Wpływ Biblii na język współczesny – ćwiczenia językowe

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, że we współczesnym języku funkcjonuje wiele biblizmów,

• wie, jak nazywają się zwroty zaczerpnięte z Biblii,

• wie, co to jest związek frazeologiczny.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi posługiwać się poznanymi biblizmami,

• potrafi tworzy związki frazeologiczne,

• potrafi posługiwać się słownikiem frazeologicznym.

2. Metoda i forma pracy

Zajęci praktyczne, praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

1. Wydrukowane pytania dla każdej grupy (załącznik 1).

2. Słownik frazeologiczny dla każdej grupy.

3. Słownik języka polskiego dla każdej grupy.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel uświadamia uczniom cele lekcji. Dzieli klasę na sześć grup. Ogłasza konkurs znajomości języka biblijnego. Uczniowie w grupach wybierają swojego przedstawiciela, który na środku klasy będzie prezentował wyniki pracy.

b) Faza realizacyjna

Nauczyciel rozdaje pierwsze pytanie dla grup. Odpowiedź prezentuje przedstawiciel grupy na środku klasy. Wszystkie grupy kończą pracę w tym samym czasie.

Nauczyciel i inni uczniowie korygują odpowiedzi. Nauczyciel zapisuje punkty na tablicy lub wykorzystuje kulki wrzucane do pojemników.

Uczniowie odpowiadają na kolejne pytania, zbierają punkty.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje wyniki pracy uczniów i ich ocenia. Wprowadza pojęcie biblizmu.

5. Bibliografia

1. Słownik języka polskiego, oprac. E. Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

2. Słownik frazeologiczny, oprac. A. Kłosińska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

3. http://www3.uj.edu.pl/alma/alma/71/01/24.html

4. http://www.epublikacje.pl/pub/pawelczak/

6. Załączniki

a) Załącznik 1

Pytania do konkursu.

b) Załącznik 2

Karta odpowiedzi dla nauczyciela.

Odpowiedź na zadanie 1, 2. i 3.

• Gałązka oliwna – pokój: Przekaż jej gałązkę oliwną na znak pokoju.

• Kozioł ofiarny – osoba niesłusznie ponosząca za coś winę: Antek był często kozłem ofiarnym.

• Wieść hiobowa – zła wiadomość; Przyniosłeś mi hiobową wieść.

• Dzień sądny – ważny dzień: To był dla mnie sądny dzień.

• Pocałunek judaszowy – zdrada: To było jak pocałunek judaszowy.

• Korona cierniowa – męka, ból, cierpienie: Kalectwo dziecka było ich koroną cierniową.

• Listek figowy – osłona czegoś, co z jakichś względów chciałoby się ukryć lub czego nie chce się ujawniać: Nie chcieliśmy być listkiem figowym dla działań burmistrza.

• Uczynek miłosierny – uczynek dobry: To był naprawdę miłosierny uczynek.

• Owoc zakazany – to, co niedozwolone, ale kuszące: Zakazany owoc najlepiej smakuje. (przysłowie)

• Grzech śmiertelny – poważne przewinienie względem Boga i bliźnich: Popełniłeś grzech śmiertelny, za który musisz ciężko odpokutować.

• Grosz wdowi – cenny dar: Rzuciła żebrzącemu wdowi grosz.

• Padół ziemski – życie doczesne człowieka: Powoli snują się dni na tym ziemskim padole.

• Piętno kainowe – piętno bratobójstwa: Nosi na sobie Kainowe znamię.

• Wyrok salomonowy – mądre rozważne rozwiązanie: Rozwiązanie, które wymyślił było wyrokiem salomonowym.

• Krzyż pański – ciągłe kłopoty, zmartwienia: Krzyż pański z tymi dziećmi, nie ma dnia, żeby czegoś nie zbroiły!

Odpowiedź na pytanie 4.

• Faryzeusz – człowiek obłudny, fałszywy, udający wielką pobożność

• cham – człowiek ordynarny, nieokrzesany

• judasz – człowiek obłudny, fałszywy, podstępny, zdrajca

• Goliat – człowiek dobrze zbudowany, silny, siłacz, olbrzym, wielkolud

• Łazarz - człowiek osłabiony, wycieńczony prze choroby, nędzarz, biedak

• niebieski ptak – człowiek żyjący cudzym kosztem, próżniak

• niewierny Tomasz – osoba nieufna, sceptycznie nastawiona, wszystko sprawdzająca

• herod‑baba – kobieta despotyczna, brutalna, skłonna do kłótni

• trąba jerychońska – o kimś nieenergicznym, niezaradnym, niedorajda, fajtłapa

• syn marnotrawny – człowiek, który zawinił i się nawrócił, nawrócony grzesznik

• wilk w owczej skórze – ktoś udający łagodnego, ukrywający zły charakter, obłudnik

• błędna owca - ktoś chodzący bez celu

Odpowiedź na pytanie 6. Dokończone przysłowia:

• Kto mieczem wojuje, od miecza ginie.

• Z próżnego i Salomon nie naleje.

• Kto sieje wiatr, zbiera burzę.

• Lepsze imię dobre, niż bogactwa hojne.

• W cudzym oku źdźbło, a w swoim belki nie widzi.

• Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada.

• Nie czyń drugiemu, co tobie niemiło.

• Kto nie pracuje, ten nie je.

• Grzechy młodości karze Bóg w starości.

Odpowiedź na pytanie7. Jeśli ktoś mówi ...co ma na myśli?

Istna wieża Babel – zamęt, chaos, bałagan. Taki okrzyk można wydać na widok rozwrzeszczanych ludzi. Wierzę Babel próbowali budować potomkowie Noego, miała sięgnąć do nieba. Bóg pomieszał budowniczym języki, by nie dopuścić do tego.

Sodoma i Gomora – miejsce grzechu i rozpusty.

Być w stroju Adama i Ewy – być nagim.

Oddać coś za miskę soczewicy – wzgardliwie o człowieku, który oddał coś bardzo cennego za byle co. Głodny Ezaw sprzedał swoje prawo pierworództwa za miskę soczewicy.

Egipskie ciemności – coś przykrego, męczącego, nieszczęście.

Judaszowe srebrniki – łapówka za zdradę.

Kraina mlekiem i miodem płynąca – miejsce wytęsknione, kraj szczęśliwości.

Przenieść się na łono Abrahama – o osobie, która zmarła. Prawdopodobnie z Ewangelii św. Łukasza, tak powiedziano tam o Łazarzu.

Zmienić się w słup soli – nagle znieruchomieć.

Plagi egipskie – ciąg nieszczęść i tragicznych wypadków, przykre zdarzenie.

Judaszowe włosy – rude włosy.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak