Pomnikowe drzewa
Pomnikowe drzewa
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
wie, co to jest pomnik przyrody,
zna rozmieszczenie pomników przyrody w najbliższej okolicy,
zna oznaczenia pomników przyrody.
b) Umiejętności
Uczeń:
umie gromadzić i dokumentować dane,
umie dokonać prezentacji wyników badań,
potrafi posługiwać się planem,
potrafi posługiwać się miarą.
c) Postawy
Uczeń:
rozumie znaczenie ochrony unikatowych obiektów,
poznaje unikatowe elementy swojej małej ojczyzny,
potrafi współpracować w grupie,
uczy się dokładności i odpowiedzialności za podjęte zobowiązania,
dostrzega piękno natury w swojej okolicy.
2. Metoda i forma pracy
Zajęcia w terenie, rozmowa nauczająca, prezentacja, ćwiczenia, praca z klasą, praca w zespołach.
3. Środki dydaktyczne
Karty pracy dla grup, miara krawiecka, plan okolicy, kartki do rysowania, ołówki, długopisy, arkusze papieru, magnesy lub plastelina biurowa, pisaki.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel przygotowuje na zajęcia fragment planu miejscowości, gdzie znajdują się drzewa - pomniki przyrody oraz karty pracy dla grup, kartki do rysowania, pisaki, arkusze papieru. Uprzedza uczniów, że część zajęć odbędzie się w terenie.
Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od przedstawienia tematu lekcji. Na tablicy zapisuje hasło: pomniki – przyrody. Prosi uczniów, aby wyjaśnili znaczenie słów, a następnie porządkuje informacje i je poszerza (załącznik 1). Przypomina też uczniom sposób oznaczania pomników przyrody i wraz z uczniami wyjaśnia zwrot: Pomnik przyrody prawem chroniony.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli klasę na zespoły zadaniowe. Uczniowie odliczają do 4 i powstają cztery grupy zadaniowe: rysownicy, kartografowie, eksperci wieku, eksperci wysokości. Każda z grup otrzymuje ćwiczenie do wykonania w czasie wyprawy w teren. (załącznik 2)
Uczniowie pod opieką nauczyciela wychodzą poza szkołę. W trakcie wycieczki poruszają się zgodnie z trasą zaznaczoną na planie, mijane po drodze drzewa – pomniki przyrody mierzą, szkicują i wykonują im zdjęcie. Odnalezione drzewo zaznaczane jest na planie.
Uczniowie wracają do sali lekcyjnej i porządkują zdobyte wiadomości oraz szkice.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel mocuje na tablicy tyle arkuszy, ile drzew opisywali uczniowie i oznacza je cyframi. Uczniowie podchodzą do arkuszy i wpisują na nich wymiary drzew, a następnie przyklejają szkice oraz plany miejscowości z zaznaczonymi drzewami. Uczniowie organizują w klasie wystawę prac.
Podsumowaniem zajęć jest ocena dokonana przez uczniów. Nauczyciel na arkuszu rysuje drzewo. Uczniowie podchodzą do arkusza i zaznaczą na nim, wskazanym przez nauczyciela kolorem i kształtem, swój poziom wiedzy na temat drzew – pomników przyrody. Im wyższy poziom, tym wyżej na drzewie powinna zostać zaznaczona opinia ucznia. Nauczyciel nie ingeruje w oceny uczniów.
5. Bibliografia
Knaflewska J., Samonowicz M., Ilustrowana księga przyrody polskiej, Wydawnictwo Podsiedlik – Raniowski i Spółka, Poznań 2000.
6. Załączniki
załącznik 1.
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów; okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.
Do pomników przyrody ożywionej należą: pojedyncze krzewy, drzewa i grupy drzew odznaczające się sędziwym wiekiem, wielkością, niezwykłymi kształtami lub innymi cechami, a także zabytkowe aleje drzew. Natomiast do pomników przyrody nieożywionej należą: największe głazy narzutowe, tzw. erratyki oraz interesujące formy powierzchni ziemi, np. - źródła, wodospady, jary, skałki, wywierzyska, przełomy rzeczne, jaskinie, odkrywki.
W Polsce znajduje się ok. 33 tys. pomników przyrody, z czego najwięcej jest pojedynczych drzew i grup drzew.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_przyrody
załącznik 2.
Zadania dla grup.
Grupa 1. Rysownicy
Jesteście rysownikami. Waszym zadaniem jest naszkicować drzewa – pomniki przyrody, przy których się zatrzymamy w czasie wyprawy. Na szkicach zaznaczcie numer drzewa. Zabierzcie ze sobą ołówki i podkładki. Kartki do szkicowania otrzymacie od nauczyciela.
Grupa 2. Kartografowie
Jesteście kartografami. Waszym zadaniem jest pilnowanie trasy wyznaczonej na planie. Kiedy na trasie zauważycie pomnik przyrody, to grupa zatrzymuje się i wykonuje ćwiczenia, a Wy zaznaczacie to na planie - nadajcie numer danemu pomnikowi przyrody.
Grupa 3. Eksperci ds. wieku
Jesteście ekspertami ds. wieku. Waszym zadaniem jest ustalenie, jak stare jest drzewo – pomnik przyrody. Aby obliczyć wiek drzewa, należy zmierzyć jego obwód w centymetrach na wysokości około 1,3 metra, a następnie podzielić otrzymany wynik przez liczbę 2 i 3. Wówczas będziemy mieli szacunkowy średni wiek drzewa. Na wyprawę musicie zabrać notatniki i długopisy. Miarę otrzymacie od nauczyciela.
Grupa 4. Eksperci ds. wysokości
Jesteście ekspertami ds. wysokości. Waszym zadaniem jest ustalić wysokość drzewa. Aby wykonać to ćwiczenie, nie musicie mieć ze sobą drabiny, ponieważ wystarczy wam patyk. Długość patyka powinna być taka, by jeden jego koniec znalazł się na wysokości oczu, a drugi przy palcach wyciągniętej ręki. Kiedy długość patyka jest prawidłowa, należy wyciągnąć przed siebie rękę z patykiem trzymanym pionowo, a następnie oddalać się od drzewa do momentu, aż dolny koniec patyka pokryje się z pniem drzewa, a górny z najwyższym punktem korony drzewa. Odległość od drzewa osoby wykonującej pomiar będzie przybliżoną wysokością mierzonego drzewa.
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
W trakcie wyprawy w teren można też wykonywać zdjęcia. Jeśli nauczyciel będzie miał do dyspozycji aparat fotograficzny i komputer, to będzie mógł z uczniami zobaczyć zdjęcia bezpośredni po powrocie do klasy.
Ćwiczenie uzupełniające: W oparciu o wiek drzewa uczniowie ustalają szacunkowo datę, kiedy zostało zasadzone. Wyszukuja następnie nazwy i daty 5 wydarzeń, które miały miejsce w ich okolicy w okresie od zasadzenia drzewa do współczesności. Swoją notatkę mogą zacząć od słów: Pomnikowe drzewo bylo świadkiem wielu ciekawych wydarzeń. Widziało .... Słyszało .........