Obwodowy i autonomiczny układ nerwowy

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna budowę obwodowego układu nerwowego,

• zna rolę nerwów czaszkowych i rdzeniowych,

• wie, jak zbudowany jest współczulny i przywspółczulny układ nerwowy,

• zna zasady zasadę i mechanizm działania układów współczulnego i przywspółczulnego.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi określić, które części ciała unerwiane są przez nerwy rdzeniowe i czaszkowe,

• potrafi wymienić rodzaje nerwów układu obwodowego wraz z określeniem zakresu ich działania,

• potrafi wytłumaczyć jaka jest rola układów współczulnego i przywspółczulnego,

• potrafi podać konkretne przykłady sytuacji, w których udział weźmie współczulny lub przywspółczulny układ nerwowy.

c) Postawy

Uczeń:

• jest zaangażowany w wykonywanie poleceń,

• rozumie wysoki poziom rozwoju układu nerwowego człowieka,

• jest zafascynowany logicznością i dokładnością działania ludzkiego układu nerwowego.

2. Metoda i forma pracy

Słowne: pogadanka, analiza budowy człowieka, doświadczenie, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Tablica przedstawiająca ciało ludzkie, karta pracy ucznia, podręcznik, zapalniczka.

4. Przebieg zajęć

a) Faza wprowadzająca

1. Czynności organizacyjno – porządkowe.

2. Uczniowie przypominają jak zbudowany jest układ nerwowy człowieka.

3. Nauczyciel podaje temat lekcji i określa jej cele.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli pojęcie łuku odruchowego.

2. Nauczyciel prezentuje uczniom budowę obwodowego układu nerwowego. Wyjaśnia za unerwienie jakich części ciała odpowiadają nerwy czaszkowe i rdzeniowe.

3. Uczniowie wykonują pierwsze ćwiczenie (załącznik nr1).

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w zagadnienie zasady działania układu współczulnego i przywspółczulnego. Przy pomocy jednego z uczniów prezentuje klasie doświadczenie z palnikiem gazowym (załącznik nr2).

5. Uczniowie wykonują kolejne zadanie (załącznik nr3).

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy.

2. Nauczyciel sprawdza czy uczniowie znają budowę obwodowego układu nerwowego.

3. Nauczyciel podaje uczniom przykłady czynności organizmu – uczniowie odgadują, za które odpowiedzialny jest układ współczulny, a za które układ przywspółczulny.

4. Praca w domu : Napisz jak nazywa się najgrubszy i największy nerw organizmu ludzkiego i gdzie się znajduje?

5. Bibliografia

6. Załączniki

Załącznik nr1.

Podpisz, które nerwy uczestniczą w poniższych procesach.

receptor ośrodkowy układ nerwowy

ośrodkowy układ nerwowy efektor

recetor rdzeń kręgowy efektor

W poniższych sytuacjach wezmą udział nerwy czaszkowe lub rdzeniowe. Przyporządkuj rodzaj nerwów do sytuacji.

1. Wydzielanie śliny w czasie posiłku – nerwy……………

2. Dotknąłeś gorącej patelni, poczułeś to dzięki nerwom………………….

3. Twoja koleżanka opowiedziała świetny dowcip, zaczynasz się śmiać, wyraz Twojej twarzy się zmienia dzięki „pracy” nerwów………….

4. Twoje oko śledzi ruch przelatującego ptaka, to zasługa mięśni…………..

5. Właśnie przeskoczyłeś nad kałużą, którą zauważyłeś w ostatniej chwili, udało się to dzięki nerwom………………………………………………………………

Załącznik nr2.

Uczniowie wykonują proste doświadczenie wykorzystując do tego palnik gazowy. Zwiększenie płomienia do działanie układu współczulnego, który pobudza organizm do działania, mobilizuje go.

Zmniejszenie płomienia to działanie układu przywspółczulnego, który obniża tempo pracy organizmu i pozwala mu sie regenerować.

Załącznik nr3.

Układy współczulny i przywspółczulny działają wobec siebie antagonistycznie, który z nich odpowiada za poszczególne czynności:

Zmniejszenie średnicy źrenicy – układ ……………..

Rozkurczanie oskrzeli – układ …………………

Przyśpieszanie akcji serca – układ …………………..

Rozszerzanie naczyń krwionośnych – układ ………………….

Zwiększone wydzielanie śliny – układ …………………

Rozkurczenie pęcherza moczowego – układ …………………

Rozszerzanie źrenicy – układ ………………..

Zwężenie oskrzeli – układ ………………………

Popołudniowa drzemka – układ …………………….

Ostatnia minuta zaciętego meczu piłkarskiego, zawodnik przygotowuje się do oddania ostatniego strzału – układ ………………..

Wyobraź sobie sytuację jeśli jedna osoba dokładna drewno do palącego się ognisko to jej działanie jest podobne do układu …………………., natomiast druga osoba trzyma wiadro z wodą, którym polewa ognisko, jej działanie będzie zgodne z funkcja układu ………………..

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak