Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Konstytucja RP. Rozdział VI – Rada Ministrów i administracja rządowa

Konstytucja RP ustanawia w Polsce system rządów parlamentarno‑gabinetowych z elementami systemu kanclerskiego. Przesłankami na rzecz tej tezy są:

• ścisłe powiązanie kadencji Rady Ministrów z kadencją sejmu (Rada Ministrów ma obowiązek podać się do dymisjidymisjadymisji najpóźniej w dniu pierwszego posiedzenia nowo wybranego sejmu);

• zapewnienie sejmowi decydującego wpływu na skład i program rządu, w tym na stworzenie specjalnej ścieżki pozwalającej wyłonić gabinet bez udziału prezydenta;

• ponoszenie przez członków Rady Ministrów odpowiedzialności politycznej przed sejmem;

• ponoszenie przez członków Radę Ministrów odpowiedzialności konstytucyjnej przed Trybunałem Stanu;

• wyposażenie Rady Ministrów w kompetencje pozwalające na samodzielne sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie wszystkich sfer polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa.

Kanclerski model znajduje wyraz w:

• nadaniu Prezesowi Rady Ministrów nadrzędnej pozycji w Radzie Ministrów (w tym w zakresie kompetencji osobistych);

• dopuszczeniu konstruktywnego wotum nieufnościwotum nieufnościwotum nieufności jako formy odpowiedzialności parlamentarnej przed sejmem (w polskim systemie funkcjonuje też wotum nieufności wobec poszczególnych ministrów, czego nie ma w systemie kanclerskim).

W Konstytucji RP istnieją jednak pewne elementy modelu semiprezydenckiego. Należą do nich następujące zasady:

• prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych, ma więc niezależny, silny mandat wyborców;

• prezydent jest wyposażony w stosunkowo szerokie kompetencje ustawodawcze i wykonawcze, pozwalające mu oddziaływać na politykę rządu (np. weto ustawodawcze, udział w podejmowaniu decyzji o szczególnym znaczeniu dla obrony i bezpieczeństwa państwa).

Skład Rady Ministrów

Powołanie Rady Ministrów

Powołanie Rady Ministrów odbywa się w kolejnych krokach. Każdy następny jest podejmowany tylko wtedy, gdy w kroku wcześniejszym Rada Ministrów nie uzyskała wotum zaufania.

Odwołanie Rady Ministrów i jej poszczególnych członków

Odwołania Rady Ministrów dokonuje prezydent w następujących przypadkach:

• złożenia dymisji przez Prezesa Rady Ministrów;

• uchwalenia przez sejm konstruktywnego wotum nieufności;

• odmowy udzielenia przez sejm wotum zaufania dla Rady Ministrów (Rada Ministrów niezależnie od obowiązku posiadania wotum zaufania wyrażanego na początku swego urzędowania może w każdej chwili zwrócić się do sejmu za pośrednictwem Prezesa Rady Ministrów o wyrażenie wotum zaufania);

• śmierci Prezesa Rady Ministrów.

Odwołania poszczególnych członków Rady Ministrów dokonuje prezydent w następujących przypadkach:

• złożenia dymisji przez ministra za pośrednictwem Prezesa Rady Ministrów;

• uchwalenia dla ministra wotum nieufności przez sejm (wymagane jest przegłosowanie takiego wniosku większością głosów ustawowej liczby posłów);

• złożenia przez Prezesa Rady Ministrów wniosku o odwołanie ministra (przychylenie się przez prezydenta do wniosku premiera jest konstytucyjnym obowiązkiem).

Odpowiedzialność konstytucyjna członków Rady Ministrów

Członkowie Rady Ministrów ponoszą indywidualną odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie konstytucji lub ustaw oraz za popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem. Z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej wystąpić może co najmniej 115 posłów, a sejm pociąga do odpowiedzialności większością 3/5 głosów ustawowej liczby posłów.

Kompetencje Rady Ministrów

Akty prawne Rady Ministrów

Wyróżnia się następujące akty prawne Rady Ministrów:

1. Akty normatywne będące źródłem powszechnie obowiązującego prawa. Są to tzw. rozporządzenia wydawane na podstawie i w celu wykonania ustaw.

2. Akty normatywne mające charakter wewnętrzny, obowiązujące tylko jednostki organizacyjne podległe Radzie Ministrów. Są to uchwały Rady Ministrów, zwane zarządzeniami.

3. Akty prawne Prezesa Rady Ministrów, które dzielą się podobnie jak akty prawne Rady Ministrów.

Ministrowie kierujący działem administracji rządowej mają w granicach swoich kompetencji prawo wydawania analogicznych rozporządzeń i zarządzeń.

Kompetencje Prezesa Rady Ministrów

Słownik