„Kto pomyślał tę przepaść i odrzucił ją w górę!” J. Przyboś, Noter Dame.

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

1. zna podstawowe założenia Awangardy Krakowskiej,

2. zna sylwetkę i twórczość Juliana Przybosia,

3. rozumie znaczenie katedr gotyckich.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. wskazać środki stylistyczne w wierszu Juliana Przybosia, Notre Dame,

2. wymienić najważniejsze cechy gotyku.

2. Metoda i forma pracy

Metoda oglądowa, metoda podawcza, praca z różnymi tekstami kultury (wiersz, zdjęcia), dyskusja, praca indywidualna ucznia.

3. Środki dydaktyczne

Tekst literacki (J. Przyboś, Notce Dame), zdjęcia przedstawiające gotyckie katedry i kościoły.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Zaprezentowanie zdjęć przedstawiających kościoły barokowe i gotyckie. Zadanie uczniom pytania: „Jakie są różnice pomiędzy tymi budowlami?”.

b) Faza realizacyjna

1. Rozmowa z uczniami na temat stylu gotyckiego, na podstawie zdjęć uczniowie wymieniają najważniejsze cechy, podanie kilku najważniejszych informacji (narodził się we Francji w XII wieku, cechy charakterystyczne: smukłe, strzeliste budowle, duże okna, krzyżowe sklepienia, kolorowe witraże, dużo światła wewnątrz).

2. Wytłumaczenie symboliki katedr gotyckich (lekkość – uduchowienie, wysokość, strzelistość – dążenie ludzkiej duszy ku górze, światło – boskość).

3. Uczniowie zapisują samodzielnie notatkę w zeszytach.

4. Przybliżenie uczniom charakterystycznych cech twórczości Juliana Przybosia w kontekście Awangardy Krakowskiej (zwrot ku nowoczesności, poezja odbiciem nowoczesności – konstrukcja wiersza miała być widoczna jak konstrukcja dworca kolejowego, słowa mają nazywać uczucia. Przyboś chciał puścić w ruch statyczne obrazy, nie chciał opisywać rzeczywistości, ale ją tworzyć. Nowoczesna technika ujawniała się w postaci wykorzystania środków filmowych np. ruchy kamery, kadrowanie obrazu, przyśpieszanie albo cofanie akcji np. drewniane domy wracają do lasu).

5. Odczytanie wiersza Juliana Przybosia, Notce Dame.

6. Analiza i interpretacja wiersza:

- próba odczytania zastosowanej przez Przybosia techniki filmowej (wskazywanie po kolei elementów katedry, przybliżanie się do niej – iglica, maszkary, filary. Potem znajduje się wewnątrz – sklepienie, ostrołuki, wieże obserwowane od wewnątrz),

- wypisanie czasowników (wzlatuje, zdjęło, wstrząsnął, nagiął, odrzucił – czasowniki dynamiczne, wyrażające ruch, lekkość),

- wypisanie i próba interpretacji metafor np. „Z miliona złożonych do modlitwy palców wzlatuje przestrzeń!”,

-opisanie uczuć towarzyszących podmiotowi lirycznemu (przerażony, opluty, wyszydzony).

c) Faza podsumowująca

Rozmowa podsumowująca na temat przenikania się różnych dziedzin sztuki (literatura, architektura).

5. Bibliografia

Matthew D., Europa Wieków Średnich, Świat Książki, 1996.

Przyboś J., Notce Dame, [w:] T. Garsztka, Z. Grabowska,. G. Olszewska, Z XX i XXI wieku, podręcznik do 1 klasy gimnazjum, Znak, Kraków 1999, s. 87.

6. Załączniki

a)Zadanie domowe

Wypisz najsłynniejsza zabytki gotyckie w Polsce.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz można znacznie wzbogacić o materiał oglądowy (katedry gotyckie) i zrealizować na dwóch jednostkach lekcyjnych.