Scenariusz zajęć

III etap edukacyjny, język polski

Temat: Tańce‑łamańce, czyli o trudnych formach wyrazów

Treści kształcenia:

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

3. Świadomość językowa. Uczeń:

7) odróżnia temat fleksyjny od końcówki.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Zna pojęcie błędu fleksyjnego,

• Wie, z jakich słowników skorzystać w razie wątpliwości.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

• Wskazuje błędy fleksyjne i potrafi je poprawić,

• Korzysta ze słowników, aby dowiedzieć się, jak odmieniają się trudne wyrazy,

• Wie, jak istotne dla komunikacji jest stosowanie poprawnej odmiany wyrazów.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się.

Środki dydaktyczne:

• Zasób multimedialny: film „Język polski bez odmiany”,

• Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),

• Kartoniki z nazwami części mowy,

• Tekst z błędami,

• Karta pracy (załącznik do scenariusza) dla każdego ucznia,

• Dowolny słownik języka polskiego,

• Dowolny słownik poprawnej polszczyzny.

Metody nauczania:

• Podająca: wyjaśnienie,

• Praktyczne: praca z tekstem, praca ze słownikiem, ćwiczenia praktyczne,

• Metody aktywizujące,

• Eksponująca: film.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa jednolita,

• Indywidualna jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Po przywitaniu się z uczniami nauczyciel zapisuje temat zajęć na tablicy i przedstawia cele lekcji.

Etap realizacji

Na tablicy wywieszone są nazwy wszystkich części mowy, uczniowie mają za zadanie podzielić je na odmienne i nieodmienne. W następnej części ćwiczenia na tablicy zostają tylko te odmienne; nauczyciel pyta: „Jak jeszcze możemy podzielić te części mowy?”. Jeśli padnie odpowiedź, że np. na te, które odmieniają się przez przypadki i na te odmieniające się przez osoby, to uczeń, który jej udzielił, może dostać ocenę bardzo dobrą. Jeśli nie pojawi się poprawna odpowiedź, nauczyciel uzupełnia informacje.

Dwóch chętnych uczniów podchodzi do tablicy. Jeden odmienia rzeczownik przez przypadki, a drugi czasownik przez osoby. Nauczyciel wprowadza pojęcia: deklinacja i koniugacja, przypomina (lub wprowadza) pojęcia: temat i końcówka fleksyjna. Uczniowie zapisują definicje w zeszytach.

Nauczyciel informuje, że uczniowie za chwilę obejrzą film z zasobu multimedialnego. Prosi ich, by zapisali jak najwięcej nieodmienionych przez animowanych rozmówców wyrazów, które po projekcji poddadzą analizie. Uczniowie mają też zastanowić się, dlaczego ważna jest prawidłowa odmiana wyrazów: do jakich nieporozumień może prowadzić jej brak? Po emisji materiału wszyscy wspólnie omawiają wspomniane zagadnienia.

W kolejnym etapie zajęć uczniowie odmieniają w zeszytach rzeczownik „przyjaciele” (lm) i czasownik „umiem” (lp oraz lm). Następnie osoba, która się zgłosiła, przedstawia swoją wersję odmiany; nauczyciel lub pozostali uczestnicy zajęć korygują ewentualną błędną odpowiedź.

Prowadzący zajęcia ponownie uświadamia uczniom konieczność poprawnej odmiany wyrazów. Podkreśla złożoność polskiej fleksji i wynikające z niej trudności. Przekonuje uczniów, iż dbałość o język świadczy o kulturze mówiącego, jego patriotyzmie – język jest elementem tożsamości narodowej.

Uczniowie otrzymują tekst z błędami fleksyjnymi i przepisują go do zeszytu, poprawiając niewłaściwe formy. Jeden z uczniów czyta tekst, a pozostali porównują jego wersję z własnymi. Nauczyciel wprowadza pojęcie błędu fleksyjnego. Pyta, czy uczniowie wiedzą, z jakiego słownika korzystać, aby uniknąć usterek tego typu.

Przykładowe błędne zdania:

Musimy wziąść się do roboty. Z przyjacielami zawsze jest weselej. Poszłem i wyjęłem list ze skrzynki. Lubię bawić się z moimi braciami. Podaj mi tą książkę. Nie rozumię ciebie.

Następnie uczniowie korzystając ze słownika, uzupełniają karty pracy.

Etap końcowy

Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego ćwiczenia. Później podsumowuje zajęcia. Prosi, aby każdy uczeń dokończył zdanie: „Warto dbać o poprawność języka, bo…”

Zapis pracy domowej:

Ułóż 5 zdań, w których użyjesz wyrazów z kart pracy.

Dla zainteresowanych:

Wyszukaj wyrazy o nietypowej odmianie, podaj ich poprawną odmianę.

Dodatkowo:

Scenariusz przeznaczony jest dla uczniów klasy I. W klasach starszych może służyć jako lekcja powtórzeniowa. Niektóre jego elementy można wykorzystać na zajęciach wychowawczych.

R1Pf7KpDcRqn3