Zasady dramaturgii starożytnej
Zasady dramaturgii starożytnej
Cele lekcji
Wiadomości
znajomość zasad dramaturgii starożytnej
informacje dotyczące Arystotelesa
znajomość „Poetyki” Arystotelesa
Metoda i forma pracy
metody praktyczne:
- pogadanka
- drama
metody podające:
- wykład
Formy pracy:
- zbiorowa
- grupowa
- indywidualna
Środki dydaktyczne
Prezentacja, test
Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
Przywitanie uczniów.
Sprawdzenie obecności.
Przedstawienie uczniom celów lekcji.
Zapisanie na tablicy tematu lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel zaczyna lekcję wykładem dotyczącym układu i formy dramatu (na podstawie: Kudliński T., Vademecum teatromana, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Białystok 1973).
Dramat starogrecki różnił się od współczesnego. Przeważało słowo poetyckie recytowane i śpiewane na tle muzyki instrumentalnej i tańca. Nie znano podziału na akty i sceny. Przedstawienie otwierał aktor – wygłaszał zapowiedź, czyli prologos. Właściwy porządek wyznaczał chór, który wychodził rytmicznie i ze śpiewem na orchestrę – parodos. Chór kończył też przedstawienie – exodos. Akcja był podzielona na pojedyncze epizody – epeisodia. Między nimi chór przedstawiał stosowny tekst – komentarz akcji – stasimon (pod nieobecność aktorów na scenie).
Pieśń – dytyramb, która była związana z obrzędem Wielkich Dionizji, dała początek tragedii. Pieśń dionizyjskich „dożynek” – komos – dała początek komedii.
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: jakie cechy powinna posiadać komedia? Nauczyciel zbiera wnioski. Komedia wywodzi się od obrzędowych zabaw ludowych, jest gatunkiem wesołym, szyderczym i parodystycznym z wątkiem fantastycznym. Na początku składała się tylko z występów chórów lub dwóch półchórów, które były nastawione do siebie antagonistycznie. Ich spór to przedmiot komedii („agon”), kończył się pogodzeniem. Potem pojawiała się parabaza („parabasis” – „dygresja”). To zwrot w kierunku widzów, który dotyczył wydarzeń aktualnych. „Agon” rozwinął się później w akcję aktorów. Jednak – jak pisze Tadeusz Kudliński – aktorzy komediowi nie zostali wprowadzeni przez autorów – jak w tragedii – lecz zostali przejęci z istniejącej farsy ludowej. Ten samorodny teatr wesoły stanowiły głównie prymitywne scenki humorystyczne grane przez typowe postacie karykaturalne (szczegół ten utrwali się w dalszym rozwoju komiki ludowej). Wykonawców tych fars nazywano fliakami („phlyakes”). Oczywiście przedstawienia te odbywały się bez chóru, a opierały się wyłącznie na inwencji aktorów. W trakcie wykładu uczniowie notują.
Następnie nauczyciel wyświetla na rzutniku prezentację PowerPoint. Dotyczy ona zasad dramaturgii starożytnej, które skodyfikował Arystoteles w „Poetyce”.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda z grup ma za zadanie przygotować krótką fabułę komediową lub tragiczną i przedstawić ją zgodnie z zasadami dramaturgii starożytnej. Treść przedstawienia może być dowolna. Uczniowie prezentują to, co przygotowali, na forum klasy.
Na zakończenie nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie trzech wielkich tragików. Odpowiedź: Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Prosi też o przypomnienie pierwszego znanego aktora. Odpowiedź: Tespis.
c. Faza podsumowująca
Podsumowanie i ocena działań uczniów.
Test, który sprawdza wiedzę z lekcji.
Podziękowanie uczniom za udział w lekcji.
Bibliografia
Kudliński T., Vademecum teatromana, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Białystok 1973.
Załączniki
Zadanie domowe
Napisz na następną lekcję wypracowanie na wybrany temat. Zwróć uwagę na formę pracy. Pamiętaj, aby zajęła ona ok. jednej strony A4.
Spróbuj przekształcić dowolny fragment „Poetyki” Arystotelesa na język współczesny.
Spróbuj skodyfikować zasady dramaturgii współczesnej sceny awangardowej. Czy jest to możliwe? Na czym polega trudność?