Krzysztof Kamil Baczyński – poeta miłości i śmierci

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna biografię K.K. Baczyńskiego,

• wie, jak wyglądała rzeczywistość, w której żyli przedstawiciele pokolenia Kolumbów,

• zna wiersze: Pokolenie i Niebo złote ci otworzę… K.K. Baczyńskiego.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi dokonać analizy i interpretacji wierszy.

2. Metoda i forma pracy

• Analiza i interpretacja tekstu,

• heureza,

• praca indywidualna,

• praca z całą klasą.

3. Środki dydaktyczne

• Teksty wierszy,

• karta z wypowiedziami o pokoleniu Kolumbów oraz rzeczywistości, w której żyli.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel sprawdza listę obecności.

2. Wspólnie z klasą przypomina i uzupełnia wiadomości na temat pokolenia Kolumbów (geneza nazwy, przedstawiciele i czas, w którym żyli i tworzyli, synonimy do nazwy pokolenie Kolumbów).

3. Jeden z uczniów przedstawia przygotowaną w domu biografię K.K. Baczyńskiego.

4. Nauczyciel uzupełnia biografię o istotne informacje, których nie zawarł w swojej prezentacji uczeń.

5. Następnie uczący przedstawia cele lekcji.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie mówią, czym jest według nich pokolenie? Zastanawiają się wspólnie, co mogą powiedzieć o pokoleniu, do którego sami należą, jacy są, jakie mają marzenia i problemy, które z wartości przekazywane im przez rodziców, nauczycieli, środowisko są im najbliższe?

2. Nauczyciel czyta uczniom fragmenty wypowiedzi o pokoleniu Kolumbów i uświadamia uczniom, że K.K. Baczyński, gdy pisał utwór Pokolenie miał 22 lata.

3. Uczniowie otrzymują tekst wiersza, który zostaje głośno odczytany przez jednego z uczniów.

4. Następuje analiza wiersza, w której pomocne będą odpowiedzi na pytania:

• jak zbudowany jest wiersz?

• z ilu zwrotek się składa?

• ile wersów mają zwrotki?

• jaki związek z treścią wiersza ma taka budowa utworu?

5. Uczniowie wskazują nadawcę wiersza oraz potencjalnego odbiorcę.

6. Następnie proszeni są o rozpoznanie typu liryki występującej w wierszu, ze względu na sposób uobecniania się podmiotu lirycznego.

7. Podczas analizy należy też zwrócić uwagę na specyfikę obrazowania Baczyńskiego.

8. Uczniowie interpretują wiersz. Uwzględniają środki stylistyczne obecne w nim, objaśniają je i tłumaczą stosowność ich użycia.

9. Koncentrując się na zwrotkach 6‑9 uczniowie ustalają, jak wojna wpłynęła na życie i postrzeganie rzeczywistości młodych ludzi.

10. Uczniowie czytają tekst wiersza Niebo złote ci otworzę…

11. Po lekturze próbują odpowiedzieć na pytanie: dlaczego K.K. Baczyński nazywany jest poetą miłości i śmierci?

12. Uczniowie definiują, do kogo zwraca się w wierszu podmiot liryczny, jaki to gatunek wiersza? Próbują znaleźć w tekście wyrazy, tworzące nastrój wiersza, zwracają uwagę na określenia barw, światła i dźwięku.

13. Uczniowie mówią, czym różni się erotyk Baczyńskiego od innych, klasycznych erotyków.

c) Faza podsumowująca

Podsumowanie analizy i interpretacji, wysnucie wniosków, dotyczących utworów Pokolenie i Niebo złote ci otworzę…

5. Bibliografia

1. Baczyński K.K., Utwory wybrane, Wydawnictwo Akant, Warszawa 2003.

2. Matuszewski R., Polska literatura współczesna, WSiP, Warszawa 1975.

6. Załączniki

a) Notatki dla nauczyciela

1. Związek budowy utworu z treścią wiersza:

• strofy 1‑5 - obraz katastrofy przypominający biblijną Apokalipsę św. Jana; potworność wojny zderzona z naturą, będącą w pełnym rozkwicie; zachwianie pewnego porządku,

• strofy 6‑9 - wyznanie zawierające refleksję pokoleniową; bezwzględny i cyniczny kodeks postępowania narzucony przez wojnę; obraz ludzi żyjących w czasie wojny; pokazanie jej okrucieństwa,

• strofa 10 - kontynuacja rozważań zawartych w poprzednich strofach, ma wymiar katastroficznego proroctwa.

2. Wskazanie nadawcy wiersza oraz odbiorcy:

• nadawcą jest człowiek należący do pokolenia – NAS nauczono…, szukaMY serca…, bierzeMY w rękę…, nie wiedząc, czy MY karty Iliady…

• odbiorcą jest również człowiek należący do tego pokolenia, do niego zwraca się podmiot liryczny.

3. Rozpoznanie typu liryki, występującej w wierszu ze względu na sposób uobecniania się podmiotu lirycznego:

• strofy 1‑5 to liryka pośrednia (opisowa),

• w dalszych zwrotkach mamy do czynienia z liryką podmiotu zbiorowego (1 os. l. mnogiej my).

4. Specyfika obrazowania Baczyńskiego:

• podział na poziom rzeczywistości (w utworze jest to natura) i poziom refleksji.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w klasie 3 lub przy realizacji zagadnienia poezji tyrtejskiej, w klasie 1.