Geografia jako nauka. Źródła informacji geograficznej

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna główne dziedziny geografii fizycznej i społeczno‑ekonomicznej,

• zna pojęcie „epigeosfera”,

• rozumie różnicę między geografią fizyczną a geografią społeczno‑ekonomiczną,

• rozumie potrzebę wykorzystania innych nauk przez geografię.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić własnymi słowami, czym zajmuje się geografia,

• porównać wady i zalety poszczególnych metod zbierania informacji w geografii oraz źródeł informacji geograficznej,

• korzystać z odpowiedniego źródła w celu zdobycia konkretnej informacji geograficznej.

c) Postawy

Uczeń:

• współpracuje w grupie,

• w twórczy sposób prezentuje swoje pomysły.

2. Metoda i forma pracy

Wykład z elementami pogadanki, burza mózgów, opis klasyfikujący, metoda 635, mapa mentalna.

3. Środki dydaktyczne

kreda, tablica, arkusze papieru, flamastry

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne - sprawdzenie listy obecności, wpisanie tematu do dziennika, podyktowanie tematu lekcji.

2. Przedstawienie uczniom celów lekcji.

b) Faza realizacyjna

1. Starter: „Co do tej pory najbardziej interesowało was w geografii?” W oparciu o dotychczasową naukę w gimnazjum i szkole podstawowej uczniowie wymieniają dziedziny oraz tematy, które ich najbardziej ciekawiły (np. historia Ziemi, morza, Tatry, rodzaje chmur, rolnictwo, sieć dróg). W ten sposób określają zakres zainteresowań geografii. Zapisanie poszczególnych opinii uczniów na tablicy.

2. Zwrócenie uwagi uczniom, że wypisane tematy obejmują dwie kategorie. Wprowadzenie podziału na geografię fizyczną i społeczno‑ekonomiczną. Kolejni uczniowie przyporządkowują wymienione tematy na te, którymi zajmuje się geografia fizyczna oraz te obejmowane przez geografię społeczno‑ekonomiczną.

3. Omówienie dziedzin geografii fizycznej w oparciu o znajomość przez uczniów poszczególnych sfer Ziemi. Wprowadzenie pojęcia „epigeosfera”. Pytanie do uczniów o przypuszczalny jej zasięg przy uwzględnieniu cech sfer, które ona obejmuje.

4. Omówienie dziedzin geografii społeczno‑ekonomicznej.

5. Pytanie do uczniów: „Jakie nauki mogą być przydatne dla rozwoju wymienionych wcześniej dziedzin i w jaki sposób?” Zwrócenie uczniom uwagi na konieczność odróżnienia dziedzin geografii od nauk ją wspomagających.

6. Burza mózgów – „Czym jest geografia?” Wspólne dojście przez uczniów do definicji geografii na podstawie zebranych wiadomości.

7. Omówienie obserwacji i pomiaru jako zasadniczych metod zdobywania informacji. Pytanie do uczniów o sytuacje, w których mogą być one przydatne.

8. Pytanie do uczniów, gdzie szukają informacji przygotowując referat na lekcję geografii. Uczniowie wymieniają różne rodzaje źródeł informacji geograficznej, a następnie zastanawiają się nad wadami i zaletami korzystania z nich dla tego celu. Podział klasy na 6 grup – każda z nich ma zastanowić się nad jedną wadą i jedną zaletą konkretnego źródła informacji geograficznej (każda grupa ma inne źródło) oraz zapisać je na arkuszu papieru. Następnie grupy przekazują sobie kartki i dopisują po jednej wadzie i zalecie kolejnego źródła (ale nie wymienionej przez poprzednie grupy). Arkusze z poszczególnymi źródłami informacji geograficznej krążą pomiędzy grupami tak długo aż dotrą do każdej z nich (nieznacznie zmodyfikowana metoda 635 na 626 – 6 grup, 2 pomysły: 1 wada i 1 zaleta, 6 przekazań arkuszy między grupami). Przedstawiciele grup odczytują wszystkie zebrane wady i zalety każdego ze źródeł informacji geograficznej.

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie wypełniają tabelkę przerysowaną do zeszytu z tablicy (załącznik 1).

2. Uczniowie tworzą mapę mentalną na tablicy (załącznik 2).

5. Bibliografia

P. Czubla, E. Papińska, Geografia jako nauka i Źródła informacji geograficznej [w:] Geografia fizyczna. Podręcznik. Liceum ogólnokształcące – zakres rozszerzony, PWN, Warszawa 2003, s. 8‑12.

6. Załączniki

Załącznik 1.

Załącznik 2.

Historia Ekonomia Socjologia

Matematyka Statystyka

Biologia, Geologia, Fizyka, Chemia

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak