„Jeszcze słychać śpiew i rżenie koni...” – poetycki obraz wojny w wierszach Historia i Pokolenie II K.K. Baczyńskiego

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń :

• zna fakty historyczne niezbędne do interpretacji wierszy ,

• poznaje terminy : tragizm pokoleniowy i tragizm historiozoficzny ,

• wie co to jest pokolenie literackie .

b) Umiejętności

Uczeń :

• potrafi analizować i interpretować wiersze Baczyńskiego ,

• ocenia system wartości pokolenia kolumbów ,

• potrafi wyjaśnić czym jest aluzja literacka ,

• umie scharakteryzować system wartości własnego pokolenia .

2. Metoda i forma pracy

Mapa mentalna , burza mózgów , metoda poszukująca , metoda podająca , pogadanka heurystyczna .

3. Środki dydaktyczne

1. Teksty analizowanych wierszy

2. Słownik terminów literackich

3. Dwie duże kartki papieru

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Zaprowadzenie ładu i sprawdzenie listy obecności.

2. Zapisanie tematu na tablicy.

3. Wprowadzenie uczniów w tematykę zajęć.

b) Faza realizacyjna

1. Dużą kartkę papieru wieszamy na tablicy . Na środku zostało wpisane słowo HISTORIA . Uczniowie w formie mapy mentalnej ( dowolna forma ) zapisują wszystkie skojarzenia jakie przywodzi na myśl ten termin .

HISTORIA

Wybieramy wspólnie jeden termin , który najpełniej wyjaśnia znaczenie słowa HISTORIA (np. dzieje ludzkości , filozofia dziejów itp.)

2. Uczniowie w ciszy czytają wiersz Historia . Przez chwilę zastanawiają się nad hipotezą interpretacyjną . Następnie odpowiadają na kilka pytań , które pomogą zrozumieć treść wiersza .

• Jaki obraz wojny przedstawił Baczyński ? ( w początkowych strofach przywołuje dawne pola walki ; dalej obraz wojny współczesnej ) Swoje sądy poprzyj odpowiednimi cytatami .

• Jakie istotne elementy łączą wojny z przeszłości i tę przedstawioną przez poetę ? ( cytaty )

Przy okazji przywołania motywu matek i kochanek „ tą samą dłonią” kładących kwiaty na grobach poległych należy wprowadzić termin SYNEKDOCHA (o ile nie został wprowadzony podczas lekcji wcześniejszych )

• W oparciu o tekst powiedz , co zdaniem poety jest siłą napędową dziejów ?

• Postaraj się zinterpretować cytat : “ Płacz matko , kochanko przebacz , bo nie anioł , nie anioł prowadzi „

• Z jakim tragizmem mamy do czynienia w wierszu Historia ? ( historiozoficzny – dopóki będzie istniała ludzkość na świecie będą toczone wojny , historiozofia – filozofia historii )

3. Na tablicy wieszamy kolejną dużą kartkę . Uczniowie zapisują na niej problemy z jakimi boryka się ich pokolenie . ( Przy tej okazji należy wspomnieć o pokoleniu literackim )

Po cichym przeczytaniu wiersza Pokolenie II na tej samej kartce kolejne osoby zapisują problemy z jakimi borykało się “pokolenie kolumbów” ( odczłowieczenie , moralna degradacja , brak wartości moralnych : litości , uczuć , sumienia ) Kilka pytań dotyczących treści wiersza :

• Aby coś było złe musi mieć świadomość zła . Dlaczego zdaniem Baczyńskiego jego pokolenie zostanie surowo ocenione przez potomnych , podczas gdy wszyscy zachwycamy się bohaterami Iliady ? ( poza propozycjami interpretacji należy wspomnieć czym jest aluzja literacka )

• Jaki tragizm jawi się w wierszu Pokolenie II ( pokoleniowy )Wskaż cytaty , które najdobitniej popierają twoje stanowisko .

c) Faza podsumowująca

4. Porównaj zakończenie wierszy Pokolenie II i Pieśń Tadeusza Borowskiego .

“Zostanie po nas złom żelazny i głuchy drwiący śmiech pokoleń.” ( podmiot liryczny spodziewa się drwiny ze srtony potomnych , ponieważ zabijanie jest złe i prymitywne . Dla człowieka , który w swoim systemie wartości nie przewiduje zabijania w żadnej sytuacji , druga wojna światowa będzie czymś nieludzkim i prymitywnym )

„ Jak obce miasta z głębin kopane,

popielejące ludzkie pokłady

na wznak leżące, stojące wzwyż,

nie wiedząc, czy my karty iliady

rzeźbione ogniem w błyszczącym złocie,

czy nam postawią, z litości chociaż,

nad grobem krzyż. ( pokolenie „ Iliady” choć zabijało nie było odczłowieczone , gdyż miało inny system wartości . W tamtych czasach walka była nieodłącznym elementem życia każdego rycerza .)

5. Bibliografia

6. Załączniki

a) Zadanie domowe

Czy korzyści jakie płyną z wojny są w stanie zrekompensować straty jakie wojna ze sobą niesie ? Pytanie rozważ w formie rozprawki .

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza