„Nie ma zbrodni bez kary” – „Lilije” Adama Mickiewicza

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

zna ludową genezę ballady,
zna cechy gatunkowe ballady,
zna treść ballady „Lilije”,
potrafi wyjaśnić pierwotną symbolikę lilii i skontrastować ją z wersją ballady,
rozumie przesłanie ballady, że nie ma zbrodni bez kary.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

poprzeć cechy gatunkowe ballady wybranymi przykładami, cytatami z tekstu,
odtworzyć własnymi słowami treść,
sporządzić notatkę,
pracować ze słownikiem.

2. Metoda i forma pracy

Heureza z elementami wykładu.

Forma pracy: indywidualna, zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień–Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, Wrocław 1976.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Wspólne czytanie z zespołem uczniowskim ballady „Lilije” Adama Mickiewicza. Konkretyzacje uczniowskie – wrażenia po przeczytaniu tekstu.

b) Faza realizacyjna

Rozmowa z uczniami na temat symboli zawartych w tekście, Nauczyciel wyjaśnia genezę ballady (pochodzenie z pieśni gminnej). Uczniowie wypisują na tablicy skojarzenia dotyczące ballady: mroczność, tajemniczość, melodyjność, śpiewność zbrodnia, anonimowość.
Uczniowie otrzymują przyniesione z biblioteki słowniki i wyszukują termin ballada. Cechy ballady popierają przykładami z tekstu.
Korzystając ze słownika terminów literackich, uczniowie wypisują w zeszycie charakterystyczne cechy ballady. Zwracają szczególną uwagę na odmianę ballady ludowej.
Nauczyciel wprowadza uczniów w świat ballad, objaśniając genezę „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza.
Nauczyciel wyjaśnia uczniom – dlaczego ballada przypomina pieśń gminną? (rytmiczność, dynamika narracji, przemienność opowiadania i dialogu, dominacja czasu teraźniejszego, nastrój grozy i niesamowitości, śpiewność powtórzeń).
Uczniowie odpowiadają (ustnie) na pytania:

Gdzie rozgrywa się akcja?
Jaka panuje atmosfera?
Co tworzy scenerię?
Jak wygląda bohaterka?
Jak zachowuje się bohaterka po dokonaniu zbrodni?
Jakie są jej dalsze losy?

Uczniowie w kilku zdaniach charakteryzują bohaterkę w oparciu o następujące wytyczne:

Wiek, status rodzinny, wygląd, zachowanie, cechy charakteru, postępowanie po dokonaniu zbrodni.

Uczniowie zastanawiają się nad symboliką kwiatów w balladzie. (Białe lilie – jako symbol niewinności i czystości.)
„Lilie” Mickiewicza – symbol, który próbowano naruszyć, stały się powodem do zemsty zaświatów. Miały na celu ukrycie, zatuszowanie zbrodni oraz ochrony morderczyni.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie zastanawiają się nad przesłaniem ballady.

Przypomnienie tematu lekcji.

5. Bibliografia

Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień‑Sławińska A., Sławiński J., Słownik terminów literackich, Zakł. Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 513.
Głowiński M., Okopień- Sławińska A., Sławiński J., Zarys teorii literatury, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1975.
Mickiewicz A., Ballady i romanse, Czytelnik, Warszawa 1982.
Witkowska A., Mickiewicz. Słowo i czyn, PWN, Warszawa 1986.

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza