1)

definiuje podstawowe pojęcia (prehistoria, historia, historiografia, źródło historyczne);  (0)

2)

rozpoznaje rodzaje źródeł historycznych;  (0)

3)

przedstawia periodyzację dziejów powszechnych i ojczystych.  (0)

1)

wymienia najważniejsze cywilizacje starożytnego Bliskiego Wschodu (Sumerowie, Babilon, Egipt, Persja) oraz przedstawia ich wkład do kulturowego dziedzictwa ludzkości;  (0)

2)

omawia najważniejsze etapy w starożytnych dziejach narodu żydowskiego.  (0)

1)

porównuje organizację społeczeństw: Aten i Sparty oraz formy ustrojowe greckich poleis;  (0)

2)

charakteryzuje kulturowe i polityczne konsekwencje wojen grecko-perskich oraz podbojów Aleksandra Macedońskiego;  (0)

3)

rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Greków w dziedzinie filozofii, teorii społecznych, literatury i sztuki, ze szczególnym uwzględnieniem ich wkładu w kulturę europejską.  (0)

1)

charakteryzuje przemiany ustrojowe i społeczne (w tym problem niewolnictwa) w państwie rzymskim doby republiki oraz cesarstwa, z uwzględnieniem roli Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta;  (0)

2)

omawia kierunki i charakter ekspansji rzymskiej; wyjaśnia pojęcie imperium;  (0)

3)

wyjaśnia genezę chrześcijaństwa i zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim;  (0)

4)

charakteryzuje znaczenie chrześcijaństwa dla zmian w kulturze i obyczajowości Rzymian;  (0)

5)

wyjaśnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku państwa rzymskiego;  (0)

6)

rozpoznaje osiągnięcia kulturowe starożytnych Rzymian i ich wkład w kulturę europejską.  (0)

1)

lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie i charakteryzuje jego osiągnięcia w zakresie kultury;  (1)

2)

wyjaśnia genezę islamu i charakteryzuje główne zasady tej religii;  (1)

3)

przedstawia charakter i główne kierunki ekspansji arabskiej;  (2)

4)

opisuje charakterystyczne cechy kultury arabskiej.  (1)

1)

opisuje zasięg terytorialny, organizację władzy, gospodarkę i kulturę państwa Franków, ze szczególnym uwzględnieniem polityki Karola Wielkiego;  (0)

2)

charakteryzuje ideę odnowienia cesarstwa rzymskiego na przykładzie jej realizacji przez państwo Karolingów oraz Ottonów;  (0)

3)

opisuje proces tworzenia się państw w Europie, z uwzględnieniem ich chrystianizacji;  (0)

4)

wyjaśnia pojęcie christianitas (ze szczególnym uwzględnieniem duchowej i kulturowej roli benedyktynów).  (0)

1)

wyjaśnia duchowe i polityczne przyczyny, a także charakter rywalizacji papiestwa z cesarstwem o przewodnictwo w christianitas;  (0)

2)

charakteryzuje istotę i przebieg reformy Kościoła w X i XI wieku (reformy gregoriańskie);  (0)

3)

charakteryzuje polityczne, społeczno-gospodarcze i religijne uwarunkowania wypraw krzyżowych do Ziemi Świętej i rekonkwisty oraz przedstawia ich skutki.  (0)

1)

charakteryzuje funkcjonowanie władzy, struktur społecznych i gospodarki w systemie feudalnym;  (1)

2)

opisuje charakterystyczne przejawy ożywienia społeczno-gospodarczego w Europie XI-XIII wieku.  (1)

1)

wyjaśnia uwarunkowania narodzin państwa polskiego i jego chrystianizacji, z uwzględnieniem roli Mieszka I i Bolesława Chrobrego;  (0)

2)

charakteryzuje rolę współdziałania Kościoła i państwa dla utrwalenia polskiej suwerenności (św. Wojciech, arcybiskupstwo gnieźnieńskie);  (0)

3)

opisuje zmiany terytorialne państwa polskiego w X-XII wieku;  (0)

4)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w X-XII wieku.  (0)

1)

wyjaśnia przyczyny polityczne i społeczno-gospodarcze oraz następstwa rozbicia dzielnicowego;  (0)

2)

przedstawia zagrożenia zewnętrzne (Marchia Brandenburska, Zakon Krzyżacki, Mongołowie) oraz wewnętrzne (partykularyzm interesów poszczególnych władców);  (0)

3)

opisuje przemiany społeczno-gospodarcze na ziemiach polskich oraz ocenia społeczno-kulturowe skutki kolonizacji na prawie niemieckim;  (0)

4)

charakteryzuje proces przezwyciężenia rozbicia politycznego ziem polskich ze wskazaniem na rolę władców i Kościoła (znaczenie istnienia metropolii gnieźnieńskiej);  (0)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z okresu rozbicia dzielnicowego i dziejów Europy w okresie od XII do XIV wieku.  (0)

1)

charakteryzuje przemiany społeczne i gospodarcze w Europie w późnym średniowieczu;  (2)

2)

opisuje zmiany na mapie politycznej Europy w XIV i XV wieku;  (2)

3)

charakteryzuje następstwa upadku cesarstwa bizantyjskiego i ekspansji tureckiej dla Europy.  (1)

1)

opisuje proces zjednoczeniowy i rozwój terytorialny państwa polskiego w XIV i XV wieku;  (0)

2)

charakteryzuje rozwój monarchii stanowej w Polsce, uwzględniając strukturę społeczeństwa polskiego w późnym średniowieczu i rozwój przywilejów szlacheckich;  (0)

3)

wyjaśnia międzynarodowe i wewnętrzne uwarunkowania związków Polski z Węgrami i Litwą w XIV i XV wieku;  (0)

4)

wyjaśnia początek ewolucji unii polsko-litewskiej: od unii w Krewie do unii w Horodle;  (0)

5)

charakteryzuje i ocenia stosunki polsko-krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej; wymienia czynniki wpływające na atrakcyjność Polski dla mieszkańców państwa Zakonu Krzyżackiego;  (1)

6)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski i Europy w XIV i XV wieku.  (0)

1)

wyjaśnia uniwersalny charakter kultury zachodniego średniowiecza, wskazując na wyjątkową rolę chrześcijaństwa jako podstawy ścisłej więzi wiary religijnej i rozumu, ze szczególnym uwzględnieniem roli św. Tomasza z Akwinu;  (1)

2)

rozpoznaje trzy podstawowe wyznaczniki zasięgu zachodniej christianitas: łacina (język liturgii i nauki), etos rycerski i sztuka gotycka;d wcześniejszych ,,ren  (0)

3)

rozpoznaje dokonania okresu średniowiecza w dziedzinie kultury, z uwzględnieniem dorobku polskiego średniowiecza;  (0)

4)

określa znaczenie chrześcijaństwa w obrządku łacińskim dla rozwoju kultury polskiej;  (0)

5)

charakteryzuje sztukę romańską i gotycką.  (0)

1)

charakteryzuje przyczyny, przebieg i skutki wypraw odkrywczych;  (0)

2)

opisuje udział poszczególnych państw europejskich w podziale Nowego Świata w XVI-XVIII wieku;  (0)

3)

wyjaśnia wpływ wielkich odkryć geograficznych na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę Europy oraz obszarów pozaeuropejskich.  (0)

1)

wyjaśnia główne prądy ideowe epoki;  (1)

2)

rozpoznaje dokonania twórców renesansowych w dziedzinie kultury;  (2)

3)

charakteryzuje sztukę renesansową.  (1)

1)

wyjaśnia religijne, polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania i następstwa reformacji, opisując jej główne nurty i postaci;  (1)

2)

wyjaśnia rolę soboru trydenckiego i opisuje różne aspekty reformy Kościoła katolickiego;  (0)

3)

opisuje mapę polityczną i wyznaniową Europy w XVI wieku i miejsce Rzeczypospolitej na niej.  (0)

1)

przedstawia drogę do nowego modelu monarchii europejskich w epoce nowożytnej, z uwzględnieniem charakterystyki i oceny absolutyzmu francuskiego;  (0)

2)

charakteryzuje konflikty polityczne w Europie, z uwzględnieniem ekspansji tureckiej i charakteru wojny trzydziestoletniej;  (0)

3)

porównuje ewolucję ustroju Francji i Anglii w XVII wieku;  (0)

4)

opisuje przemiany w kulturze europejskiej w XVII wieku.  (1)

1)

opisuje zmiany terytorialne państwa polsko-litewskiego i charakteryzuje jego stosunki z sąsiadami w XVI wieku;  (0)

2)

wyjaśnia funkcjonowanie najważniejszych instytucji życia politycznego w XVI-wiecznej Polsce i ocenia funkcjonowanie demokracji szlacheckiej;  (0)

3)

omawia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego (gospodarka folwarczno-pańszczyźniana) na tle europejskim;  (0)

4)

przedstawia sytuację wyznaniową na ziemiach państwa polsko-litewskiego w XVI wieku na tle wojen religijnych trwających na skutek reformacji na Zachodzie.  (0)

1)

wyjaśnia przyczyny, okoliczności i następstwa zawarcia unii realnej między Koroną a Litwą;  (0)

2)

charakteryzuje ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów w świetle postanowień unii lubelskiej;  (0)

3)

opisuje strukturę terytorialną i ludnościową Rzeczypospolitej Obojga Narodów;  (0)

4)

wyjaśnia prawne i kulturowe podstawy tolerancji religijnej na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI wieku.  (1)

1)

opisuje okoliczności, zasady, przebieg i następstwa pierwszych wolnych elekcji, z uwzględnieniem artykułów henrykowskich i pacta conventa;  (0)

2)

charakteryzuje działania Stefana Batorego w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej;  (0)

3)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów państwa polsko-litewskiego w XVI wieku z wydarzeniami europejskimi.  (0)

1)

charakteryzuje i ocenia kulturowe korzenie oraz dorobek polskiej myśli politycznej doby renesansu;  (1)

2)

rozpoznaje dokonania twórców polskiego odrodzenia w dziedzinie kultury (z uwzględnieniem kultury politycznej odwołującej się do Arystotelesa i Cycerona).  (1)

1)

omawia konflikty wewnętrzne i zewnętrzne Rzeczypospolitej Obojga Narodów w okresie panowania Wazów;  (0)

2)

opisuje sytuację wewnętrzną i położenie międzynarodowe Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1669-1696;  (0)

3)

ocenia znaczenie bitwy pod Wiedniem dla losów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy;  (0)

4)

charakteryzuje zmiany granic Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku;  (0)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy i świata w XVII wieku.  (0)

1)

opisuje proces oligarchizacji życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów, uwzględniając wpływy obce, liberum veto i rokosze;  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny kryzysów wewnętrznych oraz załamania gospodarczego Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII wieku;  (0)

3)

ocenia polską specyfikę w zakresie rozwiązań ustrojowych, struktury społecznej i modelu życia gospodarczego na tle europejskim w XVII wieku;  (0)

4)

rozpoznaje dokonania twórców epoki baroku powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów;  (1)

5)

charakteryzuje atrakcyjność kulturową Rzeczypospolitej dla ościennych narodów w XVII wieku.  (0)

1)

charakteryzuje postęp techniczny i przemiany kapitalistyczne w Europie Zachodniej;  (1)

2)

wyjaśnia główne idee oświecenia i rozpoznaje dokonania epoki w dziedzinie kultury;  (5)

3)

wyjaśnia związek między ,,wiekiem świateł'' a rozwojem tajnych stowarzyszeń (masoneria, iluminaci, różokrzyżowcy);  (0)

4)

charakteryzuje absolutyzm oświecony na przykładach państw sąsiadujących z Rzecząpospolitą Obojga Narodów;  (1)

5)

charakteryzuje proces modernizacji Rosji w XVIII wieku i rosyjską ideę imperium.  (0)

1)

wyjaśnia genezę i charakteryzuje następstwa amerykańskiej wojny o niepodległość;  (0)

2)

charakteryzuje ustrój Stanów Zjednoczonych Ameryki w świetle założeń konstytucji amerykańskiej;  (0)

3)

wyjaśnia przyczyny i opisuje skutki rewolucji francuskiej (ze szczególnym uwzględnieniem rewolucyjnego programu stworzenia ,,nowej Francji'' i ,,nowych Francuzów'');  (0)

4)

ocenia znaczenie amerykańskiej wojny o niepodległość i rewolucji francuskiej z perspektywy politycznej, gospodarczej i społecznej;  (1)

5)

przedstawia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych Ameryki.  (0)

1)

opisuje i ocenia sytuację wewnętrzną oraz międzynarodową Rzeczypospolitej w czasach saskich;  (0)

2)

charakteryzuje politykę Rosji, Prus i Austrii wobec Rzeczypospolitej, wskazując przejawy osłabienia suwerenności państwa polskiego;  (0)

3)

przedstawia reformy z pierwszych lat panowania Stanisława Augusta;  (0)

4)

wyjaśnia przyczyny i przedstawia zasięg terytorialny pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej;  (0)

5)

wyjaśnia okoliczności zwołania Sejmu Wielkiego i przedstawia jego reformy, ze szczególnym uwzględnieniem postanowień Konstytucji 3 maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.  (0)

1)

wyjaśnia wpływ konfederacji targowickiej na wybuch wojny z Rosją; charakteryzuje postawę pruskiego ,,sojusznika'' Polski w 1792 roku;  (0)

2)

charakteryzuje przebieg powstania kościuszkowskiego, z uwzględnieniem roli jego przywódców;  (0)

3)

opisuje zasięg terytorialny drugiego i trzeciego rozbioru Rzeczypospolitej;  (0)

4)

przedstawia przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku;  (0)

5)

charakteryzuje skutki zniszczenia Rzeczypospolitej dla kultury politycznej europejskiej oraz dla międzynarodowego ładu politycznego i gospodarczego w Europie;  (0)

6)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Rzeczypospolitej w XVIII wieku z wydarzeniami w Europie i na świecie.  (0)

1)

rozpoznaje dokonania przedstawicieli polskiego oświecenia w dziedzinie kultury;  (1)

2)

rozpoznaj e i charakteryzuje najważniejsze zabytki architektury i sztuki doby oświecenia w Rzeczypospolitej;  (0)

3)

omawia rolę instytucji oświeceniowych (Komisja Edukacji Narodowej, Biblioteka Załuskich, teatr, czasopiśmiennictwo).  (0)

1)

charakteryzuje walkę Francji o dominację w Europie;  (0)

2)

przedstawia sukcesy i porażki wewnętrznej polityki Napoleona;  (0)

3)

przedstawia przykłady zaangażowania się Polaków po stronie Napoleona, z uwzględnieniem Legionów Polskich we Włoszech;  (0)

4)

charakteryzuje genezę, ustrój i dzieje Księstwa Warszawskiego;  (0)

5)

ocenia znaczenie epoki napoleońskiej dla losów Francji i Europy.  (0)

1)

przedstawia decyzje kongresu wiedeńskiego w odniesieniu do Europy i świata, z uwzględnieniem podziału ziem polskich;  (0)

2)

opisuje funkcjonowanie systemu wiedeńskiego i charakteryzuje próby jego podważenia;  (2)

3)

przedstawia przebieg rewolucji przemysłowej w Europie i Stanach Zjednoczonych Ameryki oraz wskazuje jej najważniejsze konsekwencje społeczno-gospodarcze;  (1)

4)

omawia najważniejsze prądy kulturowe oraz nurty ideowe w I połowie XIX wieku, uwzględniając ich przedstawicieli;  (2)

5)

wyjaśnia genezę i skutki Wiosny Ludów;  (0)

6)

charakteryzuje wojnę krymską i jej następstwa.  (0)

1)

charakteryzuje sytuację polityczną, społeczno--gospodarczą i kulturową Królestwa Polskiego, ziem zabranych, zaboru pruskiego i austriackiego;  (4)

2)

wyjaśnia genezę powstania listopadowego i opisuje jego następstwa;  (0)

3)

opisuje działania władz powstańczych, charakter toczonych walk oraz międzynarodową reakcję na powstanie;  (0)

4)

wyjaśnia okoliczności wybuchu powstania krakowskiego i opisuje jego skutki, z uwzględnieniem tzw. rabacji galicyjskiej;  (0)

5)

opisuje następstwa Wiosny Ludów na ziemiach polskich i przedstawia udział Polaków w Wiośnie Ludów w Europie;  (1)

6)

charakteryzuje różnice między klasycyzmem i romantyzmem;  (1)

7)

rozpoznaje i charakteryzuje dorobek kultury polskiej w I połowie XIX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem romantycznego mesjanizmu.  (0)

1)

wyjaśnia genezę powstania styczniowego i opisuje jego następstwa;  (1)

2)

opisuje działania władz powstańczych, charakter toczonych walk oraz międzynarodową reakcję na powstanie (postawa Francji i Prus);  (0)

3)

charakteryzuje organizację polskiego państwa podziemnego w okresie powstania styczniowego oraz rolę jego przywódców, ze szczególnym uwzględnieniem osoby i programu Romualda Traugutta;  (0)

4)

przedstawia problem uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim oraz porównuje go z procesem uwłaszczeniowym w pozostałych zaborach.  (0)

1)

porównuje procesy zjednoczeniowe Włoch i Niemiec w XIX wieku;  (4)

2)

wyjaśnia przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych Ameryki;  (0)

3)

omawia przyczyny, zasięg i następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Japonii.  (1)

1)

przedstawia przemiany gospodarcze w Europie i na świecie, wymienia najważniejsze odkrycia naukowe i dokonania techniczne; charakteryzuje procesy migracyjne;  (0)

2)

charakteryzuje nowe prądy ideowe (nacjonalizm, socjalizm, ruch chrześcijańsko-społeczny) i kulturowe, emancypację kobiet, przemiany obyczajowe i początki kultury masowej;  (6)

3)

charakteryzuje kulturowe i polityczne skutki laicyzacji (,,wojny kulturowe'');  (1)

4)

wyjaśnia procesy demokratyzacji ustrójów państw Europy Zachodniej;  (1)

5)

charakteryzuje różne formy zorganizowanej działalności robotników.  (1)

1)

wyjaśnia cele i porównuje metody polityki zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej (w tym ziem zabranych) - rusyfikacja, germanizacja, autonomia galicyjska;  (1)

2)

porównuje zmiany zachodzące w sytuacji społeczno-gospodarczej w trzech zaborach;  (0)

3)

charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców;  (1)

4)

charakteryzuje proces formowania się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków i innych grup narodowych zamieszkujących tereny dawnej Rzeczypospolitej; dostrzega kluczowe znaczenie utrzymania i przekazywania polskiego kodu kulturowego (wiara, język) dla podtrzymania świadomości narodowej;  (0)

5)

przedstawia przejawy atrakcyjności kulturowej polskości dla obcokrajowców (podaje przykłady twórczej aktywności spolonizowanych cudzoziemców);  (0)

6)

rozpoznaje przejawy budzenia się polskości na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach oraz cofania się polskości wraz z ustępowaniem cywilizacji łacińskiej na ,,ziemiach zabranych'';  (0)

7)

przedstawia genezę nowoczesnych ruchów politycznych (socjalizm, ruch ludowy, ruch narodowy), z uwzględnieniem ich przedstawicieli, w tym: Wincentego Witosa, Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego i Wojciecha Korfantego;  (1)

8)

wyjaśnia genezę, charakter i skutki rewolucji w latach 1905-1907 w Królestwie Polskim.  (0)

1)

wyjaśnia specyfikę polskiego pozytywizmu oraz twórczości młodopolskiej;  (0)

2)

rozpoznaje dorobek kultury polskiej doby pozytywizmu i Młodej Polski;  (1)

3)

wskazuj e przykłady najwybitniejszych dzieł tworzonych ,,ku pokrzepieniu serc'';  (0)

4)

charakteryzuje przejawy ożywienia religijnego w społeczeństwie polskim (Gietrzwałd, Jasna Góra, Ostra Brama, społeczny katolicyzm) i jego znaczenie dla polskiego ruchu narodowego;  (0)

5)

rozpoznaje najważniejszych ludzi nauki oraz omawia ich dokonania.  (0)

1)

wyjaśnia pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu wojny, z uwzględnieniem procesu powstawania dwóch przeciwstawnych systemów sojuszy;  (0)

2)

opisuje charakter działań wojennych na różnych frontach;  (0)

3)

wyjaśnia okoliczności przystąpienia Stanów Zjednoczonych Ameryki do wojny i ich rolę w konflikcie;  (0)

4)

przedstawia przyczyny i skutki rewolucji lutowej i październikowej w Rosji;  (0)

5)

wyjaśnia przyczyny klęski państw centralnych i Rosji.  (0)

1)

omawia stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej w przededniu i po wybuchu wojny;  (0)

2)

ma wiedzę o służbie setek tysięcy Polaków w armiach państw zaborczych jako konsekwencji braku własnego państwa;  (0)

3)

przedstawia koncepcje polskich ugrupowań politycznych wobec nadciągającego konfliktu światowego;  (0)

4)

analizuje umiędzynarodowienie sprawy polskiej (m.in. Akt 5 listopada, rola Stanów Zjednoczonych Ameryki i rewolucji rosyjskich, deklaracja z 3 czerwca 1918 roku);  (0)

5)

charakteryzuje przykłady zaangażowania militarnego Polaków podczas wojny, ze szczególnym uwzględnieniem losów Legionów.  (0)

1)

analizuje cywilizacyjne i kulturowe następstwa wojny; ocenia straty wojenne, wylicza społeczne i gospodarcze następstwa wojny;  (2)

2)

przedstawia postanowienia traktatu wersalskiego; charakteryzuje słabe strony ładu wersalskiego;  (0)

3)

charakteryzuje cele Ligi Narodów;  (0)

4)

wyjaśnia znaczenie układów z Rapallo i Locarno dla ładu międzynarodowego;  (0)

5)

charakteryzuje wielki kryzys gospodarczy;  (2)

6)

rozpoznaje dorobek okresu międzywojennego w dziedzinie kultury i nauki.  (0)

1)

wyjaśnia genezę państwa sowieckiego i charakteryzuje jego politykę wewnętrzną i zagraniczną w okresie międzywojennym;  (0)

2)

wyjaśnia genezę faszyzmu i charakteryzuje faszystowskie Włochy;  (3)

3)

charakteryzuje genezę i główne idee niemieckiego narodowego socjalizmu oraz drogę Hitlera do władzy w Niemczech;  (1)

4)

charakteryzuje politykę wewnętrzną i zagraniczną III Rzeszy Niemieckiej w latach 30.;  (0)

5)

porównuje funkcjonowanie aparatu terroru w ZSRS i III Rzeszy Niemieckiej;  (1)

6)

ukazuje skalę wewnętrznych represji w ZSRS w latach 30. (w tym tzw. operację polską NKWD 1937-1938).  (0)

1)

analizuje proces formowania się centralnego ośrodka władzy państwowej (od deklaracji Rady Regencyjnej z 7 października 1918 roku do małej konstytucji z 1919 roku);  (1)

2)

charakteryzuje genezę powstania wielkopolskiego 1918-1919 oraz jego znaczenie dla odrodzenia się państwa polskiego i obrony jego niepodległości w 1920 roku;  (0)

3)

przedstawia postanowienia konferencji pokojowej w Paryżu dotyczące Polski;  (0)

4)

charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy z Niemcami, z uwzględnieniem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich i plebiscytów;  (0)

5)

charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem wojny polsko-bolszewickiej;  (0)

6)

porównuje kształt terytorialny I i II Rzeczypospolitej.  (0)

1)

charakteryzuje ustrój polityczny II Rzeczypospolitej na podstawie konstytucji marcowej z 1921 roku;  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny przewrotu majowego, charakteryzuje jego przebieg oraz ocenia skutki ustrojowe (nowela sierpniowa, konstytucja kwietniowa z 1935 roku);  (0)

3)

ocenia wpływ Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego oraz innych polityków na powstanie i kształt II Rzeczypospolitej; porównuje ich wizje Polski;  (0)

4)

charakteryzuje życie polityczne w Polsce w czasie rządów sanacyjnych;  (0)

5)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski, Europy i świata w okresie międzywojennym;  (0)

6)

wyjaśnia, na czym polegało znaczenie istnienia II Rzeczypospolitej dla stabilności ładu międzynarodowego w Europie.  (0)

1)

charakteryzuje skalę i skutki wojennych zniszczeń, uwzględniając zaborowe ,,dziedzictwo'';  (1)

2)

charakteryzuje strukturę społeczeństwa II Rzeczypospolitej, uwzględniając jego wielonarodowy, wielokulturowy i wieloreligijny charakter;  (1)

3)

przedstawia i ocenia dokonania pierwszych lat odbudowy (m.in. reformy Władysława Grabskiego i unifikacja państwa);  (0)

4)

omawia skutki światowego kryzysu gospodarczego na ziemiach polskich;  (1)

5)

charakteryzuje i ocenia osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej z lat 30. (m.in. reformy Eugeniusza Kwiatkowskiego, rozwój Gdyni, Centralny Okręg Przemysłowy).  (1)

1)

rozpoznaje osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki z okresu II Rzeczypospolitej oraz ich twórców;  (0)

2)

charakteryzuje zróżnicowanie kulturowe II Rzeczypospolitej.  (0)

1)

przedstawia ideologiczne, polityczne i gospodarcze przyczyny wybuchu II wojny światowej;  (1)

2)

wyjaśnia wpływ polityki hitlerowskich Niemiec oraz Związku Sowieckiego na rozbijanie systemu wersalskiego;  (1)

3)

charakteryzuje politykę appeasementu;  (1)

4)

wyjaśnia genezę paktu Ribbentrop-Mołotow i przedstawia jego postanowienia.  (1)

1)

charakteryzuje położenie międzynarodowe Polski w przededniu wybuchu II wojny światowej;  (0)

2)

wyjaśnia cele wojenne hitlerowskich Niemiec i ZSRS; charakteryzuje główne linie narracyjne antypolskiej propagandy agresorów uzasadniających swój atak na Polskę;  (0)

3)

charakteryzuje etapy wojny obronnej, podaje przykłady bohaterstwa obrońców, w tym: Westerplatte, Poczty Polskiej, Mokrej, Wizny, bitwy nad Bzurą, Warszawy i Kocka, oraz zbrodni wojennych dokonanych przez agresorów, w tym w: Wieluniu, Bydgoszczy, Katowicach i Grodnie;  (0)

4)

przedstawia podział ziem polskich między okupantów; wskazuje przykłady współpracy między nimi;  (0)

5)

wyjaśnia znaczenie powołania polskich władz państwowych i sił zbrojnych na uchodźstwie;  (0)

6)

wyjaśnia przyczyny przegrania przez Polskę wojny obronnej;  (0)

7)

charakteryzuje materialne i demograficzne skutki przegranej wojny obronnej.  (0)

1)

omawia współpracę hitlerowskich Niemiec i ZSRS w latach 1939-1941;  (0)

2)

charakteryzuje etapy agresji i aneksji obu totalitarnych mocarstw;  (0)

3)

sytuuje w czasie i przestrzeni przełomowe wydarzenia II wojny światowej (polityczne i militarne);  (0)

4)

charakteryzuje politykę hitlerowskich Niemiec na terenach okupowanej Europy, z uwzględnieniem różnic w modelach polityki okupacyjnej realizowanej przez Niemcy na wschodzie i na zachodzie;  (0)

5)

wyjaśnia przyczyny klęski państw Osi;  (0)

6)

opisuje uwarunkowania militarne i polityczne konferencji Wielkiej Trójki (Teheran, Jałta, Poczdam) oraz przedstawia ich ustalenia.  (0)

1)

przedstawia prawnoustrojowe regulacje okupacyjnych władz dotyczące terytorium państwa polskiego i zamieszkującej tam ludności;  (0)

2)

przedstawia realia życia codziennego w okupowanej Polsce;  (0)

3)

wymienia i charakteryzuje przykłady największych zbrodni niemieckich i sowieckich (m.in. Auschwitz, Palmiry, Piaśnica, niemiecki obóz dla polskich dzieci w Łodzi, Ponary, Katyń, Miednoje, Charków);  (0)

4)

porównuje system sowieckich i niemieckich obozów pracy, obozów koncentracyjnych oraz obozów zagłady; omawia kwestie deportacji i wysiedleń ludności polskiej oraz jej planowanego wyniszczenia, z uwzględnieniem powstania na Zamojszczyźnie;  (0)

5)

wyjaśnia przyczyny i rozmiary konfliktu polsko-ukraińskiego, w tym ludobójstwa ludności polskiej na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej;  (0)

6)

charakteryzuje postawy polskiego społeczeństwa wobec polityki okupantów oraz wymienia przykłady heroizmu Polaków, w tym Witolda Pileckiego i Maksymiliana Marii Kolbego; podaje przykłady kolaboracji z Niemcami i Sowietami;  (0)

7)

charakteryzuje sytuację dzieci i młodzieży pod okupacją niemiecką i sowiecką oraz wskazuje przykłady patriotycznych postaw młodzieży (np. udział w konspiracyjnym harcerstwie);  (0)

1)

przedstawia ideologiczne podstawy eksterminacji całych narodów oraz ,,istot niegodnych życia'' (eutanazja) prowadzonej przez Niemcy hitlerowskie;  (0)

2)

charakteryzuje etapy eksterminacji Żydów (dyskryminacja, stygmatyzacji izolacja, zagłada);  (1)

3)

rozpoznaje główne miejsca eksterminacji Żydów polskich i europejskich oraz innych grup etnicznych i społecznych na terenie Polski i Europy Środkowo--Wschodniej (w tym: Auschwitz-Birkenau, Treblinka, Sobibór i Babi Jar);  (1)

4)

opisuje postawy ludności żydowskiej wobec Holokaustu, z uwzględnieniem powstania w getcie warszawskim;  (0)

5)

charakteryzuje postawy społeczeństwa polskiego i społeczności międzynarodowej wobec Holokaustu, z uwzględnieniem Sprawiedliwych, na przykładzie Ireny Sendlerowej, s. Matyldy Getter, Antoniny i Jana Żabińskich oraz rodziny Ulmów.  (0)

1)

omawia działalność rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie;  (0)

2)

ocenia znaczenie układu Sikorski-Majski dla obywateli polskich znajdujących się pod okupacją sowiecką;  (0)

3)

przedstawia przykłady bohaterstwa żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej, w tym: bitwę o Narvik, bitwę o Anglię, bitwę pod Tobrukiem, bitwę o Monte Cassino, bitwę pod Falaise, bitwę o Arnhem, bitwę o Kołobrzeg, bitwę o Bredę i zdobycie Berlina;  (0)

4)

analizuje politykę mocarstw wobec sprawy polskiej w czasie II wojny światowej;  (0)

5)

charakteryzuje organizację i cele Polskiego Państwa Podziemnego;  (1)

6)

charakteryzuje polityczną i militarną działalność Armii Krajowej oraz Narodowych Sił Zbrojnych i Batalionów Chłopskich; wskazuje różne formy oporu wobec okupantów;  (0)

7)

omawia uwarunkowania i cele akcji ,,Burza'';  (0)

8)

charakteryzuje powstanie warszawskie (uwarunkowania polityczne, przebieg walk, ludobójstwo na Woli, następstwa powstania, postawę aliantów i Związku Sowieckiego);  (0)

9)

zestawia najważniejsze wydarzenia z dziejów Polski w okresie II wojny światowej z wydarzeniami w Europie i na świecie.  (0)

1)

charakteryzuje polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturowe skutki II wojny światowej;  (0)

2)

wyjaśnia genezę zimnej wojny i wskazuje najpoważniejsze punkty zapalne w pierwszej jej fazie (wojna w Korei, problem niemiecki);  (0)

3)

wyjaśnia genezę NATO i Układu Warszawskiego;  (0)

4)

omawia proces sowietyzacji państw Europy Środkowo-Wschodniej i opór wobec komunizmu (Berlin - 1953 rok, Węgry - 1956 rok, Czechosłowacja -1968 rok).  (0)

1)

wyjaśnia genezę i skutki procesów dekolonizacyj-nych w Azji i Afryce;  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny i przedstawia skutki konfliktów zimno wojennych, w tym: wojny w Wietnamie, kryzysu kubańskiego oraz wojny w Afganistanie;  (0)

3)

wyjaśnia charakter konfliktów na Bliskim Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem konfliktu arabsko-izraelskiego;  (0)

4)

charakteryzuje genezę i etapy integracji europejskiej;  (0)

5)

charakteryzuje skutki przejęcia władzy w Chinach przez komunistów (największe ludobójstwo po 1945 roku - polityka Wielkiego Skoku).  (1)

1)

analizuje najważniejsze przemiany kulturowe i społeczne po II wojnie światowej;  (0)

2)

charakteryzuje kulturowe tło i długofalowe konsekwencje rewolucji 1968 roku.  (0)

1)

charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1989-1991 (,,jesień narodów'', zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRS i powstanie niepodległej Ukrainy, Białorusi oraz państw bałtyckich);  (0)

2)

charakteryzuje procesy integracyjne (Unii Europejskiej) oraz dezintegracyjne (rozpad Jugosławii i Czechosłowacji) w Europie.  (0)

1)

opisuje straty demograficzne, terytorialne, gospodarcze i kulturowe po II wojnie światowej (ze szczególnym uwzględnieniem wymuszonych migracji milionów Polaków oraz dalekosiężnych skutków eksterminacji znacznej części polskich elit);  (0)

2)

charakteryzuje okoliczności i etapy przejmowania władzy w Polsce przez komunistów oraz formy zniewalania Polaków przez reżim komunistyczny (terror fizyczny, propaganda, cenzura);  (0)

3)

omawia przejawy oporu społecznego wobec komunizmu (,,żołnierze niezłomni'' - w tym: rtm. Witold Pilecki, Danuta Siedzikówna ps. ,,Inka'', płk Łukasz Ciepliński, a także rola Kościoła katolickiego, znaczenie emigracji);  (0)

4)

charakteryzuje okres odbudowy oraz ocenia projekt i realizację reformy rolnej i nacjonalizacji przemysłu oraz handlu.  (0)

1)

charakteryzuje proces sowietyzacji na przykładzie terroru stalinowskiego, nowego ustroju państwa (konstytucja z 1952 roku), kolektywizacji i ,,bitwy o handel'' oraz socrealizmu w kulturze;  (1)

2)

opisuje formy i konsekwencje prześladowania Kościoła katolickiego (z uwzględnieniem szkodliwych reperkusji dla integracji Ziem Zachodnich i Północnych);  (0)

3)

wyjaśnia przyczyny, postulaty (nie tylko socjalne) i następstwa Poznańskiego Czerwca oraz znaczenie wydarzeń październikowych 1956 roku.  (0)

1)

charakteryzuje system władzy w latach 60. i 70. w PRL i stopień uzależnienia od ZSRS; opisuje proces industrializacji i funkcjonowanie gospodarki planowej;  (0)

2)

wyjaśnia genezę i następstwa kryzysów społecznych w latach 1968, 1970 i 1976;  (0)

3)

wyjaśnia społeczno-polityczną rolę Kościoła katolickiego, ze szczególnym uwzględnieniem roli prymasa Stefana Wyszyńskiego i jego programu duszpasterskiego (Jasnogórskie Śluby Narodu, Wielka Nowenna, obchody milenijne);  (0)

4)

charakteryzuje i ocenia działalność opozycji politycznej i niezależnego ruchu wydawniczego w latach 1976-1980;  (0)

5)

ocenia rolę papieża Jana Pawła II i jego wpływ na przemiany w Polsce i krajach sąsiednich;  (0)

6)

wyjaśnia przyczyny i następstwa strajków w 1980 roku;  (0)

7)

charakteryzuje ruch społeczny ,,Solidarność'' i ocenia jego wpływ na przemiany społeczno--polityczne w Polsce i w Europie.  (0)

1)

wyjaśnia przyczyny i skutki wprowadzenia stanu wojennego oraz formy oporu społecznego (ze szczególnym uwzględnieniem Kopalni Węgla Kamiennego ,,Wujek'', ,,Solidarności Walczącej'', bł. ks. Jerzego Popiełuszki);  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny zawarcia porozumienia Okrągłego Stołu, opisuje i ocenia jego skutki;  (0)

3)

rozpoznaje największe powojenne polskie osiągnięcia w dziedzinie kultury i nauki, z uwzględnieniem twórczości emigracyjnej.  (0)

1)

przedstawia proces rozpadu Układu Warszawskiego i odzyskiwania suwerenności przez Polskę;  (0)

2)

opisuje kluczowe przemiany ustrojowe w latach 1989-1997, wyjaśnia ich międzynarodowe uwarunkowania;  (0)

3)

wyjaśnia kontrowersje wokół problemu dekomunizacji i lustracji, porównuje rozwiązanie tych kwestii u naszych sąsiadów (Czechosłowacja, Niemcy);  (0)

4)

ocenia proces transformacji ustrojowej i gospodarczej;  (0)

5)

charakteryzuje i ocenia polską politykę zagraniczną, w tym przystąpienie Polski do NATO i do Unii Europejskiej, współpracę regionalną na przykładzie Grupy Wyszechradzkiej (V4) oraz relacji Polski z Ukrainą i państwami bałtyckimi;  (0)

6)

ocenia znaczenie i skutki katastrofy smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku dla państwa polskiego;  (0)

7)

charakteryzuje główne przemiany kulturowe, polityczne, społeczne i gospodarcze w Polsce w drugiej dekadzie XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem: kryzysu demograficznego, kwestii zachowania tożsamości kulturowej, zmian zachodzących w Unii Europejskiej, transformacji energetycznej, dyskusji nad zmianami klimatycznymi.  (0)

1)

charakteryzuje nauki pomocnicze historii (genealogia, chronologia, archiwistyka, paleografia, heraldyka);  (0)

2)

wyjaśnia zasady krytycznej analizy i interpretacji różnych rodzajów źródeł historycznych;  (0)

3)

analizuje różne oceny historiografii dotyczące dziejów ojczystych i powszechnych.  (0)

1)

charakteryzuje pradzieje ludzkości z podziałem na epoki;  (0)

2)

wyjaśnia konsekwencje wprowadzenia rolnictwa, hodowli i przejścia do osiadłego trybu życia;  (0)

3)

charakteryzuje organizację państw i strukturę społeczeństw w cywilizacjach starożytnego Dalekiego Wschodu.  (0)

1)

porównuje geograficzne uwarunkowania narodzin cywilizacji starożytnego Wschodu i starożytnej Grecji;  (0)

2)

charakteryzuje kolonizację grecką w basenie Morza Śródziemnego i Czarnego; porównuje ją z kolonizacją fenicką w odniesieniu do zasięgu oraz konsekwencji kulturowych, politycznych i gospodarczych;  (0)

3)

charakteryzuje kulturę kreteńską i mykeńską;  (0)

4)

ocenia funkcjonowanie demokracji w Atenach czasów Peryklesa;  (0)

5)

opisuje państwo Aleksandra Macedońskiego;  (0)

6)

wyjaśnia specyfikę kultury hellenistycznej oraz charakteryzuje założenia edukacji klasycznej i ideał paidei.  (0)

1)

omawia początki Rzymu, z uwzględnieniem kultury Etrusków;  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny kryzysu i upadku republiki rzymskiej;  (0)

3)

charakteryzuje etapy ekspansji rzymskiej;  (0)

4)

rozpoznaje dziedzictwo antyku grecko-rzymskiego we współczesnym świecie;  (0)

5)

wyjaśnia pojęcia obywatela i obywatelstwa w polis ateńskiej i republikańskim Rzymie oraz wyjaśnia recepcję antycznego pojęcia obywatela w późniejszych epokach;  (0)

6)

charakteryzuje kulturotwórczą nowość chrześcijaństwa  (0)

7)

wyjaśnia znaczenie pojęcia pokoju rzymskiego oraz Barbaricum.  (0)

1)

opisuje charakterystyczne cechy bizantyjskiego systemu politycznego;  (0)

2)

charakteryzuje etapy ekspansji Arabów i ocenia ich politykę wobec ludności podbitej;  (0)

3)

wyjaśnia wpływ cywilizacji islamskiej na cywilizację łacińską i bizantyjską oraz wpływ podboju ziem chrześcijańskich na rozwój cywilizacji islamu.  (0)

1)

charakteryzuje pojęcie Słowiańszczyzny we wczesnym średniowieczu;  (1)

2)

opisuje proces powstawania pierwszych państw w Europie Środkowo-Wschodniej, z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej;  (0)

3)

charakteryzuj e kierunki ekspansji Normanów i ocenia jej skutki;  (0)

4)

ocenia znaczenie renesansu karolińskiego dla rozwoju kultury europejskiej;  (0)

5)

charakteryzuje duchową i cywilizacyjną rolę mnichów iroszkockich.  (0)

1)

wyjaśnia związek między reformami gregoriańskimi a powstaniem etosu rycerskiego i ruchem krucjatowym;  (0)

2)

charakteryzuje i ocenia rolę zakonów w średniowiecznej Europie;  (0)

3)

opisuje kierunki, charakter oraz konsekwencje najazdów mongolskich dla Europy.  (0)

1)

opisuje formy produkcji i handlu w średniowieczu;  (1)

2)

charakteryzuje genezę, rozwój i rolę średniowiecznych miast, z uwzględnieniem miejskich republik kupieckich;  (1)

3)

wyjaśnia rolę zmian klimatycznych dla przemian gospodarczych w średniowiecznej Europie (rozwój rolnictwa w XI-XIII wieku).  (0)

1)

przedstawia geografię plemienną ziem polskich w epoce przedpiastowskiej;  (0)

2)

charakteryzuje organizację państwa wczesno-piastowskiego;  (0)

3)

wyjaśnia znaczenie królewskich koronacji pierwszych Piastów;  (0)

4)

dokonuje bilansu panowania władców piastowskich (do 1138 roku);  (0)

5)

charakteryzuje spór Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem.  (0)

1)

charakteryzuje przebieg walk o tron senioralny w kontekście postanowień tzw. testamentu Bolesława Krzywoustego;  (0)

2)

porównuje zasady kolonizacji na prawie polskim i na prawie niemieckim;  (0)

3)

charakteryzuje proces formowania się społeczeństwa stanowego w Polsce.  (0)

1)

wyjaśnia przyczyny kryzysu idei władzy uniwersalnej w Europie późnego średniowiecza;  (2)

2)

charakteryzuje kryzysy religijne, polityczne, społeczne i zdrowotne (czarna śmierć) późnego średniowiecza;  (2)

3)

opisuje i wyjaśnia proces powstawania monarchii stanowych w Europie.  (2)

1)

ocenia znaczenie unii polsko-litewskiej z perspektywy obu narodów;  (0)

2)

rozpoznaje polityczne i kulturowe znaczenie ekspansji wschodniej podjętej w okresie panowania ostatniego Piasta na polskim tronie (Rusini, Ormianie); charakteryzuje tolerancyjną na tle współczesnego Zachodu politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów;  (0)

3)

wyjaśnia wpływ rozwoju przywilejów szlacheckich na sytuację gospodarczą państwa oraz utrwalenie unii polsko-litewskiej;  (0)

4)

charakteryzuje i wyjaśnia znaczenie polskiej szkoły prawa narodów z XV wieku;  (0)

5)

dokonuje bilansu panowania władców panujących w Polsce w XIV i XV wieku;  (0)

6)

ocenia politykę dynastyczną Jagiellonów w XV wieku.  (0)

1)

opisuje rolę uniwersytetów i ich organizację oraz wyjaśnia przyczyny trwałości idei uniwersyteckiej;  (0)

2)

charakteryzuje znaczenie scholastyki dla rozwoju teologii, filozofii i nauk przyrodniczych;  (0)

3)

charakteryzuje przemiany życia religijnego w okresie średniowiecza, w tym rolę franciszkanów i dominikanów;  (2)

4)

określa znaczenie włączenia ziem polskich do cywilizacyjnego kręgu świata zachodniego (łacińskiego).  (0)

1)

charakteryzuje cywilizacje prekolumbijskie;  (0)

2)

przedstawia proces rozrostu posiadłości kolonialnych państw europejskich w XVI-XVIII wieku.  (0)

1)

charakteryzuje, czym różnił się renesans XV i XVI wieku od wcześniejszych ,,renesansów'' z epoki średniowiecznej christianitas;  (0)

2)

analizuje oraz interpretuje teksty obrazujące myśl filozoficzną i polityczną doby renesansu.  (0)

1)

porównuje najważniejsze wyznania protestanckie;  (0)

2)

charakteryzuje sformułowaną w kręgu protestanckim zasadę cuius regio eius religio oraz jej konsekwencje dla sytuacji wyznaniowej państw europejskich;  (0)

3)

przedstawia i ocenia reformę katolicką oraz kontrreformacyjne działania Kościoła katolickiego, ze szczególnym uwzględnieniem roli jezuitów;  (0)

4)

wyjaśnia wpływ reformacji i kontrreformacji na kulturę;  (0)

5)

charakteryzuje najważniejse wojny religijne.  (0)

1)

opisuje proces kształtowania się państwa moskiewskiego/rosyjskiego w XVI i XVII wieku;  (0)

2)

charakteryzuje przemiany kapitalistyczne w życiu gospodarczym Europy Zachodniej XVI i XVII wieku;  (0)

3)

wyjaśnia rolę zmian klimatycznych (,,mała epoka lodowcowa'') dla procesów gospodarczych w Europie;  (0)

4)

charakteryzuje sztukę barokową.  (0)

1)

ocenia rozwiązanie problemu państw zakonnych w Prusach i Inflantach;  (0)

2)

wyjaśnia, czym były realizowane przez Moskwę koncepty: program ,,zbierania ziem ruskich'' i koncepcja ,,Trzeciego Rzymu'' w kontekście obecności Rzeczypospolitej na ziemiach litewsko-ruskich;  (0)

3)

charakteryzuje ruch egzekucyjny szlachty (wskazując przedstawicieli) i ocenia jego znaczenie dla rozwoju parlamentaryzmu w państwie polsko-litewskim;  (0)

4)

charakteryzuje stosunki wewnętrzne w Koronie i na Litwie, uwzględniając rozwarstwienie stanu szlacheckiego;  (0)

5)

charakteryzuje główne nurty reformacji w państwie polsko-litewskim;  (0)

6)

ocenia sytuację gospodarczą państwa ostatnich Jagiellonów.  (0)

1)

ocenia kulturową rolę Polski w przeniesieniu wzorców cywilizacji zachodniej na obszary ruskie i litewskie;  (0)

2)

charakteryzuje działania kontrreformacyjne ze strony Kościoła katolickiego i władz państwowych.  (0)

1)

ocenia polityczną rolę wybitnych postaci okresu pierwszych wolnych elekcji;  (0)

2)

charakteryzuje sytuację wewnętrzną i międzynarodową Rzeczypospolitej na początku panowania Zygmunta III Wazy.  (0)

1)

analizuje i interpretuje fragmenty dzieł pisarzy politycznych polskiego odrodzenia;  (1)

2)

ocenia wpływ reformacji i kontrreformacji na rozwój kultury w Rzeczypospolitej Obojga Narodów;  (0)

3)

charakteryzuje związki renesansu polskiego z europejskim.  (1)

1)

przedstawia przebieg wojen toczonych przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów w XVII wieku, z uwzględnieniem roli wybitnych dowódców i polityków, w tym: Stanisława Żółkiewskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego;  (0)

2)

wyjaśnia, jakie znaczenie miały zanik perspektyw na objęcie władzy w Moskwie przez królewicza Władysława i utrata lenna pruskiego w 1657 roku;  (0)

3)

wyjaśnia okoliczności powstania i treść idei ,,przedmurza chrześcijaństwa''.  (0)

1)

charakteryzuje udział poszczególnych stanów w życiu gospodarczym Rzeczypospolitej Obojga Narodów;  (0)

2)

opisuje i ocenia projekty wzmocnienia władzy królewskiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w tym Piotra Skargi i Jana Kazimierza;  (0)

3)

charakteryzuje cechy sztuki barokowej i opisuje sarmatyzm jako ideologię i styl życia szlachty w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.  (0)

1)

opisuje rozwój parlamentaryzmu i rewolucję przemysłową w Anglii;  (0)

2)

analizuje i interpretuje fragmenty tekstów myślicieli oświeceniowych;  (0)

3)

charakteryzuje sztukę klasycy styczną;  (0)

4)

charakteryzuje najważniejsze konflikty polityczne w Europie i na świecie w XVIII wieku.  (0)

1)

ocenia rolę przywódców amerykańskiej wojny o niepodległość i rewolucji francuskiej;  (0)

2)

przedstawia etapy rewolucji francuskiej wiodące do jej radykalizacji;  (1)

3)

charakteryzuje istotę i skutki rewolucyjnego hasła ,,wolność, równość, braterstwo albo śmierć'' (z uwzględnieniem przyczyn i przebiegu wojny w Wandei).  (0)

1)

charakteryzuje i ocenia projekty naprawy Rzeczypospolitej w I połowie XVIII wieku, w tym Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego;  (0)

2)

ocenia znaczenie polsko-saskiej unii personalnej i rolę panujących;  (0)

3)

wyjaśnia znaczenie konfederacji barskiej;  (0)

4)

charakteryzuje położenie międzynarodowe i sytuację wewnętrzną Rzeczypospolitej po pierwszym rozbiorze;  (0)

5)

porównuje polskie rozwiązania konstytucyjne z amerykańskimi i francuskimi.  (0)

1)

rozpoznaje różnice między reformą Rzeczypospolitej pod koniec XVIII wieku a sposobem modernizacji przyjętym przez rewolucję francuską;  (0)

2)

przedstawia przebieg wojny w obronie Konstytucji 3 maja, z uwzględnieniem roli dowódców;  (0)

3)

ocenia rolę Tadeusza Kościuszki w walce o zachowanie niepodległości Polski oraz jako bohatera walki ,,za naszą i waszą wolność'';  (0)

4)

porównuje politykę państw zaborczych na zagarniętych ziemiach Rzeczypospolitej;  (0)

5)

charakteryzuje wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII wieku;  (0)

6)

charakteryzuje stosunek europejskich elit oświeceniowych do rozbiorów Polski na przykładzie Woltera oraz I. Kanta.  (0)

1)

wyjaśnia specyfikę oświecenia polskiego na tle europejskim;  (1)

2)

omawia i ocenia dorobek piśmiennictwa oświeceniowego w służbie Rzeczypospolitej (Hugo Kołłątaja, Stanisława Staszica);  (0)

3)

omawia rolę Stanisława Augusta jako mecenasa sztuki.  (0)

1)

wyjaśnia istotę systemu napoleońskiego w Europie;  (0)

2)

przedstawia przebieg wojny 1809 roku na ziemiach polskich;  (0)

3)

ocenia postać księcia Józefa Poniatowskiego;  (0)

4)

ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej.  (0)

1)

ocenia rolę Świętego Przymierza;  (0)

2)

charakteryzuje ruchy społeczne i niepodległościowe w I połowie XIX wieku;  (1)

3)

charakteryzuje proces powstawania niepodległych państw w Ameryce Łacińskiej;  (0)

4)

wyjaśnia założenia doktryny Monroego;  (0)

5)

charakteryzuje przebieg Wiosny Ludów w Europie.  (3)

1)

charakteryzuje ruch spiskowy na ziemiach polskich;  (0)

2)

prezentuje oceny polskiej historiografii dotyczące powstania listopadowego i roli jego przywódców;  (0)

3)

wyjaśnia przyczyny i charakter przemian społecznych i gospodarczych na ziemiach polskich w I połowie XIX wieku;  (0)

4)

porównuje programy głównych obozów Wielkiej Emigracji, rozpoznając ich przedstawicieli;  (1)

5)

charakteryzuje znaczenie hasła walki ,,W imię Boga za naszą i waszą wolność'' i jego realny wpływ na realizację polskich aspiracji niepodległościowych.  (0)

1)

ocenia znaczenie powstania styczniowego dla kształtowania się nowoczesnego narodu polskiego;  (0)

2)

opisuje przykłady działalności Polaków w czasie zesłania na Syberii.  (0)

1)

charakteryzuje podział polityczny świata u schyłku XIX wieku;  (1)

2)

przedstawia reformy wewnętrzne w państwach zaborczych w II połowie XIX i na początku XX wieku;  (1)

3)

charakteryzuje proces modernizacji Japonii.  (0)

1)

rozpoznaje wybitnych teoretyków i działaczy nowych ideologii; opisuje ich dokonania;  (0)

2)

wyjaśnia związki ideologii z ruchami narodowowyzwoleńczymi i zjednoczeniowymi, z działalnością partii politycznych oraz związków zawodowych;  (0)

3)

charakteryzuje odrodzenie się idei sportu olimpijskiego.  (0)

1)

charakteryzuje rozwój przemysłowy ziem polskich, z uwzględnieniem dokończenia procesów uwłaszczeniowych oraz urbanizacji;  (0)

2)

charakteryzuje nowe klasy i warstwy społeczne;  (0)

3)

porównuje programy nowoczesnych ruchów politycznych; charakteryzuje dokonania najważniejszych przedstawicieli tych ruchów;  (0)

4)

porównuje przyczyny i przebieg rewolucji w latach 1905-1907 w Rosji i Królestwie Polskim;  (1)

5)

przedstawia rezultaty wystąpień rewolucyjnych i ocenia ich znaczenie.  (0)

1)

charakteryzuje podstawy ideowe i program polskiego pozytywizmu;  (0)

2)

charakteryzuje różne nurty w sztuce na przełomie XIX i XX wieku;  (0)

3)

ocenia rolę kultury polskiej w dziele zachowania tożsamości narodowej przez Polaków w dobie rusyfikacji i germanizacji.  (0)

1)

omawia najważniejsze konflikty polityczne i militarne poprzedzające I wojnę światową, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji na Bałkanach;  (0)

2)

omawia strategiczne koncepcje prowadzenia wojny i ich realizację;  (0)

3)

przedstawia przebieg działań wojennych na najważniejszych frontach, dostrzegając zależności między nimi;  (0)

4)

charakteryzuje sytuację ludności cywilnej, z uwzględnieniem przykładów jej eksterminacji.  (0)

1)

opisuje polskie przedsięwzięcia polityczne po stronie państw centralnych i Ententy;  (0)

2)

przedstawia szlak bitewny żołnierzy polskich formacji wojskowych;  (0)

3)

charakteryzuje przykłady politycznych działań państwowotwórczych i wymienia ich liderów;  (0)

4)

ocenia skalę zniszczeń wojennych na ziemiach polskich;  (0)

5)

opisuje tragizm losów Polaków wcielonych do armii zaborczych.  (0)

1)

przedstawia postanowienia traktatów pokojowych podpisanych z sojusznikami Niemiec;  (0)

2)

ocenia funkcjonowanie Ligi Narodów i skutki amerykańskiego izolacjonizmu;  (0)

3)

wyjaśnia przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego i ocenia skuteczność metod jego zwalczania na świecie;  (3)

4)

ocenia sytuację Niemiec w latach 20. (również w aspekcie zjawiska antypolonizmu panującego w Republice Weimarskiej);  (0)

5)

charakteryzuje przemiany cywilizacyjne na świecie w okresie międzywojennym.  (0)

1)

wyjaśnia zjawisko totalitaryzmu; porównuje systemy totalitarne, charakteryzując ich imperialne cele;  (1)

2)

wyjaśnia rolę ideologii oraz masowego terroru jako normalnego instrumentu rządzenia w systemach totalitarnych i zjawisko kultu jednostki;  (1)

3)

wyjaśnia przyczyny i opisuje przejawy kryzysu demokracji parlamentarnej w okresie międzywojennym;  (2)

4)

charakteryzuje państwa autorytarne w Europie i na świecie; wyjaśnia różnice między totalitaryzmem a autorytaryzmem.  (0)

1)

wyjaśnia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości przez Polskę;  (1)

2)

wyjaśnia fenomen powstania wielkopolskiego 1918-1919 i ocenia jego znaczenie dla przebiegu walk o granice i niepodległość Polski;  (0)

3)

opisuje genezę i przebieg wojny polsko-bolszewickiej oraz jej powiązanie z kwestią ukraińską i litewską;  (0)

4)

ocenia z perspektywy polskiej i europejskiej polityczne oraz cywilizacyjne znaczenie bitwy warszawskiej;  (0)

5)

charakteryzuje proces formowania się granic z Czechosłowacją i Litwą;  (0)

6)

omawia sposoby upamiętnienia heroizmu Polaków na przykładzie Grobu Nieznanego Żołnierza, CmentarzaObrońców Lwowa, Muzeum Powstań Śląskich, Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.  (0)

1)

porównuje ustrój i rzeczywistość polityczną w II Rzeczypospolitej przed przewrotem majowym i po nim;  (0)

2)

charakteryzuje dynamikę zmian na polskiej scenie politycznej w okresie międzywojennym;  (0)

3)

ocenia skuteczność polskiej polityki zagranicznej w okresie międzywojennym;  (0)

4)

analizuje politykę wewnętrzną władz i postawy społeczeństwa II Rzeczypospolitej wobec zagrożenia wojennego wiosną i latem 1939 roku.  (0)

1)

charakteryzuje przemiany społeczne i gospodarcze w II Rzeczypospolitej, z uwzględnieniem problemu reformy rolnej;  (1)

2)

analizuje stosunki narodowościowe i religijne na obszarze II Rzeczypospolitej;  (0)

3)

ocenia politykę gospodarczą i społeczną władz II Rzeczypospolitej;  (1)

4)

dostrzega obecność Polonii poza granicami kraju, z uwzględnieniem roli Związku Polaków w Niemczech.  (0)

1)

opisuje proces upowszechniania oświaty w II Rzeczypospolitej;  (0)

2)

ocenia dorobek II Rzeczypospolitej w dziedzinie kultury, nauki i sportu na tle europejskim;  (0)

3)

charakteryzuje przejawy kultury masowej w Polsce między wojennej.  (0)

1)

charakteryzuje proces marginalizowania Ligi Narodów;  (0)

2)

charakteryzuje i ocenia ekspansję Włoch oraz wojnę domową w Hiszpanii i jej uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne.  (0)

1)

porównuje potencjał walczących stron oraz tych, które zadeklarowały wojnę (Polska, Niemcy, ZSRS, Francja, Wielka Brytania);  (0)

2)

przedstawia polską strategię obrony i rozmieszczenie wojsk;  (0)

3)

ocenia zachowanie dowódców (m.in. Edwarda Rydza-Śmigłego, Henryka Sucharskiego, Juliana Filipowicza, Władysława Raginisa, Stanisława Dąbka, Tadeusza Kutrzeby, Franciszka Kleeberga), żołnierzy, polityków, w tym Ignacego Mościckiego i Stefana Starzyńskiego, oraz ludności cywilnej podczas wojny obronnej w 1939 roku;  (0)

4)

przedstawia i ocenia zachowania aliantów wobec agresji hitlerowskich Niemiec i agresji sowieckiej 17 września 1939 roku.  (0)

1)

charakteryzuj e przebieg działań wojennych na Dalekim Wschodzie i na innych frontach II wojny światowej;  (0)

2)

omawia narodziny i działalność Wielkiej Koalicji;  (0)

3)

charakteryzuje sytuację ludności cywilnej oraz jeńców wojennych, z uwzględnieniem przykładów ich eksterminacji;  (0)

4)

charakteryzuje polityczne, gospodarczo-społeczne oraz kulturowe skutki II wojny światowej.  (0)

1)

wyjaśnia rolę okupantów w zaognianiu trudnych relacji polsko-litewskich i polsko-ukraińskich;  (0)

2)

porównuje oraz ocenia założenia i metody polityki III Rzeszy Niemieckiej i Związku Sowieckiego w okupowanej Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem eksterminacji polskich elit, grabieży polskich dzieł sztuki oraz eksploatacji gospodarczej ziem polskich (zabór własności, praca przymusowa).  (0)

1)

rozróżnia terminologię stosowaną w nauce na określenie niemieckiej polityki eksterminacyjnej w okresie II wojny światowej (m.in. Holokaust, Szoa, Porajmos);  (0)

2)

wyjaśnia religijne, kulturowe i polityczne korzenie rasizmu i antysemityzmu oraz ich związek z hasłami naukowości, nowoczesności i postępu;  (0)

3)

przedstawia rasistowską i antysemicką politykę Niemiec hitlerowskich przed II wojną światową;  (0)

4)

przedstawia i omawia działania rządu Rzeczypospolitej Polskiej wobec tragedii Zagłady, z uwzględnieniem misji Jana Karskiego i roli ,,Żegoty''.  (0)

1)

ocenia rolę wielkich postaci polskiej polityki z okresu II wojny światowej, w tym: Władysława Sikorskiego, Stefana Grota-Roweckiego, Władysława Andersa, Stanisława Mikołajczyka, Kazimierza Sosnkowskiego i Leopolda Okulickiego;  (0)

2)

opisuje położenie rządu Rzeczypospolitej Polskiej na arenie międzynarodowej;  (0)

3)

charakteryzuje losy armii gen. Władysława Andersa;  (0)

4)

sytuuje w czasie i przestrzeni działania polskich formacji wojskowych na różnych frontach II wojny światowej;  (0)

5)

opisuje walki na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej, w tym o Lwów i Wilno;  (0)

6)

ocenia rolę wielkich postaci polskiej polityki z okresu II wojny światowej;  (0)

7)

przedstawia różne oceny historyków na temat powstania warszawskiego i ich uzasadnienia;  (0)

8)

dostrzega tragizm losów twórców zaangażowanych w niepodległościową konspirację, w tym: Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Gajcego i Zygmunta Rumia;  (0)

9)

opisuje zniszczenia i ograbienie Warszawy przez Niemców dokonane od września 1939 roku do stycznia 1945 roku (m.in. Zamek Królewski, Pałac Saski, archiwa, biblioteki, muzea, majątek prywatny).  (0)

1)

charakteryzuje skutki II wojny światowej, w tym zagadnienia związane z osądzeniem ludobójstwa (aliancki sąd w Norymberdze, bezkarność zbrodniarzy przed sądami niemieckimi po 1949 roku), z użyciem broni atomowej oraz ze współistnieniem państw demokratycznych z państwami totalitarnymi;  (0)

2)

wyjaśnia cele i strukturę Organizacji Narodów Zjednoczonych, ocenia działalność Organizacji Narodów Zjednoczonych w powojennym świecie;  (0)

3)

wyjaśnia okoliczności utworzenia państwa Izrael i genezę konfliktu arabsko-izraelskiego;  (0)

4)

omawia przemiany w Chinach po II wojnie światowej; charakteryzuje system maoistowski;  (1)

5)

przedstawia przemiany kulturowe i cywilizacyjne na świecie w latach zimnej wojny.  (1)

1)

opisuje przebieg i specyfikę konfliktów w Wietnamie oraz wojen arabsko-izraelskich i ocenia ich skutki;  (0)

2)

charakteryzuje tzw. rok Afryki;  (0)

3)

wyjaśnia przyczyny i uwarunkowania rozwoju terroryzmu w Europie i na świecie.  (1)

1)

dostrzega problem biedy we współczesnym świecie, ze szczególnym uwzględnieniem państw Południa;  (0)

2)

charakteryzuje najważniejsze współczesne zagrożenia cywilizacyjne;  (0)

3)

wyjaśnia rolę religii we współczesnym świecie, w tym znaczenie Soboru Watykańskiego II oraz tzw. reform posoborowych dla działalności Kościoła katolickiego w świecie i idei ekumenizmu;  (0)

4)

wyjaśnia zjawisko rozwoju radykalnego islamizmu;  (0)

5)

charakteryzuje rolę kultury masowej i sportu we współczesnym świecie.  (0)

1)

porównuje proces obalania komunizmu w krajach Europy Środkowo-Wschodniej i transformacji ustrojowej tych państw;  (0)

2)

wyjaśnia przyczyny rosnącego znaczenia Chin w świecie współczesnym;  (1)

3)

charakteryzuje nowe zagrożenia dla ładu międzynarodowego.  (0)

1)

ocenia następstwa społeczno-gospodarcze zmiany granic państwa polskiego;  (0)

2)

omawia sytuację polskiej emigracji politycznej i działalność rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie.  (0)

1)

wyjaśnia założenia propagandy komunistycznej i charakteryzuje cechy sztuki socrealizmu;  (0)

2)

wyjaśnia rolę Radia Wolna Europa wobec propagandy komunistycznej;  (0)

3)

ocenia efekty społeczne i gospodarcze planu sześcioletniego;  (0)

4)

charakteryzuje przejawy odwilży popaździernikowej.  (0)

1)

opisuje postawy społeczne od negacji i oporu po przystosowanie i współpracę;  (0)

2)

rozpoznaje najważniejsze postacie ,,Solidarności'' (z perspektywy ogólnopolskiej i lokalnej);  (0)

3)

charakteryzuje osiągnięcia polskich twórców kultury (również na emigracji), ludzi nauki i sportowców w latach 60. i 70.  (0)

1)

ocenia międzynarodową reakcję na wprowadzenie stanu wojennego w Polsce;  (0)

2)

opisuje i ocenia politykę władz PRL względem Kościoła w latach 80.;  (0)

3)

opisuje wpływ Kościoła katolickiego na rozwój i przetrwanie po 13 grudnia 1981 roku oporu Polaków wobec komunizmu;  (0)

4)

charakteryzuje realia życia codziennego w PRL lat 80.  (0)

1)

charakteryzuje przemiany społeczno-polityczne, gospodarcze i kulturowe lat 90.;  (1)

2)

charakteryzuje polityczne spory o kształt wolnej Polski;  (0)

3)

ocenia społeczne koszty transformacji;  (0)

4)

charakteryzuje stosunki Polski z państwami sąsiednimi.  (0)