Etyka w życiu gospodarczym

RPKBUE4HNVunI

Na ilustracji przedstawiono logo Sprawiedliwego Handlu, przypomina otwarty dziób ptaka z otwartym okiem na czarnym tle.

R18WRdge7Jj50

Na ilustracji słowo "ETYKA" zapisane pisakiem oraz ręka trzymająca flamaster.

EpikurtPuc1Vkeym_000tp002Epikur powiedział, że nie można żyć szczęśliwie, nie żyjąc godnie, moralnie i uczciwie.

Zasady etyczne - normy moralne

Wyobraź sobie: jesteś w sklepie, inny kupujący przez pomyłkę zapłacił banknotem
100 zł, zamiast 10 zł, a sprzedawca nic nie powiedział i schował banknot.
Czy zareagowałbyś/zareagowałabyś, widząc takie zdarzenie?

Ekonomia i gospodarka nie są pozbawione wyzwań etycznych związanych z moralnością. Zresztą często w literaturze spotkać można stwierdzenie, że ekonomia nie jest nauką matematyczną służącą maksymalizacji zysku, ale nauką społeczną, która ma służyć rozwojowi człowieka.

Etyka (z greckiego ethos [czyt.: etos] – „zwyczaj”, „obyczaj”) to dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne. Etyka bywa też nazywana filozofią moralną. ArystotelestPuc1Vkeym_000tp003Arystoteles, jeden z ojców kultury europejskiej, zaliczył ją do filozofii praktycznej. W jego przekonaniu etyka ma sens, gdy pozostaje w bliskim związku z życiem, gdy pomaga kierować postępowaniem człowieka w konkretnych, realnych sytuacjach.

RGAwrllOwg5iu

Na zdjęciu znajduje się posąg Arystotelesa. Jest on ukazany jako mężczyzna z włosami zachodzącymi na czoło i brodą, ubrany w togę.

Etyki nie należy mylić z moralnością.
Moralność – słowo pochodzące z języka łacińskiego mos, w liczbie mnogiej mores – oznaczało akceptowane obyczaje, zwyczaje; moralis – dotyczący zwyczajów.
Moralność to z formalnego punktu widzenia zbiór dyrektyw w formie zdań rozkazujących w rodzaju: „nie zabijaj”, których słuszności nie da się dowieść ani zaprzeczyć.

Czym jest moralność?

Moralność obejmuje zachowania ludzi ujmowane z punktu widzenia dobra i zła. Wskazuje na normy i wzory postępowania panujące w danej kulturze czy grupie społecznej. Może być rozpatrywana na poziomie indywidualnym oraz na poziomie społecznym, grupy zawodowej czy społeczności. Działanie moralne rodzi się z przekonania o tym, co jest dobre, a co złe.

Można powiedzieć, że moralność to zbiór praktykowanych przez ludzi norm, etyka natomiast to uporządkowana refleksja nad tymi normami. Z tego powodu ma sens wyraźne odróżnianie na przykład etyki urzędniczej od moralności urzędnika, bądź etyki przedsiębiorczości od moralności przedsiębiorców. Zadaniem etyki może być wyznaczanie norm postępowania, moralność z kolei może podlegać rzetelnemu opisowi i diagnozie.

Należy też odróżniać zasady etyczne od norm moralnych.
Zasady etyczne są ogólnymi twierdzeniami wynikającymi ze światopoglądu, kultury, religii, a także z charakteru pracy i zawodu. Na ich bazie tworzone są normy moralne, które wyznaczają konkretne obowiązki, powinności, nakazy i zakazy. Stosowanie lub niestosowanie się do norm moralnych jest podstawą do oceny zachowania człowieka. W ten sposób przesądza się również o jego intencji względem drugiej osoby, społeczeństwa, państwa czy świata przyrody.
Zasady i normy odgrywają ważną rolę w życiu, gdyż ulegają uwewnętrznieniu, stając się standardami postępowania.
Przykład: nie zabijaj, nie kradnij, nie kłam − to normy, które są zarówno w kodeksach etycznych, jak i obyczajowych, religijnych, prawnych oraz zasadach zwyczajowych:

• jeżeli norma (np. nie kradnij) jest przestrzegana ze względu na to, co ludzie (dana społeczność) powiedzą, wtedy jest ona normą obyczajową i moralną;

• jeżeli ze względu na karę bożą - jest wówczas normą religijną;

• jeżeli ze względu zaś na karę policyjną i sądową - jest normą prawną;

• jeżeli jednak ta norma jest przestrzegana z uwagi na sankcję wewnętrzną, wyrzuty sumienia to wówczas jest ona normą moralną.

Zbiór zasad i standardów tworzy fundament wartości moralnych. Powstają, opierając się na wyobrażeniu tego, co jest dobre, godne, ważne. Wartości te są swoistym drogowskazem postępowania. Z reguły tworzą system wartości, hierarchię wartości według ich ważności.

Etyka a ekonomia

Paul A. SamuelsontPuc1Vkeym_000tp004Paul A. Samuelson, znany amerykański ekonomista, stwierdził kiedyś, że rynek nie ma ani serca ani też mózgu. On czyni po prostu to, co czyni.  Stwierdzenie to, choć brzmi trochę bezdusznie, opiera się na racjonalnych przesłankach. Istnieją przecież prawa rządzące życiem gospodarczym, których naruszenie może powodować poważne konsekwencje.

uyER5ffNjN_006700_REW_001 Źródło: F. Hornig, A. Von Jung, Markt hat kein Herz, „Spiegel Special” nr 7, 2005.

Przykładem może być sytuacja, w której popyt na dany towar jest duży, a jego podaż niewielka. Naturalnym działaniem przedsiębiorcy, nastawionego na uzyskanie przewagi rynkowej, byłaby więc maksymalizacja zysku i cena mogłaby wielokrotnie przekroczyć wielkość wszystkich kosztów produkcji. Gdyby szło o jakieś produkty pierwszej potrzeby (np. lekarstwa lub żywność), to ocena postępowania takiego przedsiębiorcy byłaby zdecydowanie negatywna: bezlitosny, pazerny itp. Z drugiej jednak strony, gdyby taki biznesmen był pełen społecznej wrażliwości i zdecydował się na obniżenie cen, to mogłoby się zdarzyć, że zmniejszyłby swą siłę finansową i stracił pozycję rynkową (prawo konkurencji). Skutkiem mogłoby być nawet jego bankructwo lub przejęcie jego firmy przez mniej moralną czy odpowiedzialną.
Przeciwdziałanie takim konsekwencjom jest trudne, gdyż wymaga równomiernego obciążenia wszystkich działających w gospodarce podobnymi obowiązkami, czyli: nie jeden przedsiębiorca ma być wrażliwy społecznie, lecz wszyscy. W skali jednego kraju dałoby się to osiągnąć np. przez wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, jednak - jak wiemy z historii (państwa komunistyczne) - nadmierna ingerencja państwa w gospodarkę może powodować katastrofalne skutki. W skali globalnej, czyli gdy mamy do czynienia z istnieniem przedsiębiorstw ponadnarodowych, jest to w ogóle niemożliwe.

Czy w związku z tym pojęcie etyka biznesu ma znaczenie w działalności gospodarczej, czy też możemy je uznać za element mody lub reklamy?
Prowadzenie działalności gospodarczej nie odbywa się w próżni - jest elementem życia społecznego. W każdym zaś społeczeństwie istnieją reguły dotyczące dopuszczalnych zachowań oraz hierarchii przekonań (wartości) uznawanych za pożądane i cenne. Te wartości społeczne wyznaczają kierunki aktywności jednostki i całych zbiorowości. Mogą być one ustalane prawnie, ale też mogą mieć inny charakter, jak reguły religijne, obyczajowe, moralne, etyczne.

Etyka biznesu jest więc elementem etyki ogólnej i stanowi konkretyzację występujących w niej norm, ocen i standardów etycznych, nakierowaną na określoną sferę działalności gospodarczej. Inaczej mówiąc, etyka w ekonomii formułuje etyczne podstawy i kanony ludzkiego działania w życiu gospodarczym. Ustala zespół zasad precyzujących zakres zarządzania i wskazuje standardy moralne postępowania ludzi biznesu. Zdaniem Wojciecha Gasparskiego, etyka biznesu jest „dyscypliną uprawianą na styku etyki jako działu filozofii praktycznej oraz działalności menedżerskiej związanej głównie z gospodarką, handlem oraz innymi rodzajami działalności gospodarczej” (1)tPuc1Vkeym_000tp005(1).

W największym skrócie można powiedzieć, że etyka biznesu odpowiada na pytanie, jak powinno być, a poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie możemy prowadzić pod różnym kątem.
Gdy spojrzymy z perspektywy obowiązków, to postawa etyczna wiąże się z przestrzeganiem podstawowych reguł, które uchodzą za cnoty przedsiębiorcy,
np. pracowitość, cierpliwość, oszczędność, wytrwałość.
Wzięcie pod uwagę interesów powoduje skupienie się na efektywnym osiąganiu celów, a także optymalizacji określonej działalności. Akcentuje się tutaj autokreację, czyli powołanie człowieka do tego, by się samorealizował w konkretnej profesji. Wartością zaś, poprzez którą ludzie mogą się realizować jest praca.
Odwołanie się do odpowiedzialności i sumienia oznacza podkreślenie wartości osobowych, tj. skupienie się na godności własnej oraz innych ludzi, na rzetelnych i uczciwych relacjach z każdym partnerem. Główną wartością jest tutaj humanizacja w sferze gospodarczej - odpowiedzialność i zdolność do odpowiadania na potrzeby innych (producentów, klientów).

Etyka biznesu dowodzi konieczności przewartościowania celów wielu współczesnych przedsiębiorców. Maksymalizacja zysku powinna być celem przedsiębiorstwa, lecz taka, która nie ogranicza swobody i nie narusza wolności innych uczestników gospodarowania.

Idea ta bliska jest koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu (przedsiębiorstwa). Jest to koncepcja zarządzania przedsiębiorstwem, polegająca na świadomym, zrównoważonym działaniu zorientowanym nie tylko na zysk finansowy i aspekty ekonomiczne, ale także uwzględniającym potrzeby i wymagania szeroko pojętych interesów społecznych i ekologicznych w otoczeniu firmy.

Wiele osób uważa, że w ekonomii, a inaczej ujmując – w interesach, nie ma miejsca na etykę. Utrzymują oni często, że ludzie z natury kierują się interesem własnym, a nie innych ludzi czy dobrem publicznym oraz, że etyka i ekonomia są obszarami rozłącznymi i nie mają zastosowań praktycznych w gospodarce. Ten stan rzeczy sprawia, że działaniem koniecznym wydaje się obalenie mitu, iż etyczne postępowanie jest barierą w pomyślnym prowadzeniu interesów.

Naturalnie trzeba wiedzieć, że ani profesjonalnie prowadzone szkolenia etyczne, ani najlepiej skonstruowane prawo nie wykluczą wszystkich niedoskonałości gospodarki wolnorynkowej i nie zlikwidują działań nieetycznych w biznesie. Przyczynić się jednak mogą do zmiany mentalności oraz dostrzeżenia zalet i korzyści wynikających z etycznego postępowania podmiotów gospodarczych.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej

Możemy wyodrębnić cztery główne typy związków, jaki mogą wystąpić między ekonomią a etyką:

• prymat etyki wobec ekonomii – punktem odniesienia dla sfery ekonomii jest moralność – jego źródło to oficjalne dokumenty Kościoła katolickiego;

• prymat ekonomii wobec etyki – nurt związany z marksistowską teorią rozwoju społecznego;

• rugowanie etyki przez ekonomię – taki pogląd wyznają przedstawiciele nurtu liberalnego jako spadkobiercy nurtów filozoficznych i naukowych eliminujących wpływ etyki i religii na sferę gospodarczą;

• ekonomia uszlachetniona przez pierwiastki natury etycznej – postulat wysuwany przez przedstawicieli etyki biznesu oraz teorii ordoliberalnejtPuc1Vkeym_000tp006ordoliberalnej.

Zawody zaufania społecznego

W sferze gospodarczej mamy do czynienia z wieloma przykładami współistnienia aspektów etycznych i ekonomicznych. Jednym z nich jest zawód zaufania społecznego.

Określenie „zawody zaufania publicznego” pojawiło się w Konstytucji RP (art. 17 ust. 1). Jest to zawód polegający na wykonywaniu zadań o szczególnym charakterze z punktu widzenia zadań publicznych, troski o realizację interesu publicznego, który przede wszystkim:

• wiąże się z przynależnością do samorządu zawodowego;

• tworzy szczególną więź zaufania między osobą wykonującą zawód i świadczącą usługi na rzecz klienta, a klientem;

• wiąże się z dostępem do informacji dotyczących sfery prywatności osoby fizycznej lub tajemnicy przedsiębiorcy;

• gwarantuje, że te informacje stanowią, w zakresie wynikającym z przepisów właściwych dla danego zawodu, tajemnicę zawodową, której ujawnienie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w przepisach ustawowych.

Jakie są to zawody?
Do zawodów zaufania publicznego zaliczymy, m.in.: adwokatów, notariuszy, lekarzy, aptekarzy, pielęgniarki, psychologów, doradców podatkowych i architektów.

Kodeksy etyczne

Etyczny aspekt życia gospodarczego towarzyszył człowiekowi, od kiedy po raz pierwszy postanowił wymieniać i zaoferować swoje dobra innym ludziom. Standardy moralne obowiązują współczesnych menedżerów, przedsiębiorców i sprzedających, jak kiedyś obowiązywały kupców czy bankierów. Etyka zawodowa stanowi zespół zasad i norm określających, jak z moralnego punktu widzenia powinni zachowywać się przedstawiciele danego zawodu. W edukacji etycznej można wyróżnić dwie drogi:

• próba zdyscyplinowania pracowników przez wprowadzenie odpowiednich regulacji (np. kodeksów etycznych, kodeksów dobrych praktyk);

• rozszerzenie wrażliwości etycznej decydentówtPuc1Vkeym_000tp007decydentów (np. przez propagowanie wzorców i nagrody fair play [czyt.: fer plej]).

Zasady fair play nie tylko w sporcie
Fair play – „czysta, jasna, uczciwa gra” – wywodzi się ze sportu. Jest wyrazem postawy reprezentowanej na boisku, gdzie zwycięstwo nie jest celem, który należy osiągnąć za wszelką cenę. Postawa ta cechuje się przestrzeganiem przepisów gry i odrzuceniem korzyści wynikających z błędów sędziego oraz różnych oszustw sportowych. Sportowca przestrzegającego zasad fair play można poznać po godnym zachowaniu zarówno w wypadku zwycięstwa, jak i porażki.

RCAAJoWUL7I9Y

Na zdjęciu ujęcie z boiska w trakcie gry - gracz leżący na boisku po upadku, trzymający się z bólu za głowę. W tle znajdują się inni gracze na boisku.

Historia fair play sięga starożytnej Grecji. Prawa startu w igrzyskach nie mieli zabójcy oraz wszyscy ci, którzy naruszali pokój boży. W zawodach nie mogli uczestniczyć także sędziowie igrzysk. Zawodnicy biorący udział w starożytnych igrzyskach olimpijskich zobowiązywali się do przestrzegania etyki w czasie rywalizacji. Przed każdymi zawodami startujący składali przysięgę przed posągiem Zeusa Horkiosa („Strzegącego przysięgi”). Już wtedy Grecy karali zawodników za próby przekupstwa sędziów lub przeciwników. Najczęściej były to kary grzywny.

Kodeksy etyczne

Kodeks etyczny to katalog standardów zachowań etycznych określających sposób postępowania i zachowania pracowników. Stanowi on uporządkowany logicznie zbiór zasad etycznych, jego celem nie jest tworzenie nowych norm, tłumaczenie odstępstw od etyki ogólnej, zastępowanie własnych etycznych odczuć, lecz dostosowywanie norm etyki ogólnej do specyfiki danego zawodu.

Kodeksy etyczne dzielą się na dwa rodzaje:

• ogólne, adresowane do przedstawicieli jakiejś grupy zawodowej, np. kodeks etyki lekarskiej, kodeks etyki służby cywilnej itp.;

• szczegółowe - normują działalność grupy organizacyjnej wyspecjalizowanej w danej dziedzinie, np. kodeks etyki weterynarza, kodeks etyki pracowniczej urzędu skarbowego, urzędu miasta.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej

Historia kodeksów etycznych sięga kilku tysięcy lat – powstawały one wcześniej, niż ugruntowało się pojęcie etyki. Część uczonych przyznaje palmę pierwszeństwa Hammurabiemu i jego słynnemu kodeksowi, wydanemu w Babilonie w XVIII wieku p.n.e. Inni uznają za pierwszy kodeks etyczny przysięgę Hipokratesa, składaną przez starożytnych lekarzy, która zawierała podstawy dzisiejszej etyki lekarskiej.

Dylematy etyczne

Wielu ludziom wydaje się, że problemy etyczne przynależą do świata filozofii i nie mają nic wspólnego z codziennością. Jest to myślenie całkowicie błędne. Nasze życie codzienne jest przesiąknięte dylematami etycznymi, jednak często ich zwyczajnie nie zauważamy. Dylemat taki pojawia się, gdy w konkretnej sytuacji życiowej dochodzi do konfliktu między dwiema różnymi wartościami moralnymi. Jednostka ma trudności w podjęciu decyzji, którą z wartości wybrać.

Przykład:

Dylemat wagonika (dylemat zwrotnicy)
Wyobraź sobie, że stoisz przy torach tuż koło zwrotnicy. Po szynach, z góry, nadjeżdża rozpędzony wózek. Zwrotnica ustawiona jest tak, że wózek pojedzie prosto i zabije pięć nieznanych ci osób. Możesz je uratować, przestawiając zwrotnicę. Wówczas wózek skręci na boczny tor, na którym stoi jeden, również nieznany ci człowiek, podobnie jak tamtych pięciu nieświadomych niebezpieczeństwa. Przestawiając zwrotnicę, skarzesz go na śmierć. Jak w tej sytuacji należy postąpić?

Czy to etyczne?

Z dylematami etycznymi mogą być m.in. związane takie pojęcia, jak „szara strefa” lub „korupcja”.

Szara strefa - powszechnie stosowany termin na określenie zjawiska prowadzenia działalności gospodarczych poza oficjalnym obiegiem podlegającym kontroli państwa. Inne określenia to: „gospodarka drugiego obiegu”, „gospodarka ukryta”, „gospodarka podziemna”, „gospodarka gotówkowa”, „czarna gospodarka”, „gospodarka nieformalna”.

Mianem szarej strefy (lub gospodarki nieformalnej) określa się tę część produkcji, która jest niezarejestrowana i często nielegalna, bez uiszczania należnych podatków i opłat na rzecz państwa. Elementami szarej gospodarki są: praca „na czarno” niezarejestrowanego pracownika, funkcjonowanie uchylającej się od płacenia podatków małej firmy, nielegalna sprzedaż towarów i usług (bez odprowadzania należnych podatków pośrednich) lub wykonywane odpłatnie – ale bez zgłoszenia do odpowiednich organów i spełnienia wymogów podatkowych – usługi na rzecz sąsiadów (np. naprawy domowe lub sprzątanie).

Przyczyn powstawania i istnienia szarej strefy upatruje się w nadmiernej uciążliwości regulacji nakładanych przez państwo. Jest to ważna przyczyna systemowa, jednak istotne są także postawy części przedsiębiorców wyrażające się niską tzw. moralnością podatkową i skłonnością do uzyskiwania dochodów, które można ukryć przed państwem. Niektóre działalności w szarej strefie gospodarczej mają charakter przestępczy.

Korupcja (łac. corruptio [czyt.: koruptio])– według Słownika wyrazów obcych oznacza zepsucie, demoralizację, rozkład społeczny, zgniliznę, przekupstwo, łapownictwo, sprzedajność.
W praktyce za korupcję uważa się nadużywanie urzędu publicznego lub pozycji zawodowej w celu osiągnięcia prywatnych korzyści.
Konwencja o korupcji z 1999 r. określa ją jako „żądanie, proponowanie, wręczanie lub przyjmowanie bezpośrednio lub pośrednio łapówki lub jakiejkolwiek innej nienależnej korzyści lub jej obietnicy, które wypacza prawidłowe wykonywanie jakiegokolwiek obowiązku, lub zachowanie wymagane od osoby otrzymującej łapówkę nienależną korzyść lub jej obietnicę”.

RRmdUzQDY1de3

Na zdjęciu banknoty chowane do kieszeni marynarki przez elegancko ubranego mężczyznę jako symbol korupcji.

Przyczyny korupcji:

• wadliwy/ niespójny system prawny;

• niesprawna administracja;

• możliwość szybszego i tańszego załatwienia sprawy;

• bieda, niskie zarobki, bezrobocie;

• nierówności społeczna;

• niedostatek dóbr w społeczeństwie;

• chęć uniknięcia kary.

Formy korupcji:

• łapówkarstwo – wręczanie, branie lub żądanie korzyści majątkowej lub osobistej;

• nepotyzm – nadużywanie zajmowanego stanowiska przez faworyzowanie krewnych;

• defraudacja – przywłaszczenie czyjejś własności, która została powierzona sprawcy na określony czas;

• płatna protekcja – przyjęcie korzyści materialnej w zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy.

Skutki korupcji:

• zagrożenie dla rozwoju demokracji;

• negatywny wpływ na rozwój gospodarczy;

• obniżanie dochodów państwa – szkodliwość dla finansów publicznych;

• nierówna, nieuczciwa konkurencja;

• odstraszanie zagranicznych inwestorów;

• ograniczenie realizacji celów społecznych;

• ułatwienie funkcjonowania grup przestępczych;

• osłabianie zaufania obywateli do instytucji i polityków.

Zapobieganie korupcji:

• precyzyjne określenie kompetencji urzędników;

• zaostrzenie kar za przestępstwa korupcyjne;

• liczniejsze kontrole oraz inne działania prowadzące do wykrycia zjawiska;

• oświadczenia majątkowe, rejestr korzyści;

• nacisk na edukację antykorupcyjną (w tym kampanie społeczne).

Nieuczciwa konkurencja

Nieuczciwa konkurencja to dopuszczanie się przez przedsiębiorcę działań sprzecznych z prawem lub dobrymi obyczajami, które zagrażają interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta albo naruszają ten interes. Za takie czyny uważa się m.in.:

• wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa;

• wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług;

• naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa;

• nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy;

• naśladownictwo produktów (np. produkcja podróbek);

• rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o konkurencie;

• nieuczciwą promocję i reklamę;

• utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku;

• przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną;

• nieuczciwą lub zakazaną reklamę.

Działania te mogą występować także w charakterze nieuczciwych lub agresywnych praktyk rynkowych.

Przykłady nieuczciwych praktyk rynkowych:

• podawanie nowej ceny, która jest niższa od starej. Poprzednia cena jest przekreślona, ale nie jest zgodna z rzeczywistością – w istocie jest zawyżona, a produkt nigdy nie był sprzedawany w takiej cenie;

• nieprawdziwe twierdzenia co do zmiany siedziby lub zakończenia działalności przedsiębiorcy typu: „Likwidacja sklepu! Wyprzedaż całego towaru!”;

• uporczywe i niechciane nagabywanie, np. przez telefon.

Przykłady łamania praw pracowniczych

Przykłady nieetycznego postępowania odnaleźć można również w obszarze stosunków między pracodawcą a pracownikiem. W tym wypadku mamy do czynienia z łamaniem praw pracowników, ale także niewypełnianiem obowiązków przez zatrudnionych lub ignorowaniem obowiązków przez pracodawcę.

Pracodawca ma m.in. obowiązek:

• zaznajomienia pracowników podejmujących pracę z zakresem obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz z uprawnieniami pracowników;

• organizowania pracy przez zapewnienie pełnego wykorzystania czasu pracy oraz osiąganie przez pracowników, dzięki ich uzdolnieniom i kwalifikacjom, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy;

• organizowania pracy, zapewniając zmniejszenie jej uciążliwości, zwłaszcza pracy monotonnej i w ustalonym z góry tempie;

• przeciwdziałania dyskryminacji w zatrudnieniu, zwłaszcza ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy;

• zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP);

• terminowego i prawidłowego wypłacania wynagrodzenia;

• ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

• zaspokajania, w miarę posiadanych środków, socjalnych potrzeb pracowników;

• stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy;

• prowadzenia dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników;

• wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia, niewydanie świadectwa pracy czy nieprzestrzeganie przepisów BHP – to tylko niektóre z wykroczeń, jakich mogą dopuścić się pracodawcy przeciwko prawom pracownika.

Co oznacza skrót BHP?
Bezpieczeństwo i higiena pracy, czyli powszechnie używana nazwa, określająca zarówno zbiór przepisów, jak i zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, a także osobna dziedzina wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych warunków pracy. Odnosi się do zbioru zasad dotyczących bezpiecznego świadczenia pracy w higienicznych warunkach.

Na straży przestrzegania przepisów i zasad BHP w polskich zakładach pracy stoi Państwowa Inspekcja Pracy (PIP).

Podsumowanie

Etyka biznesu w gospodarce rynkowej odnosi się do relacji między przedsiębiorstwem a jego klientami, partnerami handlowymi, pracownikami oraz przedsiębiorstwami konkurencyjnymi. Relacje te muszą być zgodne z obowiązującym prawem oraz przyjętymi regułami postępowania przy prowadzeniu własnej firmy.

Warto zwrócić uwagę na bezpośrednie powiązania między kwestiami etycznymi przedsiębiorstwa a wynikami finansowymi. Firmy działające etycznie mają większą szansę na przyciągnięcie i utrzymanie:

• efektywnych pracowników;

• istotnych klientów;

• istotnych dostawców;

• istotnych inwestorów.

To z kolei przekłada się na:

• dostęp do bardziej sprawdzonych informacji pozwalających podjąć trafniejsze decyzje;

• wyższą jakość produktów i oferowanych na rynek usług;

• wyższy poziom efektywności pracowników;

• niższy poziom strat związanych ze złą wolą pracowników (kradzieżami czy zaniedbaniami);

• mniejszą potrzebę kontroli pracowników;

• zwiększenie elastyczności interesariuszy w sytuacji kryzysowej.

Literatura

Biznes, etyka, odpowiedzialność, W. Gasparski (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Klimek J., Etyka biznesu. Teoretyczne założenia, praktyka zastosowań, Difin, Warszawa 2014.
Moralność i profesjonalizm. Spór o pozycję etyk zawodowych, W. Galewicz (red.), UNIVERSITAS, Kraków 2010.

Przydatne linki

http://www.antykorupcja.gov.pl/