Mądrość i Hiob, czyli Bóg oskarżony. Analiza Księgi Hioba
Mądrość i Hiob, czyli Bóg oskarżony. Analiza Ks. Hioba
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna treść Księgi Hioba,
rozumie znaczenie związku frazeologicznego hiobowa wieść,
zna pojęcia: symbol, uniwersalizm,.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi prowadzić dyskusję,
potrafi za pomocą argumentów bronić swojego stanowiska
potrafi wymienić kilka skojarzeń związanych z Księgą Hioba,
.potrafi dokonać oceny postępowania Hioba,
potrafi dokonać charakterystyki Boga przedstawionego w Księdze Hioba
2. Metoda i forma pracy
Wykład, dyskusja, praca indywidualna i zbiorowa.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik do I klasy szkoły ponadgimnazjalnej z fragmentem Księgi Hioba
Biblia
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
1.Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji. Następnie przekazuje uczniom podstawowe informacje dotyczące Księgi Hioba ( załącznik 1 – proponowana treść wykładu). W czasie wykładu uczniowie robią notatki.
2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie – skąd się bierze zło – unde melum?
Wywiązuje się dyskusja. Uczniowie dochodzą do wniosku, że nie ma na to pytanie jednoznacznej odpowiedzi.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o nakreślenie najważniejszych momentów Księgi Hioba. Uczniowie pracują indywidualnie.
Następnie nauczyciel dokonuje podziału uczniów na 3 grupy. Każda z grup ma za zadanie zaprezentować postawy wobec cierpienia, którego człowiek nie potrafi zrozumieć.
grupa I – charakteryzuje i przedstawia postawę Hioba
grupa II – przedstawia sposób rozumowania przyjaciół Hioba
grupa III – przedstawia Boga.
Uczniowie prezentują swoje zadania ( załącznik 2 – karty pracy ucznia).
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel prowokuje uczniów do krótkiej dyskusji na temat zakończenia omawianej historii – czy wydaje się prawdopodobne, by Hiob zapomniał zupełnie o przeszłości i przyjął tylko „nowe szczęście”?
Uwagi do nauczyciela:
Jako pracę domową można zadać uczniom porównanie sensu dwóch cytatów:
Hiob:
Pan dał, Pan wziął
Dobro przyjęliśmy z ręki Boga
Czemu zła przyjąć nie chcemy?
Kochanowski Jan:
Tego się, synu, trzymaj, a ludzkie przygody
Ludzkie noś, Jeden jest Pan smutku i nagrody.
Przy nawiązaniu do współczesnych Hiobów można skorzystać ze Słownika motywów literackich.
5. Bibliografia
Adamczyk Maria, Chrząstowska Bożena, Starożytność – Oświecenie, WSiP, Warszawa 1996.
Biblia – Księga Hioba
Kołakowski Leszek, O Bogu [w:] Mini wykłady o maxi sprawach, Ossolineum, Kraków 1998.
6. Załączniki
a). załącznik 1 – proponowana treść wykładu
Treść wykładu wygłoszonego w fazie przygotowawczej lekcji
Księga Hioba to najdawniejszy starotestamentowy dramat o charakterze filozoficzno - poetyckim, napisany przez nieznanego autora lub kilku autorów, prawdopodobnie między V a III w. p.n.e. Autor księgi Hioba był zapewne Izraelitą głęboko tkwiącym w kulturze biblijnej. Tytułowy bohater mógł być postacią historyczną. Ziemia Uz, w której mieszkał, to tereny dzisiejszego Izraela, Egiptu i Arabii Saudyjskiej. Księga składa się z trzech części: prologu i epilogu pisanych prozą oraz części środkowej w formie poetyckiego dialogu, podzielonego na sześć fragmentów. Wielu badaczy przypuszcza, iż rozmowa przyjaciół dotycząca sensu cierpienia stanowi późniejszy dodatek. Tytułowy Hiob jest symbolem człowieka cierpiącego niewinnie i w tym sensie stanowi prefigurację (zapowiedź) postaci Chrystusa. Dramat Hioba polega na rozdźwięku między przekonaniem bohatera o własnej prawości i niewinności i z drugiej strony pewnością, że Bóg, który go dostarcza, jest sprawiedliwy, a nieszczęściami, które go spotykają. Bohater nie znajduje więc wytłumaczenia dla swej sytuacji. Hiob wie, iż nie popełnij żadnego grzechu. Początkowo kolejne spadające na niego nieszczęścia znosi z pokorą i godnością (Pan dał, Pan wziął). Uważnie broni przed Bogiem swojej niewinności – Ty przecież wiesz, że nie zawiniłem. Ale przytłoczony cierpieniem, dla którego nie znajduje wytłumaczenia, posuwa się do bluźnierstwa – Odstąp ode mnie, abym miał trochę radośc. Bóg wystawił bohatera na próbę i wynagradza go za wierność. Księga Hioba porusza problem niezawinionego cierpienia i Bożej sprawiedliwości, podnosi temat indywidualnej odpowiedzialności za własne winy, ukazuje tragizm cierpienia, którego nie można pojąć i wytłumaczyć i podkreśla, jak okrutną próbą może być wiara religijna. Przypadek Hioba uczy bezinteresownej wierności Bogu i samemu sobie, jest lekcją ludzkiej godności ukazuje dramat człowieka niewinnie cierpiącego. Do literatury i kultury przeszło określenie Hiobowa wieść, oznaczające tragiczną, katastroficzną informację.
b). załącznik 2 – karta pracy ucznia
gr. I – charakterystyka postaci Hioba
Wobec Boga i tego co go spotkało Hiob był pokorny i ufny. Odznaczał się przekonaniem o swojej niewinności, uznawał prawo Boga do decydowania o losie człowieka, bo
Pan dał, Pan wziął
Dobro przyjęliśmy z ręki Boga
Czemu zła przyjąć nie chcemy?
Ośmiela się jednak oskarżyć Boga: Wiedzcie, że to Bóg mnie pokrzywdził i szańcami swoimi okrążył. Oto wołam cierpiąc gwałt, a nie jestem wysłuchany, krzyczę, a nie ma sądu. Drogę moją zagrodził i przejść nie mogę, na ścieżkach moich ciemność położył. (Hiob 19, 6‑8)
Samego siebie zaś Hiob przeklina. Przeklina dzień swoich narodzin i matkę, która go wykarmiła, także świat, na którym żyje bo tak trudne do zniesienia jest jego cierpienie. Mimo wszystko niezachwianie trwa w wierze. Nie zgadza się z poglądami swoich przyjaciół – nazywa ich oszukańczymi lekarzami. Jego cierpienie jest niezawinione.
gr. II – sposób rozumowania przyjaciół Hioba
Według przyjaciół Hioba Bóg to sprawiedliwy Sędzia, wszystko co zsyła na człowieka, to albo nagroda, albo kara. Uważają, że Hiob po prostu cierpi za grzechy. Sądzą, że Hiob powinien przyznać się do popełnionych grzechów o ukorzyć przed Bogiem , a może wówczas ten mu wybaczy i odsunie od niego cierpienie. Usprawiedliwiają ono Boga, bo nie mogą uwierzyć w fakt, że Hiob cierpi niewinnie.
gr. III – przedstawienie Boga
Bóg długo milczy. Kiedy zaczyna przemawiać i tak nie odpowiada na pytania Hioba:
Naprawdę chcesz złamać me prawa?
Wykażesz mi zło? Jesteś czysty?
Czy ramię masz mocne jak Bóg?
Czy głos twój rozbrzmiewa jak Jego? (Hiob 40, 8‑9)
Bóg ukazuje jednak swoją potęgę, zapłonął gniewem na przyjaciół Hioba, bo nie mówili prawdy, tak jak Hiob.
Nie tłumacząc się przed niewinnie cierpiącym Hiobem, w końcu odsuwa od niego cierpienie i nagradza go za to, że mówił o Nim prawdę – nie próbował usprawiedliwiać Go na siłę, ale też i nie wyrzekł się go, chociaż chwilami buntował się, ale okazał skruchę.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak