O różnych typach nadawania i odbierania
Scenariusz zajęć
IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy
Temat: O różnych typach nadawania i odbierania
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1.Czytanie i słuchanie. Uczeń:
3) rozpoznaje typ nadawcy i adresata tekstu.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje na określony temat,
Umie sformułować zestaw pytań określonych tematycznie,
Analizuje wypowiedź,
Samodzielnie opracowuje materiał związany z jakimś zagadnieniem,
Tworzy proste teksty użytkowe,
Potrafi podejmować tematy związane z literaturą, wypowiadać się, opiniować zagadnienia literackie.
Nabywane umiejętności:
Opracowywania zagadnień w pracy zespołowej,
Korzystania z różnych źródeł wiedzy, stosowania ich w praktyce,
Dokonywania prezentacji zagadnień określonych tematycznie,
Opracowywania materiałów z myślą o ich udostępnianiu, przekazie informacji,
Poznanie różnych konwencji literackich, ukierunkowanych na relacje nadawczo‑odbiorcze,
Analizowania tekstu, wyszukiwania w nim kluczowych informacji.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się,
Kompetencje społeczne i obywatelskie,
Świadomość i ekspresja kulturalna.
Metody nauczania:
Podające: objaśnienia, wyjaśnienia,
Eksponująca: film,
Praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe,
Problemowa: dyskusja.
Formy pracy:
Zbiorowa,
Grupowa zróżnicowana.
Środki dydaktyczne:
Sprzęt multimedialny: komputer z dostępem do internetu, rzutnik multimedialny, tablica interaktywna, ekran (lub sprzęt do odtworzenia materiału filmowego),
Zasoby multimedialne: film „Różni nadawcy, różni odbiorcy, różne typy narracji”.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Nauczyciel podczas zajęć poprzedzających prosi uczniów o przypomnienie sobie pojęć: „narracja” i „narrator”.
Etap wstępny
Po przywitaniu uczniów nauczyciel, odnosząc się do zagadnień, które uczniowie mieli przygotować w domu, prosi o zdefiniowanie i wyjaśnienie pojęć: „narrator”, „narracja”. Wspólnie z nimi sumuje informacje na ten temat, porządkuje, systematyzuje. Następnie zapoznaje uczniów z celem zajęć. Zapowiada, że za chwilę nastąpi projekcja filmu, który pomoże im się zaznajomić z różnymi typami narracji. Prosi młodzież, aby podczas emisji materiału zastanowiła się nad pytaniami, które wiążą się z tematyką omawianych zagadnień. Ma zapisywać je na kartkach.
Po obejrzeniu materiału wybrani uczniowie odczytują swoje propozycje; reszta klasy z pomocą nauczyciela odpowiada na nie.
Etap realizacji
Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Każda z nich ma do dyspozycji komputer z dostępem do internetu. Liderzy zespołów otrzymują zróżnicowane zadania do wykonania; poszczególne grupy przygotowują krótkie prezentacje wraz z przykładami, cytatami z omawianych lektur.
Pierwsza grupa wyszukuje informacje dotyczące różnych typów odbiorców, np. adresat wewnątrztekstowy, adresat zewnątrztekstowy, adresat pojedynczy, adresat zbiorowy, i szuka cytatów z literatury, które mogłyby posłużyć jako przykłady ilustrujące prezentowane zagadnienia.
Druga grupa zajmuje się różnymi typami narracji (np. trzecioosobowa – auktorialna, personalna, pierwszoosobowa – skrótowa, przedstawiająca).
Trzecia określa rodzaje narratorów, np. narrator autorski, fikcyjny, ujawniony, narrator‑świadek, narrator bezpośredni.
Po dokonaniu prezentacji prac uczniowie, pozostając w tych samych grupach, przygotowują kolejne zadania (poniżej propozycje zadań dla poszczególnych grup):
Tekst instrukcji obsługi telefonu komórkowego.
List otwarty do prezydenta miasta w sprawie organizacji koncertu ulubionej grupy muzycznej na stadionie.
Kartka z pamiętnika z najcieplejszego dnia wakacji.
W czasie prezentacji grupy określają adresatów i nadawców tekstów. Szukają wszystkich cech, które charakteryzują dany typ narracji, odbiorcy i adresata.
Etap końcowy
Nauczyciel, podsumowując analizowane zagadnienia, pyta uczniów:
Który z typów narracji najbardziej wam odpowiada w odbiorze? Czy macie jakieś swoje preferencje w tym zakresie?
Czy zdarzyło wam się zetknąć w swoim doświadczeniu lekturowym z taką narracją, która wydała wam się trudna, nieprzyjemna do czytania? Dlaczego, czy potraficie określić, skąd wzięły się takie odczucia?
Jakie dzieła odbiera się najłatwiej? Który z typów narracji jest, waszym zdaniem, skierowany do bardziej wyrafinowanych odbiorców?
Uczniowie dzielą się swoim doświadczeniem lekturowym, odnosząc się do tematyki lekcji oraz wiedzy, którą podczas niej zdobyli.
Na zakończenie nauczyciel wyjaśnia treść zadania domowego:
Dobierzcie się w grupy i pracując zespołowo, stwórzcie prezentację z pomocą programu MS PowerPoint, w której znalazłyby się wyjaśnienia dotyczące typów nadawcy i adresata tekstu wraz z przykładami, np. z prozy Olgi Tokarczuk i Denisa Diderota.
