Lublin nad łąką przysiadł...

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna twórczość Józefa Czechowicza traktującą o Lublinie,

• wie, jak wyglądał Lublin dawniej.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• zanalizować wiersz pod względem struktury i treści.

2. Metoda i forma pracy

pogadanka, pokaz, instrukcja, rozmowa kierowana, praca indywidualna i zbiorowa

3. Środki dydaktyczne

widokówki, zdjęcia przedstawiające Lublin dawniej i dziś, tomik poezji Czechowicza „Poemat o mieście Lublinie”, wydrukowany wiersz dla każdego ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Powitanie, sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie zadania domowego.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby usiedli w kręgu, siada razem z nimi i rozpoczyna rozmowę o Józefie Czechowiczu. Pyta uczniów, z jakim miastem był związany Józef Czechowicz.

2. Nauczyciel pokazuje uczniom wygląd lubelskich ulic za czasów Józefa Czechowicza na dawnych pocztówkach, zwraca uwagę uczniów na brukowane ulice, rynsztoki, którymi płynęły ścieki. Nauczyciel pokazuje uczniom miasto za czasów Czechowicza: dzielnicę żydowską (obecne Podwale), Krakowskie Przedmieście, kościół Kapucynów, ulicę Kołłątaja, ulicę Rusałka, rzekę Bystrzycę, Letni Teatr, ulicę Zamojską, pokazuje uczniom zdjęcie rodzinne Józefa Czechowicza, a także zdjęcie portretowe samego poety.

3. Nauczyciel pokazuje uczniom „Poemat o mieście Lublinie” Józefa Czechowicza, w którym jest zamieszczonych siedem wierszy dotyczących Lublina. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę na temat zdjęcia przedstawiającego Bramę Trynitarską, pyta, jak ona wyglądała dawniej. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na kolejne fotografie przedstawiające dzielnicę żydowską, Ratusz, Krakowskie Przedmieście oraz Bramę Krakowską z zegarem.

4. Nauczyciel opowiada uczniom o Bramie Krakowskiej, która rozdzielała dawniej „dwa światy”. Za bramą mieszkali ludzie ubodzy, zaś ludzie zamożni mieszkali po przeciwnej stronie - na Krakowskim Przedmieściu. Właśnie tam mieściły się dawniej sklepy i kawiarnie. Następnie nauczyciel pokazuje Bramę Grodzką i mówi uczniom, że ona, podobnie jak Brama Krakowska, oddzielała dwa światy – świat ubogich robotników od żydowskiej biedoty. Nauczyciel prezentuje uczniom kolejne fotografie, zwraca uwagę na Zamek Lubelski i dawny targ żydowski. Obecnie w miejscu targu żydowskiego stoi pomnik upamiętniający to miejsce. Nauczyciel pokazuje uczniom pocztówki przedstawiające Stare Miasto z charakterystycznymi lampami gazowymi, które swoim blaskiem nadawały niepowtarzalny nastrój zaniedbanym i ubogim ulicom lubelskiej Starówki.

5. Nauczyciel mówi uczniom, że Józef Czechowicz poprosił Aleksandra Bryka o stworzenie muzyki do swojego poematu i utwór Czechowicza może zostać odśpiewany.

6. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji, po czym rozdaje uczniom wydrukowany na kartkach wiersz z tomiku „Poemat o mieście Lublinie” (załącznik). Nauczyciel odczytuje wiersz.

7. Nauczyciel zadaje uczniom pytania dotyczące wiersza:

• Co można powiedzieć na temat budowy tego wiersza?

• Ile wiersz ma zwrotek?

• Jak zbudowane są zwrotki?

• Czy zwrotki są zbudowane z równej liczby wersów?

• Czy w wierszu są rymy?

• Czy czytając ten wiersz, wiemy, że mówi on o Lublinie?

• Skąd wiemy, że chodzi o Lublin?

• O jakiej porze dnia jest mowa w wierszu? Nauczyciel prosi uczniów o odnalezienie w tekście fragmentów, które wskazują, że jest to wieczór.

8. Nauczyciel stwierdza, że wiersz ten jest kołysanką usypiającą Lublin. I dalej pyta uczniów:

• Co zrobił Lublin w wierszu?

• Jak jest opisywany przed zaśnięciem?

• Co zrobił Lublin przed zaśnięciem?

• Co jest dookoła Lublina?

• Co się unosi nad ziemią?

• A gdzie są Lublinianie? Ludzi nie ma, ponieważ zapadają w sen. Wiersz ma ukołysać ich do snu.

9. Nauczyciel prosi jednego ucznia o głośne przeczytanie wiersza. Po odczytaniu nauczyciel prosi uczniów o zaznaczenie w tekście tych fragmentów, które wskazują na muzykę w wierszu. Następnie prosi o zaznaczenie w wierszu tych fragmentów, które wskazują na porę dnia. Pyta uczniów o muzykę w wierszu, wieczór i ogólnie o nastrój wiersza.

c) Faza podsumowująca

Na koniec nauczyciel prosi jeszcze raz o odczytanie wiersza. Uczniowie mogą również obejrzeć jeszcze raz zdjęcia „starego Lublina”.

5. Bibliografia

1. Czechowicz J., Poemat o mieście Lublinie, Lublin, UMCS 2004 r.

2. Kurzątkowski M., Lublin trzech pokoleń, Lublin, Krajowa Agencja Wydawnicza 1987 r.

6. Załączniki

LUBLIN Z DALA

Na wieży furgotał blaszany kogucik,

na drugiej - zegar nucił.

Mur fal i chmur popękał

w złote okienka:

gwiazdy, lampy.

Lublin nad łąką przysiadł.

Sam był

i cisza.

Dokoła

pagórków koła,

dymiąca czarnoziemu połać.

Mgły nad sadami czarnemi.

Znad łąki mgły.

Zamknęły się oczy ziemi

powiekami z mgły.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Zajęcia mogą być przeprowadzone również na innym etapie edukacyjnym.