Sudety przykładem starych gór

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna skały, które budują Karkonosze, Góry Stołowe, Góry Wałbrzyskie oraz Góry Sowie,

• zna najwyższy szczyt w Sudetach oraz jego wysokość,

• zna najstarsze pasmo Sudetów,

• podaje trzy cechy charakterystyczne Sudetów, odróżniające je od innych gór,

• zna pojęcie „kotlina”,

• zna co najmniej dwie kotliny w Sudetach,

• zna trzy cechy rzeźby Przedgórza Sudeckiego,

• zna najwyższy punkt Przedgórza Sudeckiego,

• wymienia pięć głównych surowców mineralnych eksploatowanych obecnie w Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim oraz podaje po jednym ośrodku, w którym wydobywa się te surowce,

• wymienia trzy główne rodzaje gleb występujące w Sudetach,

• zna różnicę między klimatem Sudetów a klimatem Przedgórza Sudeckiego

• zna pojęcie „smog”, i „inwersja termiczna”,

• zna dwie największe rzeki Sudetów i wskazuje do jakiego dorzecza należą,

• zna co najmniej dwa zbiorniki sztuczne w Sudetach,

• zna piętra roślinne w Sudetach,

• rozumie w jakim celu buduje się zbiorniki sztuczne.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać Sudety na mapie fizycznej Polski,

• wskazać na mapie Karkonosze, Góry Stołowe, Góry Wałbrzyskie oraz Góry Sowie,

• wskazać na mapie najwyższy szczyt Sudetów,

• wskazać na mapie Przedgórze Sudeckie,

• wyjaśnić przebieg granicy między Przedgórzem Sudeckim a Sudetami,

• wyjaśnić, czemu w Sudetach występuje takie bogactwo surowców,

• wyjaśnić dlaczego granice poszczególnych pięter roślinnych w Sudetach znajdują się niżej niż w Karpatach.

c) Postawy

Uczeń:

• współpracuje w grupie.

2. Metoda i forma pracy

Praca z podręcznikiem, praca w grupach zróżnicowana.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik, atlas geograficzny, karty pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne – sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu lekcji

2. Powtórzenie tematy z poprzedniej lekcji „Tatry – najwyższe pasmo w Polsce”. Pytanie dwóch uczniów przy tablicy:

   • Wskaż na mapie Tatry.

   • Na granicy jakich państw leżą Tatry?

   • Jaki jest najwyższy szczyt Tatr w Polsce a jakie Tatr w ogóle? Podaj nazwę oraz wysokość.

   • Z jakich skal zbudowane są Tatry?

   • Wyjaśnij pojęcie „grań” i „stożki piargowe”.

   • Wymień piętra roślinne w Tatrach od najniższego.

3. Podanie celu lekcji i omówienie sposobu jej przeprowadzenia.

b) Faza realizacyjna

1. Starter - pytanie do uczniów – czy wiesz, która część Polski jest najstarsza? Jaka kraina geograficzna tam się znajduje?

2. Klasa zostaje podzielona na pięć grup – każda z nich otrzymuje pytania związane z różnymi cechami środowiska przyrodniczego Sudetów i Przedgórza Sudeckiego. Poszczególne zespoły mają za zadanie odpowiedzieć na pytania (załączniki 1‑5). W tym celu wybierają z podręcznika odpowiednie fragmenty.

3. Przedstawiciele grup odpowiadają na forum klasy na pytania do fragmentu tekstu dotyczącego przyporządkowanej im cechy środowiska geograficznego. Wybrana osoba z każdej grupy pokazuje również na mapie ściennej Polski miejsca, które pojawiają się w odpowiedzi swojego zespołu.

4. Podczas odpowiedzi uczniów zadaniem nauczyciela jest uzupełniać materiał

5. Podczas omawiania budowy geologicznej Sudetów nauczyciel zwraca uwagę na charakterystyczne dla Sudetów cechy, które odróżniają je od innych gór.

6. Nauczyciel przy omawianiu klimatu Sudetów wprowadza pojęcie „Inwersja termiczna” i tłumaczy uczniom to zjawisko.

7. Po omówieniu tematu dotyczącego roślinności Sudetów nauczyciel zwraca uwagę na istnienie na tym obszarze Parku Narodowego Gór Stołowych oraz Karkonoskiego Parku Narodowego.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie wypełniają krzyżówkę, przygotowaną przez nauczyciela (załącznik 6).

5. Bibliografia

E. Dudek, J. Wójcik, Geografia 1. Podręcznik dla klasy pierwszej gimnazjum, Wydawnictwa Edukacyjne Wiking, Wrocław 2001.

Gimnazjalny Atlas Geograficzny, red. D. Teperkowski, S. Bujno, wyd. II, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych S.A., Warszawa 2000.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1.

Grupa 1

Położenie Sudetów i ich budowa geologiczna.

• Wskaż na mapie Sudety i określ ich położenie geograficzne w Polsce.

• Powiedz jak dzielą się Sudety i wskaż na mapie pasma należące do każdej z części Sudetów,

• Wskaż najwyższy szczyt Sudetów. Podaj jego wysokość.

• Powiedz jaki rodzaj skał buduje Karkonosze, Góry Stołowe, Góry Wałbrzyskie oraz Góry Sowie.

• Nazwij kotliny, występujące w Sudetach i wskaż je na mapie.

Załącznik 2.

Grupa 2

Położenie Przedgórza Sudeckiego.

• Wskaż na mapie Przedgórze Sudeckie.

• Powiedz co stanowi granicę między Sudetami a Przedgórzem Sudeckim. W jaki sposób ona powstała i kiedy to było?

• Opisz ukształtowanie Przedgórza Sudeckiego.

• Jaki jest najwyższy szczyt Przedgórza Sudeckiego? Wskaż go na mapie.

Załącznik 3.

Grupa 3

Klimat i rzeki Sudetów oraz Przedgórza Sudeckiego.

• Opisz klimat Sudetów. Czym się on charakteryzuje?

• Co to jest smog? Gdzie występuje to zjawisko i dlaczego się tworzy?

• Opisz klimat Przedgórza Sudeckiego? W jaki sposób różni się on od klimatu Sudetów?

• Wymień główne rzeki Sudetów i wskaż je na mapie,

• Powiedz w jakim celu buduje się sztuczne zbiorniki,

• Wymień trzy sztuczne zbiorniki w Sudetach i powiedz na jakich rzekach powstały.

Załącznik 4.

Grupa 4

Surowce mineralne.

• Dlaczego w Sudetach występuje tak dużo surowców mineralnych?

• Wymień najważniejsze surowce mineralne w Sudetach. Gdzie się je wydobywa? Wskaż te miejsca na mapie,

• Jakie surowce chemiczne wydobywa się w Sudetach? Wskaż miejsca ich eksploatacji.

• Jakie surowce wydobywało się w Sudetach w przeszłości? Dlaczego części z nich już się nie eksploatuje?

Załącznik 5.

Grupa 5

Gleby i roślinność Sudetów i Przedgórza Sudeckiego.

• Jakie gleby występują w Sudetach? Czy są to gleby żyzne?

• Jakie gleby występują na Przedgórzu Sudeckim? Czy są to gleby żyzne?

• Jakie piętra roślinne możesz wymienić w Sudetach? Wymień je od najniższego piętra. Podaj wysokość na jakiej znajdują się granice tych pięter

• Dlaczego granice pięter roślinnych w Karpatach są leżą wyżej niż granice pięter roślinnych w Sudetach?

• Co to są torfowiska? Gdzie one występują?

Załącznik 6.

Krzyżówka, którą uczniowie rozwiązują w ramach podsumowania lekcji.

1. powstaje ze zmieszania powietrza ze spalinami

2. z tych skał zbudowane są Góry Wałbrzyskie

3. zaraz za roślinnością alpejską najwyżej położone piętro roślinne

4. jedna z dwóch wielkich kotlin sudeckich

5. ośrodek wydobycia węgla brunatnego w Sudetach

6. …………. Kłodzka - jedna z większych rzek Sudetów.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

b) Zadanie domowe

Napisz w zeszycie, co można robić w Sudetach w czasie wakacji. Uwzględnij wszystkie elementy środowiska przyrodniczego tych gór.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak