Mikołaj Gomółka – pierwszy kompozytor narodowy

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością pierwszego polskiego kompozytora narodowego – Mikołaja Gomółki. Wyjaśnienie, na czym polega twórczość narodowa i jakimi cechami się charakteryzuje. Zwrócenie uwagi na wykorzystywanie przez kompozytora elementów ludowych i narodowych. Zapoznanie uczniów z dwiema najwybitniejszymi pieśniami Mikołaja Gomółki – Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma. Wyjaśnienie pochodzenia i historii utworów. Wskazanie poetyckich przekładów Psalmów, do których muzykę skomponował Gomółka. Umiejętny odbiór przez uczniów psalmów Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma oraz instrumentalne odtwarzanie psalmów.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić życie i twórczość Mikołaja Gomółki, zwracając przede wszystkim uwagę na zbiór Melodie na psałterz polski.

2. Wyjaśnić pojęcie muzyka narodowa.

3. Wskazać autorów tłumaczeń tekstów dwóch pieśni: Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma.

4. Odtworzyć i wykonać z nut na flecie psalm Nieście chwałę mocarze.

5. Rozróżniać brzmienie i nazywać sposoby wykonania polskich utworów renesansowych.

2. Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Aktywna metoda pracy – wykonanie na instrumentach przez uczniów psalmu Nieście chwałę mocarze.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik: Wacław Panek, Świat muzyki...

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Płyta z nagraniem psalmów Mikołaja Gomółki: Nieście chwałę mocarze, Kleszczmy rękoma.

4. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Powitanie, czynności organizacyjno‑porządkowe.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4. Podanie tematu lekcji.

(7 min.)

b) Faza realizacyjna

1. Zapoznanie uczniów metodą opisu z życiem i twórczością Mikołaja Gomółki. Wskazanie zbioru Melodie na psałterz polski z określeniem roli twórcy i autora przekładu tekstu.

2. Metodą pogadanki rozwiązanie problemu dotyczącego pojęcia muzyka narodowa. Zapoznanie uczniów z tym terminem i uświadomienie im, czym jest i czym się charakteryzuje muzyka narodowa.

3. Metodą pogadanki, wspólna interpretacja tekstu psalmu Kleszczmy rękoma.

4. Wysłuchanie psalmu Kleszczmy rękoma oraz metodą pogadanki interpretacja związków słowno‑muzycznych obecnych w tym psalmie.

5. Wysłuchanie psalmu Nieście chwałę mocarze oraz omówienie pochodzenia i historii utworu. Zwrócenie uwagi na obsadę wykonawczą utworu i wyjaśnienie pojęcia pieśń a capella.

6. Podzielenie uczniów na dwie grupy i wykonanie psalmu Nieście chwałę mocarze na fletach w opracowaniu podręcznika Wacława Panka.

(30 min. )

c) Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki:

• Notatka:

  1. Mikołaj Gomółka (ok. 1535 – ok. 1591), twórca około 150 psalmów do tekstu Jana Kochanowskiego, zebranych w zbiorze Melodie na psałterz polski. Uchodzi za pierwszego kompozytora narodowego i twórcę pierwszego polskiego śpiewnika.

  2. Cechy muzyki narodowej:

- utwory w języku narodowym,

- wykorzystanie zwyczajów, tekstów, motywów ludowych w muzyce,

- wykorzystanie legend lub podań ludowych,

- przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki,

- przedstawienie losów i historii narodu.

3. Nieście chwałę mocarze i Kleszczmy rękoma:

Muzyka do poetyckiego przekładu Jana Kochanowskiego. Melodie skomponowane przez Mikołaja Gomółkę oparte są na polskich tanecznych melodiach ludowych.

(8 min.)

5. Bibliografia

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.

2. Ekiert J., Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

6. Załącznik

a)Karta pracy ucznia

Powtórzenie zagadnień związanych z tematem, w formie otwartych pytań.