Pojęcia, wyrażenia i zwroty – co przetrwało do naszych czasów w języku polskim z greki i łaciny?

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna wyrażenia, pojęcia i zwroty, których używamy na co dzień,

• wie, co oznacza dany zwrot, termin lub pojęcie.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wytłumaczyć kontekst, w jakim używa się w mowie codziennej wyrażeń i zwrotów z greki i łaciny,

• potrafi ułożyć zdania zawierające dawne zwroty, pojęcia i wyrażenia.

2. Metoda i forma pracy

Ćwiczenia, praca z całą klasą oraz samodzielna.

3. Środki dydaktyczne

Słowniki zawierające potrzebne zwroty i wyrażenia, np. Szkolny słownik wyrazów obcych (patrz: bibliografia).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel podaje temat lekcji. Pyta uczniów czy znają jakieś starożytne wyrażenia, zwroty, terminy, których używamy współcześnie.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel rysuje na tablicy tabelę do przepisania do zeszytów (załącznik 1).

Nauczyciel pyta o znaczenie kolejnych terminów, pojęć i zwrotów. Jeżeli uczniowie nie są w stanie wyjaśnić jakiegoś wyrazu, to sprawdzają jego znaczenie w przyniesionych przez nauczyciela słownikach.

Nauczyciel prosi uczniów, aby każdy z nich wybrał z tabeli po dwa pojęcia, wyrażenia i zwroty i zapisał w zeszycie wymyślone przez siebie zdania o treści współczesnej. Po wykonaniu zadanego ćwiczenia uczniowie wybierani przez nauczyciela odczytują wszystkie lub po dwa, trzy zdania z zeszytu.

Nauczyciel zapisuje na tablicy terminy, wyrażenia i zwroty łacińskie, które funkcjonują współcześnie w łacińskiej, oryginalnej formie(załącznik 2). Prosi uczniów o wpisanie ich do zeszytów.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel dyktuje uczniom zadanie domowe (załącznik 3).

5. Bibliografia

M. Jarosz, A. Krakowiak, Szkolny słownik wyrazów obcych, Europa, Wrocław 2002.

6. Załączniki

a) Tabela

Załącznik 1.

Pojęcia i terminy: tragizm, tyrteizm, filozofia, stoicyzm, idylla, arkadia, eutanazja, olimpiada, afrodyzjak, sofizmat, etyka, logika, teza, teoria, system, synonim, tautologia

Wyrażenia: męki Tantala, prace Heraklesa, nić Ariadny, stajnia Augiasza, pięta Achillesa, puszka Pandory, stoicki spokój, róg obfitości, węzeł gordyjski, koń trojański, strzała Amora, paniczny strach, złote runo, miłość platoniczna

Zwroty: znaleźć się miedzy Scyllą i Charybdą, znaleźć się w labiryncie, znaleźć się w siódmym niebie, spocząć w objęciach Morfeusza, być alfą i omegą, spocząć na laurach

b) Terminy, wyrażenia i zwroty łacińskie

Załącznik 2.

• vitae, non scholae, discimus – uczymy się dla życia, nie dla szkoły

• votum separatum – zdanie odrębne

• una voce – jednogłośnie

• Te Deum laudamus – Ciebie Boga chwalimy

• tabula rasa – czysta karta

• summa summarum – podsumowując

• memento mori – pamiętaj o śmierci

c) Zadanie domowe

Załącznik 3.

Naucz się na następną lekcję siedmiu zapisanych powyżej terminów, zwrotów i wyrażeń łacińskich wraz z podanym znaczeniem.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak