Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z opisem poniższej grafiki interaktywnej i odpowiedz, w jaki sposób Kant pogodził stanowisko empirystów i racjonalistów.
Zapoznaj się z opisem poniższej grafiki interaktywnej i odpowiedz, w jaki sposób Kant pogodził stanowisko empirystów i racjonalistów.
RRBOxJbETktFY
(Uzupełnij).
RuJpeMdfeuzOV1
Ilustracja interaktywna przedstawia zamieszczone obok siebie dwa rysunki stworzone na kanwie człowieka wirtuwiańskiego Leonarda da Vinci. Po lewej stronie znajduje się szkic postaci mężczyzny, wpisanego jednocześnie w okrąg i kwadrat. Ma rozpostarte ręce, ukazane w dwóch pozycjach. Podobnie nogi – raz postawione obok siebie, a także ukazane w lekkim rozkroku. Postać wypełniona jest kodem zero-jedynkowy. Postać po prawej stronie jest niemal identyczna – tyle tylko, że ukazana w czerni. Opis poszczególnych punktów znajdujących się na grafice: 1. Dwa plus trzy równa się pięć! Grafika przedstawia kątomierz, w którym zaznaczone są poszczególne kąty – od 0 do 180 stopni. Suma miar kątów wewnętrznych trójkąta w przestrzeni euklidesowej to zawsze 180 stopni. Licencja: domena publiczna. Wewnętrzne kąty dowolnego trójkąta sumują się w linię prostą! Te i podobne prawdy matematyki według Kanta są sądami syntetycznymi, ponieważ wnoszą one znaczący wkład w naszą wiedzę o świecie. Pojęcie trójkąta nie zawiera sumy kątów wewnętrznych. Jednak jasne jest, że takie prawdy są znane , ponieważ stosują się z koniecznością do wszystkich obiektów bez wyprowadzenia ich z samego doświadczenia. W takich przypadkach, jak przypuszczał Kant, jasnym jest, że to sąd syntetyczny a priori oczywiście., 2. Zdjęcie przedstawia popiersie kobiety-cyborga. Ma ona twarz kobiety, ale szyję zbudowaną z części mechanicznych. Sąd a priori jest niezależny od doświadczenia. Do uznania jego prawdziwości albo fałszywości wystarczy znajomość znaczenia występujących w nim słów. Licencja: domena publiczna. Pytanie brzmi, jak doszliśmy do takiej wiedzy? Jeśli doświadczenie nie zapewnia połączenia między pojęciami, to co je nam daje? Kant odpowiada, że dajemy je sobie sami. Zgodność z prawdami matematyki jest warunkiem wstępnym, który narzucamy każdemu możliwemu obiektowi naszego doświadczenia. Każdy obiekt przez nas postrzegany, musi być umiejscowiony w czasie i przestrzeni, więc ramy czasowo-przestrzenne zapewniają brakujące połączenie między pojęciem trójkąta a sumą jego kątów. Przestrzeń i czas, argumentował Kant, to "czyste formy zmysłowej intuicji", dzięki którym postrzegamy to, co robimy., 3. Zdjęcie przedstawia czarnoskórego mężczyznę, w jego tle widoczne są liczne znaki zapytania. Przed ni, widać równanie x = znak zapytania. Przede wszystkim należy zauważyć, że właściwe twierdzenia matematyczne zawsze są sądami a priori, a nie są empiryczne, albowiem towarzyszy im konieczność, która nie może być zaczerpnięta z doświadczenia. Gdyby jednak nic chciano się ze mną na to zgodzić, to dobrze. Ograniczę w takim razie swoje twierdzenie do czystej matematyki, której pojęcie już zawiera w sobie to, że obejmuje ona poznanie nie empiryczne, lecz tylko czyste poznanie a priori. Źródło: Kant, Prolegomena do wszelkiej przyszłej metafizyki, która będzie mogła wystąpić jako nauka Licencja: domena publiczna. Zrozumienie matematyki w ten sposób pozwala wyjść poza dawne spory między racjonalistami i empirystami dotyczące samej natury przestrzeni i czasu. Leibniz utrzymywał, że przestrzeń i czas nie są nieodłącznymi cechami samego świata, ale jedynie wytworem naszych umysłów. Z drugiej strony Newton podkreślał, że przestrzeń i czas są absolutne, a nie tylko zbiorem relacji przestrzennych i czasowych. Kant pogodził ich stanowiska! Przestrzeń i czas są absolutne i wywodzą się z naszych umysłów jako sądy syntetyczne a priori., 4. Zdjęcie przedstawia dwie rzeźby. To postacie Newtona (po lewej stronie) i Leibniza (po prawej stronie). Mężczyźni stoją w zamyślonych pozach. Newton (po lewej stronie) i Leibnizniezależnie od siebie opracowali zasady i wykład rachunku różniczkowego. Newton swoje prace trzymał zamknięte w skrzyni i jako pierwsze ukazało się dzieło Leibniza Nova methodus pro maximis et minimis. Po ukazaniu się tej książki Newton omal nie dostał udaru, po czym przyspieszył prace nad własną wersją wykładu o różniczkach i całkach. Poczuł się okradziony i zaczął bronić swoich praw do odkrycia. Cały świat nauki podzielił się na zwolenników Newtona i Leibniza. Newton stworzył komisję, która miała przypisać pierwszeństwo odkrycia. Wnioski z jej pracy były dla Leibniza upokarzające, ponieważ komisja stwierdziła plagiat. Newton sam zredagował recenzję raportu. Aż do śmierci Leibniza wypominał mu plagiat, po czym wyznał, że doznał wielkiej satysfakcji, „łamiąc Leibnizowi serce". Licencja: domena publiczna. Metoda rozumowania Kanta, która zakłada, że posiadamy wiedzę szczególnego rodzaju, prowadzi do wniosku, że wszystkie logiczne założenia takiej wiedzy muszą być spełnione. Jednak za pewność, którą osiągamy w ten sposób, trzeba zapłacić. Ponieważ matematyka wywodzi się z naszej własnej zmysłowej intuicji, możemy być absolutnie pewni, że musi ona odnosić się do wszystkiego, co postrzegamy, ale z tego samego powodu nie możemy mieć pewności, że ma ona cokolwiek wspólnego ze sposobem, w jaki rzeczy istnieją poza naszym postrzeganiem., 5. Zdjęcie przedstawia biały materiał. Za nim widoczny jest kształt ludzkiej dłoni. Intuicja według Kanta składa się z informacji zmysłowych. Kant utrzymywał, że umysł przekazuje zewnętrzne intuicje w postaci przestrzeni, a wszystkie wewnętrzne intuicje, jak pamięć i myśl w formie czasu., 6. Grafika przedstawia kształt ludzkiego mózgu z lewego profilu. Kształt ten wypełniony jest gałęziami drzew. Kant utrzymywał, że w naukach przyrodniczych tak jak w matematyce, sądy syntetyczne a priori zapewniają niezbędne podstawy wiedzy ludzkiej., 7. Zdjęcie przedstawia rozgwieżdżone niebo nocą. Wystarczy kilka godzin obserwacji nocnego nieba aby stwierdzić, że gwiazdy poruszają się. Podczas oglądania zdjęcia widzimy, że obrazy gwiazd nie są punktami lecz łukami. Zdaniem Kanta czas i przestrzeń są apriorycznymi formami naszej zmysłowości. Mają one swoje źródło w podmiocie i stosują się do wszystkich zjawisk. Według Kanta, najbardziej ogólne prawa natury, podobnie jak prawdy matematyczne, nie mogą być uzasadnione doświadczeniem, ale muszą mieć dla niego uniwersalne zastosowanie. Twierdzenie Hume'a, że istnieje konieczny związek między przyczynami a ich skutkami jest całkowicie poprawne, ale podejście Kanta polega na przedstawieniu argumentu, że posiadamy wiedzę o świecie przyrody, jako syntetyczne twierdzenia *a priori* o strukturze naszego doświadczenia., 8. Zdjęcie przedstawia różnokolorowe klocki o kształtach samochodów, domów, owadów.. Stosowanie pojęć czasu i przestrzeni jako form zmysłowej intuicji jest warunkiem koniecznym dla każdej percepcji. Jednak możliwość poznania naukowego wymaga, aby nasze doświadczanie świata było nie tylko dostrzegalne, ale także możliwe do pomyślenia. Kant uważał, że ogólna zrozumiałość doświadczenia pociąga za sobą spełnienie dwóch dalszych warunków: Po pierwsze, musi istnieć możliwość uporządkowania chaosu wielu naszych indywidualnych obrazów zmysłowych poprzez śledzenie powiązań, które zachodzą między nimi., 9. opis alternatywny W Krytyce czystego rozumu Kant rozważa możliwość chaosu na poziomie zjawisk, związaną z faktem, że zjawiska „mogą być (...) dane w oglądzie bez funkcji intelektu”, bo zmysłowość i intelekt są heterogenicznymi władzami umysłu. O ile bowiem zjawiska są koniecznie podporządkowane formalnym warunkom zmysłowości, o tyle mogłyby nie stosować się do podmiotowych warunków myślenia. Źródło: W. Heflik, Problem formy w perspektywie transcendentalnej u Kanta i Wittgensteina, Kraków 2013, s. 114, 10. Zdjęcie przedstawia ludzką dłoń trzymającą szklaną, przeźroczystą kulę. W tle widać trawę, słońce, drzewo. Podmiot musi mieć możliwość odkrycia powiązań między postrzeganymi obrazami. Wiedza doświadczalna jest możliwa do pomyślenia tylko wtedy, gdy istnieje pewna regularność w tym, co jest znane i jeśli istnieje ktoś poznający, który może tą prawidłowość przedstawić. Skoro w rzeczywistości posiadamy wiedzę o świecie takim, jakim go doświadczamy, utrzymywał Kant, oba te warunki muszą faktycznie zostać spełnione.
Matematyka i nauki przyrodnicze według Kanta.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., www.pixabay.com, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Zastanów się nad tym, jakie syntetyczne sądy a priori dostrzegasz w swoich rozważaniach? Czy są to obiekty matematyczne? Czy dotyczą one innej wiedzy o świecie? Podaj przykład i uzasadnij swoją odpowiedź.

RbmBASwH9R5SC
(Uzupełnij).
RAVM6x4xUqeYP
Ćwiczenie 1
Dopasuj rodzaje sądów do podanych przykładów. sąd syntetyczny a posteriori Możliwe odpowiedzi: 1. wszystkie ciała są ciężkie, 2. ten czarny kot jest ciężki, 3. wszystkie ciała są rozciągłe sąd syntetyczny a priori Możliwe odpowiedzi: 1. wszystkie ciała są ciężkie, 2. ten czarny kot jest ciężki, 3. wszystkie ciała są rozciągłe sąd analityczny a priori Możliwe odpowiedzi: 1. wszystkie ciała są ciężkie, 2. ten czarny kot jest ciężki, 3. wszystkie ciała są rozciągłe
RCff5uo3bkwre
Ćwiczenie 2
Które z poniższych zdań przedstawiają filozofię Kanta jako filozofię transcendentalną? Możliwe odpowiedzi: 1. Zadaniem filozofii jest analiza warunków możliwości wszelkiego poznania., 2. Rolą filozofii jest badanie warunków poszerzania naszej wiedzy., 3. Filozoficzne poszerzanie wiedzy może doprowadzić do sądów pewnych i niezmiennych., 4. Wiedza nie zależy od poznania empirycznego., 5. Warunki możliwości poznania leżą po stronie podmiotu., 6. Żadne poszerzanie wiedzy nie może doprowadzić do sądów pewnych i niezmiennych., 7. Przedmiot poznania jest niezależny od podmiotu., 8. Możemy wyeliminować czynnik podmiotowy trakcie poznania.