Procesy urbanizacyjne w Polsce
Procesy urbanizacji w Polsce
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
rozumie pojęcia: miasto, urbanizacja, aglomeracja, konurbacja, strefa podmiejska, suburbanizacja, dezurbanizacja, kontrurbanizacja,
rozumie przebieg i przyczyny procesu urbanizacji,
zna historię procesów urbanizacyjnych w Polsce.
b) Umiejętności
Uczeń:
potrafi wymienić i pokazać na mapie Polski województwa o najwyższym i najniższym stopniu urbanizacji,
potrafi wymienić i pokazać na mapie Polski największe miasta, aglomeracje i konurbacje,
potrafi powiedzieć czy w Polsce występują zjawiska suburbanizacji, kontrurbanizacji i reurbanizacji, ewentualnie powiedzieć gdzie i wskazać na mapie,
potrafi określić stopień urbanizacji w Polsce oraz podać przykłady państw posiadających najwyższy i najniższy stopień urbanizacji.
2. Metoda i forma pracy
Praca z całą klasą, praca indywidualna, praca w parach, dyskusja.
3. Środki dydaktyczne
Fizyczna mapa Polski
Mapa Polski przedstawiająca rozmieszczenie ludności
Atlasy geograficzne dla szkół średnich
Tablice geograficzne lub książka „Świat w liczbach”
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i przedstawia im cele zajęć. W klasie zostają rozwieszone dwie duże mapy: mapa fizyczna Polski oraz mapa Polski przedstawiająca rozmieszczenie ludności.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi o wyjęcie atlasów geograficznych (co najmniej 1 atlas na dwie osoby) oraz tablic geograficznych lub książki „Świat w liczbach” (co najmniej po 1 egzemplarzu na dwie osoby).
Nauczyciel rysuje na tablicy wykres przedstawiający rozmieszczenie ludności na obszarze miasta w kolejnych stadiach urbanizacji.
Nauczyciel zapoznaje uczniów z podstawową terminologią dotyczącą procesu urbanizacji, tłumaczy znaczenie następujących definicji: miasto, urbanizacja, aglomeracja, konurbacja, strefa podmiejska, suburbanizacja, dezurbanizacja, kontrurbanizacja. Nauczyciel tłumaczy uczniom przebieg i stadia procesu urbanizacji na podstawie narysowanego na tablicy wykresu.
Nauczyciel zapoznaje uczniów z historią procesów urbanizacji na ziemiach polskich.
Nauczyciel prosi uczniów aby w parach odszukali w tablicach geograficznych lub w „Świecie w liczbach” województwa o najniższym i najwyższym stopniu urbanizacji. Następnie nauczyciel prosi dwóch wybranych uczniów o podanie nazw tych województw oraz wskazanie ich na dużej mapie. Nauczyciel wspólnie z klasą zastanawia się dlaczego w jednych województwach mamy wysoki wskaźnik urbanizacji a w innych nie.
Nauczyciel prosi uczniów aby w parach zastanowili się które miasta polskie można nazwać aglomeracją i czy w Polsce występują konurbacje. Następnie nauczyciel wybiera kilku uczniów, którzy przedstawiają swoje przemyślenia na ten temat oraz pokazują na dużej mapie swoje ewentualne propozycje. Nauczyciel wspólnie z klasą dyskutuje i pomaga zdecydować które miasta są aglomeracjami oraz czy w Polsce istnieją konurbacje.
Nauczyciel prosi uczniów aby w parach zastanowili się czy w Polsce występują zjawiska suburbanizacji, kontrurbanizacji i reurbanizacji, a jeśli tak to gdzie. Następnie nauczyciel wybiera kilku uczniów, którzy przedstawiają swoje przemyślenia na ten temat oraz pokazują na dużej mapie swoje ewentualne propozycje. Nauczyciel wspólnie z klasą dyskutuje na ten temat i pomaga im dojść do właściwych wniosków.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel przypomina uczniom pojęcia, które dziś poznali.
Nauczyciel w celu lepszego zapamiętania przez uczniów przypomina przykłady województw o najwyższym i najniższym wskaźniku urbanizacji, po kilka przykładów aglomeracji i konurbacji polskich oraz mówi gdzie w Polsce najsilniej występuje zjawisko suburbanizacji.
W ramach podsumowania nauczyciel porównuje stopień urbanizacji Polski ze stopniem urbanizacji innych państw. Przedstawia uczniom przykłady krajów o najwyższym i najniższym stopniu urbanizacji oraz najbardziej charakterystyczne przykłady suburbanizacji, kontrurbanizacji i reurbanizacji na świecie.
Na zakończenie nauczyciel prosi uczniów aby w domu przygotowali definicje następujących pojęć: deglomeracja, megalopolis, nadurbanizacja oraz żeby zastanowili się nad problemami wielkich miast.
5. Bibliografia
Kozioł T., Geografia. Zagadnienia maturalne, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 1999.
Libner P., Stefaniak G., Geografia od A do Z, Kram, Warszawa 1998.
Słodczyk J., Przestrzeń miasta i jej przeobrażenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001.
Węcławowicz G., Przestrzeń i społeczeństwo współczesnej Polski, PWN, Warszawa 2002.
6. Załączniki
Opcjonalne
a) Karta pracy ucznia
brak
b) Zadanie domowe
brak
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak