W osiemdziesiątą rocznicę śmierci poety – Jan Kasprowicz

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wymienia najważniejsze wydarzenia z życia poety,

• wie, co to jest życiorys,

• wylicza tytuły utworów Jana Kasprowicza.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• dokonać syntezy twórczości poety,

• w oparciu o dostępne źródła napisać życiorys poety,

• dostrzegać wartości literatury.

2. Metoda i forma pracy

Poszukująca, praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

1. Słowniki tematyczne, encyklopedie, opracowania, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu.

2. Zdjęcia poety, zdjęcia związanych z nim miejsc, przedmiotów (np. Poronina, „Harendy”).

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel informuje uczniów, iż w tym roku przypada osiemdziesiąta rocznica śmierci Jana Kasprowicza, poety, pisarza dramatycznego, tłumacza. Z tej okazji uczniowie mają za zadanie stworzyć tablicę pamiątkową, na której umieszczą życiorys poety, cechy jego twórczości, fotografie twórcy lub inne uznane za istotne i ciekawe informacje. Pracę będą wykonywać w kilkuosobowych zespołach. Mogą korzystać ze słowników, encyklopedii, internetu.

b) Faza realizacyjna

Uczniowie pracują nad wykonaniem polecenia. Poniżej informacje, które powinny się znaleźć na pamiątkowej tablicy:

1. Życiorys Jana Kasprowicza:

• urodził się 12 grudnia 1860 roku, w Szymborzu koło Wrocławia

• syn małorolnego chłopa, pierwszą nauczycielką była jego matka

• w 1870 rozpoczął edukację w gimnazjum w Inowrocławiu. Szkoła była pod silnym wpływem germanizacji, ale to w niej przyszły poeta bardzo wnikliwie zapoznał się
  z klasyczną literaturą, z kulturą starożytności grecko‑rzymskiej oraz z Biblią

• nauka języka i literatury ojczystej były mocno ograniczone, niemniej jednak Kasprowicz zetknął się z twórczością wybitnych autorów

• zatarg z nauczycielem sprawił, że Kasprowicz musiał opuścić Inowrocław. Niepokorny uczeń rozpoczął tułaczkę po różnych ośrodkach edukacyjnych, przebywał w Opolu i Raciborzu i w Poznaniu, gdzie w końcu udało mu się zdać maturę

• w 1884 r. rozpoczął studia humanistyczne w Lipsku, skąd – po pierwszym semestrze – na stałe przeniósł się do Wrocławia. Lata studenckie to dla Kasprowicza czas biedy
  i nieszczęścia (brak środków do życia, nieudane małżeństwo, kontakt z ruchem socjalistycznym)

• w 1887 dostał się do więzienia za działalność polityczną

• w 1988 osiadł we Lwowie, gdzie w latach 19890‑1902 pracował w redakcji „Kuriera Lwowskiego”

• w 1893 powtórnie się ożenił, miał dwie córki. Małżeństwo zakończyło się ucieczką żony Kasprowicza ze Stanisławem Przybyszewskim

• w 1904 roku doktoryzował się

• od 1908 roku był profesorem literatury porównawczej na Uniwersytecie Lwowskim, prowadził wieloletnią działalność przekładową

• w 1911 po raz kolejny się ożenił, tym razem małżeństwo było udane

• w trakcie wojny i w pierwszych miesiącach niepodległości zaangażował się
  w działalność narodową

• w 1923 roku osiadł w Poroninie, w słynnej willi „Harenda”, w której dziś znajduje się jego muzeum

• zmarł 1 sierpnia 1926 roku

  2. Twórczość:

• debiutował sonetem Poranek, wysłanym do poznańskiego tygodnika „Lech”

• w okresie studiów drukował w wielu czasopismach

• w 1888 ukazały się Poezje, w których Kasprowicz ujawnił się jako poeta wybitnie społeczny; dominowała w nich liryka programowa, z radykalnym, buntowniczym akcentem

• najsłynniejszy cykl sonetów Z chałupy oraz obrazki z wierszem Z chłopskiego zagonu to obraz rodzinnych Kujaw połączony z problematyką społeczną, moralną i obyczajową

• w 1891 ukazuje się naturalistyczny dramat Świat się kończy!

• wydany w 1894 tom Anima lachrymans oraz kolejne tomy wierszy – Miłość (1895)
  i Krzak dzikiej róży (1898), to świadectwo zmian, jakie zaczęły zachodzić w twórczości Kasprowicza. Powolne wpływy literackie Młodej Polski uaktywniły się w postaci impresjonistycznych i symbolicznych elementów. Poeta także niejako zespolił się
  z naturą i Bogiem,odkrył piękno tatrzańskiego pejzażu, a życie zaczął pojmować
  w kategoriach metafizycznych

• w latach 1898‑1901 ukazują się Hymny ujęte w dwa cykle: Ginącemu światu oraz Salve Regina. Zebrane w zbiorze utwory są wyrazem rozdarcia i rozdwojenia, podziału świata na dobro i zło. W pierwszym cyklu niejako dojrzewa rozpacz i zwątpienie, odrzucenie
  Boga i poczucie samotności. Drugi cykl przynosi jednak ukojenie, dochodzi do wewnętrznego przełomu poety, który na świat spogląda z nadzieją, godzi się z tym, co przynosi życie

• w 1908 ukazuje się kolejny tom poezji Ballada o słoneczniku, a w 1911 Chwile

• 1916 to rok wydania Księgi ubogich, zawierającej pogodzenie się poety z trudami życia; Kasprowicz odzyskał wewnętrzną harmonię, odnalazł ład w świecie

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel omawia i ocenia przygotowane przez uczniów prace. Zwraca uwagę na rzetelność i szczegółowość informacji oraz formę podania.

Na koniec proponuje krótką dyskusję, zadając pytania: co Kasprowicz wniósł do literatury polskiej; które utwory można uznać za najpopularniejsze, najznakomitsze; co współczesnego czytelnika może zainteresować w jego twórczości; czy istnieje związek między biografią a poezją poety.

5. Bibliografia

1. Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.

2. Lewinówna M., Kasprowicz,[w:] Mały słownik pisarzy polskich, pod red. M. Goszczyńskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975, s. 79‑81.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Napisz krótką wypowiedź na temat: Za co cenimy wielkich twórców literackich?

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak