aleksander Fredro? (Fredro urodził się w 1793 roku, tj. pod koniec wieku osiemnastego w Surochowie koło Jarosławia)

• Z jakiej rodziny pochodził? (z ziemiańskiej)

• Czy od małego dziecka przejawiał talent pisarski? (nie, był niechętny do nauki, do szkoły nie chodził, kształcili go w domu prywatni nauczyciele)

• Jak potoczyły się losy Fredry po ukończeniu szesnastego roku życia? (w 1809 zaciągnął się do wojska księcia Józefa Poniatowskiego; 1809- 1812 w stopniu kapitana pułku strzelców konnyh odbył szlak napoleoński; wziął udział w wyprawie na Rosję; został odznaczony orderem Virtuti Militari i franuską Legią Honorową; w 1814 roku z niedobitkami armii Napoleona dotarł do Paryża i to tutaj zainteresował się teatrzykami paryskimi, gdzie wystawiano lekkie komedie i wodewile; 1815 - wraca do kraju i pisze następujące utwory: Intryga na prędce, Damy i huzary; następnie ukazują się Pan Geldhab, Mąż i żona, Cudzoziemszczyzna, Nowy Don Kiszot, czyli sto szaleństw – wodewil; w międzyczasie pojawia się zakazana miłość do mężatki - Zofii z Jabłonowskich Skarbkowej; w końcu w 1828 roku udaje mu się poślubić ukochaną; w 1830 roku wybucha powstanie listopadowe; w tym czasie pisarz działa w komitecie obywatelskim wspierającym powstanie; we Lwowie ukazują się 2 tomy komedii: Śluby panieńskie i Pan Jowialski; z Pana Jowialskiego pochodzą znane bajki Fredry: Małpa w kąpieli, Paweł i Gaweł, Osiołkowi w żłoby dano; w 1834 roku zostaje wystawiona Zemsta na scenie teatru lwowskiego).

• Dorobek Fredry do roku 1834 był już spory. W związku z tym czy pisarz był doceniany w kraju? (nie, Seweryn Goszczyński w Nowej epoce poezji polskiej nazwał talent Fredry podrzędnym, a jego komedie niemoralnymi i nienarodowymi; gorzkie słowa sprawiły, iż Fredro zamilkł na dobrych kilka lat)

• Czy Fredro zrezygnował z pisarstwa? (nie, przez kilka lat pisał tylko dla najbliższych m.in. pamiętnik Trzy po trzy; później, w 1848 roku, europejska Wiosna Ludów i powstanie węgierskie, w którym bierze udział jego syn, za co zostaje skazany na banicję; 1850 – 1855 - pisarz wyjeżdża często do swojego syna do Paryża, gdzie jest stałym bywalcem paryskich teatrzyków i teatrów; w 1852 Fredro naraził się rządowi zaborczemu wskutek działalności obywatelskiej - wytoczono mu proces o zdradę państwa; jednak po kilku miesiącach umorzono sprawę; w latach 1854 – 1868 powstały m.in komedie: Wychowanka, Rewolwer; w 1856 we Lwowie urządzono uroczyste obchody ku czci pisarza; zaszczycono go członkostwem w krakowskiej Akademii Umiejętności i medalem pamiątkowym; w 1876 roku pisarz zmarł we Lwowie; pochowany został w grobie rodzinnym w Rudkach)

5. Praca z mapą. Wskaż na mapie miejsca, w których przebywał Aleksander Fredro. Wymień główne miasta, które należały do Królestwa Polskiego.

6. Przeczytanie przez chętnego ucznia na głos bajki: Paweł i Gaweł. Zwrócenie uczniom uwagi na żartobliwy ton bajki.

c) Faza podsumowująca

Dyskusja podsumowująca:

Czy, mówiąc o osobie Aleksandra Fredry, możemy mówić o postaci fenomenalnej, wyjątkowej?

5. Bibliografia

1. Fredro A., Zemsta, Greg, Kraków 2003.

2. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

3. Tomkowski J., Słownik pisarzy polskich, Horyzont, Warszawa 2002.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Spróbuj napisać streszczenie Zemsty Aleksandra Fredry.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Jest to pierwsza lekcja z cyklu pięciu zajęć poświęconych analizie Zemsty Aleksandra Fredry – przeznaczona dla klasy pierwszej gimnazjum.