a)

formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I-V,  (0)

b)

formy fleksyjne przymiotników deklinacji I-III (w stopniu równym),  (0)

c)

formy stopnia wyższego (comparativus) i najwyższego (superlativus) przymiotników: bonus, malus, magnus, parvus,  (0)

d)

formy fleksyjne i zasady użycia zaimków osobowych (oprócz G.) i dzierżawczych,  (0)

e)

formy fleksyjne liczebników głównych i porządkowych 1-3,  (0)

f)

formy strony czynnej i biernej czasowników regularnych koniugacji I-IV w trybie orzekającym w czasie teraźniejszym (indicativus praesentis activi i passivi), formy strony czynnej w trybie orzekającym w czasie przeszłym dokonanym (indicativus perfecti activi) oraz formy strony czynnej w trybie rozkazującym w czasie teraźniejszym (imperativus praesentis activi),  (0)

g)

formy bezokolicznika łacińskiego infinitivus praesentis activi,  (0)

h)

formy czasowników nieregularnych w trybie orzekającym w czasie teraźniejszym (indicativus praesentis): esse i wybrane composita (possum, adsum, absum),  (0)

i)

podstawowe przyimki (wraz ze zrozumieniem sensu przypadka, z którym się łączą);  (0)

a)

zdania z orzeczeniem imiennym,  (0)

b)

strukturę składniową zdania w stronie czynnej i biernej (twierdzącego i przeczącego);  (0)

1)

ma świadomość istnienia indoeuropejskiej rodziny języków oraz faktu, że należy do niej większość współczesnych języków europejskich, w tym język polski;  (0)

2)

zna nazwy ważniejszych grup językowych w obrębie rodziny indoeuropejskiej (indyjska, irańska, grecka, italska, celtycka, germańska, bałtosłowiańska) oraz potrafi przyporządkować do każdej z nich co najmniej po jednym (żywym lub martwym) języku;  (0)

3)

ma świadomość szczególnej, wynikłej z historii politycznej, pozycji łaciny w grupie języków italskich oraz istnienia na Półwyspie Apenińskim nieindoeuropejskiego języka ludu Etrusków;  (0)

4)

zna i rozumie termin ,,romańska grupa językowa'' oraz ma świadomość swoistości tej grupy na tle pozostałych grup językowych rodziny indoeuropejskiej, a także rozumie hybrydowy, germańsko-romański charakter języka angielskiego;  (0)

5)

potrafi wymienić i wskazać na mapie obszary, na których współcześnie są używane ważniejsze języki z grupy romańskiej (portugalski, hiszpański, kataloński, francuski, włoski, rumuński);  (0)

6)

ma świadomość wielkiego podobieństwa majuskułowego alfabetu łacińskiego do jego greckiego majuskułowego pierwowzoru oraz pewnej odrębności obu alfabetów minuskułowych, związanej z - do pewnego stopnia niezależnym - rozwojem obu minuskuł;  (0)

7)

potrafi wskazać na mapie obszary, na których współcześnie jest używany ,,wspólny alfabet Europy'' w postaci zarówno łacińskiej, jak i greckiej oraz cyrylickiej;  (0)

8)

ma świadomość możliwych znaczeń pojęć ,,cywilizacji łacińskiej'' i ,,cywilizacji Zachodu''.  (0)

1)

z pomocą nauczyciela dyskutuje na temat stwierdzenia Arnalda Momigliano: ,,Ślady antycznej przeszłości obecne w naszej kulturze, języku, pomnikach czy instytucjach są tak wyraźne, że zmuszają nas do studiowania ich, byśmy mogli zrozumieć ważną część nas samych.'';  (0)

3)

ma świadomość, że badania nad antykiem i jego tradycją to otwarta i ewoluująca dziedzina wiedzy;  (0)

4)

wie, czym zajmują się badacze antyku i jego recepcji o następujących specjalizacjach: filolog klasyczny, archeolog, papirolog, epigrafik, numizmatyk;  (0)

5)

rozumie znaczenie pojęć: klasyczny (według Władysława Tatarkiewicza), kultura antyczna, tradycja i recepcja antyku, humanizm.  (0)

1)

zna mit o założeniu Rzymu oraz jego, przekazaną przez tradycję, datę;  (0)

2)

posiada podstawową wiedzę o ciągłości urbanistycznej Rzymu od miasta starożytnego poprzez średniowiecze, renesans po barok;  (0)

3)

dostrzega znaczenie Rzymu w różnych epokach jako politycznej, kulturalnej i duchowej stolicy świata zachodniego; tłumaczy każdy z tych aspektów, posługując się odpowiednio dobraną argumentacją;  (0)

4)

rozumie Rzym z jego substancją zabytkową jako swoisty przetrwalnik antyku i jego tradycji w sztukach wizualnych i architekturze; rozumie określenie Wieczne Miasto i termin spolia;  (0)

5)

referuje, z wykorzystaniem narzędzi i zasobów cyfrowych, podstawowe informacje na temat najsłynniejszych zabytków Rzymu starożytnego, nowożytnego oraz arcydzieł sztuki.  (0)

1)

wykorzystując odpowiednie źródła potrafi streścić wybrany przez siebie rozbudowany mit (np. cykle: trojański, heraklejski, mit: dionizyjski, apolliński, wybrane metamorfozy Owidiańskie);  (0)

2)

posiada podstawową wiedzę o tradycji przedstawiania postaci mitologicznych w sztukach wizualnych od pierwowzorów starożytnych do dzieł współczesnych; potrafi, korzystając m.in. z zasobów cyfrowych, właściwie zilustrować wybrany przez siebie mit;  (0)

3)

rozumie zjawisko reinterpretacji mitów jako nieodłączną tradycję kultury europejskiej począwszy od starożytności, poświadczoną zarówno w kontekście pogańskim, jak i chrześcijańskim.  (0)

1)

zna mowę pogrzebową Peryklesa z drugiej księgi ,,Wojny Peloponeskiej'' Tukidydesa oraz fragmenty ,,Obrony Sokratesa'' Platona (17a-24b), zna zarys bezpośredniego historycznego kontekstu obu tekstów, potrafi analizować te teksty i dyskutować krytycznie o wartościach w nich przekazywanych: równości wobec praw, równym dostępie do urzędów, tolerancji, dostępie do dóbr materialnych i dóbr kultury;  (0)

2)

dyskutuje o ideałach demokracji i różnicach pomiędzy demokracją ateńską i współczesną;  (0)

3)

rozumie znaczenie pojęć: polis, demokracja, demagog, demagogia, retoryka: sądowa, polityczna, popisowa.  (0)

1)

zna elementy wychowania greckiego nastawione na rozwój kultury fizycznej; rozumie termin kalokagathia;  (0)

2)

zna podstawowe fakty dotyczące uprawiania sportu w Grecji, dyscypliny sportowe;  (0)

3)

rozumie rolę igrzysk, w szczególności igrzysk olimpijskich;  (0)

4)

posiada podstawową wiedzę na temat pielęgnacji ciała w starożytności, w tym społecznej funkcji term;  (0)

5)

posiada podstawową wiedzę o rzymskich obrządkach pogrzebowych; zna kategorie zabytków: stela, urna, sarkofag;  (0)

6)

rozumie znaczenie pojęć: termy, gymnasion, palestra, stadion, cyrk, sympozjon.  (0)

1)

ma świadomość związku estetyki z refleksją filozoficzną w tradycji europejskiej;  (0)

2)

dyskutuje na temat ideału piękna w rzeźbie greckiej, na wybranych przez siebie przykładach interpretuje stwierdzenie Johanna Joachima Winckelmanna: ,,Powszechną i znakomitą cechą greckich arcydzieł jest (...) szlachetna prostota i spokojna wielkość, tak w postawie, jak i w wyrazie twarzy.'';  (0)

3)

dostrzega antyczny rodowód zjawisk artystycznych, takich jak: pomnik komemoratywny i realistyczny portret, łuk triumfalny, kolumna honoryfikacyjna, statua, pomnik konny, popiersie;  (0)

4)

zna zasadnicze dla sztuki i architektury starożytnej Grecji i Rzymu i jej recepcji pojęcia, takie jak: mimesis, symmetria , kanon, klasyczne porządki architektoniczne (także spiętrzony i wielki porządek), złota proporcja, harmonia.  (0)

2)

potrafi, korzystając m.in. z zasobów cyfrowych, zinterpretować rzymskie wzorce osobowe (np. Marek Kurcjusz, Mucjusz Scewola, Koriolan, Cyncynat, Kornelia), ilustrując swoją wypowiedź źródłami ikonograficznymi;  (0)

3)

rozpoznaje wartości (cnoty) przekazywane w historiach egzemplarnych i rozumie ich społeczne znaczenie, wskazuje ich charakter formatywny i wspólnototwórczy (np. dbałość o dobro wspólne, odwaga, mądrość, prawość, umiar, honor, przedkładanie interesu ojczyzny nad interes własny), ma świadomość długiego trwania tych wartości w kulturze europejskiej;  (0)

4)

potrafi, wykorzystując przykłady znanych mu wydarzeń i postaci z historii Polski lub historii lokalnej, wskazać bliskie jego wrażliwości nowożytne i współczesne exempla;  (0)

5)

rozumie znaczenie pojęć: virtus, gloria maiorum, mores maiorum, homo novus , polityka historyczna, propaganda historyczna.  (0)

1)

zna rolę św. Pawła w nadaniu chrześcijaństwu wymiaru uniwersalnego (na podstawie Gal 2,11-14);  (0)

2)

ma świadomość doktrynalnej różnorodności świata chrześcijańskiego pierwszych wieków;  (0)

3)

dostrzega wpływ filozofii greckiej na rozwój doktryny chrześcijańskiej: rozumie tekst wyznania wiary jako wynik sporów o naturę Chrystusa (,,współistotny'') i istotę Trójcy;  (0)

4)

zna zarys wydarzeń politycznych związanych z przełomem konstantyńskim i początkami papiestwa w V i VI w.;  (0)

5)

rozumie znaczenie pojęć: herezja, polemika, sobór, a także pojęcia logos i rozumie wieloznaczność jego tłumaczeń.  (0)

2)

zna zasięg imperium rzymskiego za panowania Trajana i potrafi podać przykłady współczesnych europejskich miast, będących pierwotnie rzymskimi koloniami i obozami wojskowymi;  (0)

3)

ma świadomość, że podstawą rozwoju cywilizacyjnego krajów Europy zachodniej jest fundament cywilizacji rzymskiej;  (0)

4)

rozumie rolę prawa rzymskiego, zwłaszcza prawa cywilnego, w średniowiecznej i nowożytnej Europie;  (0)

5)

rozumie znaczenie pojęć: domus, insula, hypocaustum , kamień milowy, limes, bazylika (rzymska i chrześcijańska), ius, lex , kodyfikacja justyniańska.  (0)

1)

ma świadomość, że wielu autorów polskiej literatury pisało (wyłącznie lub w części) po łacinie: Gall Anonim, Wincenty Kadłubek, Jan Długosz, Mikołaj Kopernik, Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski, Jan Łaski młodszy, Maciej Sarbiewski;  (0)

2)

ma świadomość, że polskie piśmiennictwo XVI i XVII w. (m.in. pamiętniki, korespondencja, uchwały sejmików) powstawało często w języku mieszanym, polsko-łacińskim (makaronizmy);  (0)

3)

rozumie znaczenie opartego na tradycji antycznej wykształcenia elit Rzeczypospolitej Obojga Narodów;  (0)

4)

zna termin ,,sarmatyzm'' i rozumie go jako próbę zakorzenienia narodu i kultury polskiej w tradycji antycznej;  (0)

5)

zna parafrazę Cycerońskiej definicji republiki autorstwa Andrzeja Frycza Modrzewskiego;  (0)

6)

rozumie znaczenie pojęcia ustrój mieszany i wskazuje na analogie ustrojowe między państwem rzymskim a Rzecząpospolitą Obojga Narodów.  (0)

a)

formy fleksyjne rzeczowników regularnych deklinacji I – V,  (4)

b)

formy fleksyjne następujących rzeczowników nieregularnych: Iuppiter, deus, domus, vis,  (1)

c)

formy fleksyjne przymiotników deklinacji I – III,  (2)

d)

formy fleksyjne i zasady użycia zaimków: is, quis, qui, hic, ille oraz zaimków osobowych i dzierżawczych,  (7)

e)

formy fleksyjne liczebników głównych i porządkowych: 1–20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 1000,  (1)

f)

zasady stopniowania regularnego przymiotników deklinacji I – III oraz stopniowania nieregularnego następujących przymiotników: bonus, malus, parvus, magnus, multi,  (0)

g)

zasady tworzenia i stopniowania przysłówków pochodzących od przymiotników deklinacji I – III,  (0)

h)

formy strony czynnej i biernej czasowników regularnych koniugacji I – IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I oraz formy trybu rozkazującego w czasie teraźniejszym w stronie czynnej (imperativus praesentis activi),  (3)

i)

formy bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passivi,  (0)

j)

formy imiesłowów: participium praesentis activi, participium perfecti passivi, participium futuri passivi (gerundivum),  (1)

k)

formy rzeczownika odczasownikowego (gerundium),  (1)

a)

szyk zdania łacińskiego,  (6)

b)

strukturę składniową zdania w stronie czynnej i biernej,  (4)

c)

następujące funkcje składniowe i semantyczne rzeczownika: (Nominativus jako orzecznik, Nominativus. duplex, Genetivus partitivus, Dativus possessivus, Dativus auctoris, Acccusativus duplex, Ablativus temporis, Ablativus comparationis),  (2)

d)

następujące konstrukcje składniowe charakterystyczne dla łaciny: Accusativus cum infinitivo (ACI), Nominativus cum infinitivo (NCI), coniugatio periphrastica passivaAblativus absolutus, bezprzyimkowe użycie nazw miast,  (6)

e)

następujące typy zdań podrzędnych w języku łacińskim: zdania okolicznikowe czasu, przyczyny, warunku, celu i skutku, zdania dopełnieniowe;  (0)

a)

odmienia rzeczowniki regularne deklinacji I–V,  (2)

b)

odmienia następujące rzeczowniki nieregularne: Iuppiter, deus, domus, vis,  (0)

c)

odmienia przymiotniki deklinacji I–III,  (1)

d)

odmienia i poprawnie używa następujących zaimków: is, quis, qui, hic, ille oraz zaimków osobowych i dzierżawczych,  (4)

e)

odmienia i poprawnie posługuje się formami liczebników głównych i porządkowych: 1–20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100, 1000,  (1)

f)

stopniuje przymiotniki: regularnie – przymiotniki deklinacji I–III oraz nieregularnie – następujące przymiotniki: bonus, malus, parvus, magnus, multi,  (0)

g)

tworzy i stopniuje przysłówki pochodzące od przymiotników deklinacji I–III,  (0)

h)

odmienia czasowniki regularne koniugacji I–IV w trybie orzekającym (indicativus) i łączącym (coniunctivus) w następujących czasach: praesens, imperfectum, perfectum, plusquamperfectum, futurum I oraz tworzy formy trybu rozkazującego w czasie teraźniejszym w stronie czynnej (imperativus praesentis activi),  (1)

i)

tworzy i posługuje się następującymi formami bezokolicznika łacińskiego: infinitivus praesentis activi, infinitivus praesentis passivi, infinitivus perfecti activi, infinitivus perfecti passivi,  (0)

j)

tworzy i stosuje następujące formy imiesłowów: participium praesentis activi, participium perfecti passivi, participium futuri passivi (gerundivum),  (0)

k)

tworzy i odmienia rzeczownik odczasownikowy (gerundium),  (1)

n)

potrafi poprawnie stosować podstawową terminologię gramatyczną w odniesieniu do opisu łacińskiego systemu językowego,  (2)

o)

potrafi czytać ze zrozumieniem prozatorski tekst łaciński (z zakresu tekstów określonych w kanonie), posługując się w tym celu słownikiem,  (1)

q)

potrafi korzystać ze słownika łacińsko-polskiego przy sporządzaniu przekładu,  (9)

r)

potrafi w przypadku wyrazów wieloznacznych wybrać znaczenie odpowiednie dla kontekstu/tematyki tłumaczonego tekstu,  (0)

s)

dokonuje poprawnego przekładu prozatorskiego tekstu łacińskiego z zakresu tekstów określonych w kanonie na język polski, w tłumaczeniu zachowując polską normę językową.  (5)

a)

mity o powstaniu świata,  (2)

b)

mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego,  (2)

c)

mity o głównych herosach – Prometeusz, Herakles, Tezeusz, Argonauci,  (1)

d)

mity o wojnie trojańskiej i powrocie bohaterów spod Troi,  (1)

e)

mity ajtiologiczne, wyjaśniające powstanie zjawisk i rzeczy,  (1)

f)

związki mitologii greckiej z rzymską,  (1)

g)

mity o wędrówce Eneasza,  (0)

h)

mity o powstaniu Rzymu;  (0)

a)

początki filozofii greckiej: Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes, Demokryt, Heraklit, Pitagoras,  (0)

b)

Sokrates,  (0)

c)

Platon: Uczta, Obrona Sokratesa, Państwo,  (0)

d)

Arystoteles,  (0)

e)

szkoły filozoficzne: stoicka i epikurejska w Grecji i Rzymie,  (0)

f)

wybrane pisma filozoficzne Cycerona: O przyjaźni, O starości;  (0)

a)

greckie malarstwo wazowe (style w malarstwie wazowym: czarnofigurowy, czerwonofigurowy; dominujące tematy w malarstwie wazowym),  (0)

b)

kluczowe postacie i dzieła rzeźby greckiej: Fidiasz (dekoracja Partenonu, Zeus Olimpijski, Atena Parthenos), Poliklet (Doryforos), Myron (Dyskobol), Praksyteles (Wenus z Knidos), Lizyp (Apoksyomenos, portrety Aleksandra Wielkiego); Wenus z Milo, Grupa Laokoona,  (0)

c)

architektura grecka: porządki architektoniczne (dorycki, joński, koryncki), wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (teatr, świątynia, stadion, stoa), najważniejsze budowle starożytnej Grecji: zabudowa Akropolu,  (0)

d)

architektura rzymska: wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (amfiteatr, cyrk, stadion, termy, łuk triumfalny, akwedukt, willa rzymska, bazylika), najważniejsze budowle starożytnego Rzymu: Koloseum, kolumna Trajana, Forum Romanum, Panteon; Pompeje jako przykład miasta rzymskiego;  (0)

a)

sport i widowiska w Grecji i Rzymie: igrzyska w Olimpii, igrzyska gladiatorskie w Rzymie,  (0)

b)

wyrocznie: Delfy i ich rola, Sybilla,  (0)

c)

życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie),  (1)

d)

życie społeczne i gospodarcze (miasto i wieś, drogi, handel; religie w świecie greckim i rzymskim; wyrocznie – Delfy, Sybilla; niewola i niewolnicy; fenomen prawa rzymskiego; kalendarz; armia grecka i rzymska; rozrywki);  (3)

a)

obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,  (2)

b)

przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej, polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych;  (0)

a)

mity o powstaniu świata,  (1)

b)

mity o bogach olimpijskich i pozostałych bóstwach panteonu greckiego,  (1)

c)

mity o głównych herosach – Prometeusz, Herakles, Tezeusz, Argonauci,  (1)

d)

mity o wojnie trojańskiej i powrocie bohaterów spod Troi,  (1)

e)

mity ajtiologiczne wyjaśniające powstanie zjawisk i rzeczy,  (1)

f)

związki mitologii greckiej z rzymską,  (1)

g)

mity o wędrówce Eneasza,  (0)

h)

mity o powstaniu Rzymu;  (0)

a)

początki filozofii greckiej: Tales z Miletu, Anaksymander, Anaksymenes, Demokryt, Heraklit, Pitagoras,  (0)

b)

Sokrates,  (0)

c)

Platon: Uczta, Obrona Sokratesa, Państwo,  (0)

d)

Arystoteles,  (0)

e)

szkoły filozoficzne: stoicka i epikurejska w Grecji i Rzymie,  (0)

f)

wybrane pisma filozoficzne Cycerona: O przyjaźni, O starości;  (0)

a)

greckie malarstwo wazowe (style w malarstwie wazowym: czarnofigurowy, czerwonofigurowy; dominujące tematy w malarstwie wazowym),  (0)

b)

kluczowe postacie i dzieła rzeźby greckiej: Fidiasz (dekoracja Partenonu, Zeus Olimpijski, Atena Parthenos), Poliklet (Doryforos), Myron (Dyskobol), Praksyteles (Wenus z Knidos), Lizyp (Apoksyomenos, portrety Aleksandra Wielkiego); Wenus z Milo, Grupa Laokoona,  (0)

c)

architektura grecka: porządki architektoniczne (dorycki, joński, koryncki), wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (teatr, świątynia, stadion, stoa), najważniejsze budowle starożytnej Grecji: zabudowa Akropolu,  (0)

d)

architektura rzymska: wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (amfiteatr, cyrk, stadion, termy, łuk triumfalny, akwedukt, willa rzymska, bazylika), najważniejsze budowle starożytnego Rzymu: Koloseum, kolumna Trajana, Forum Romanum, Panteon; Pompeje jako przykład miasta rzymskiego;  (1)

a)

sport i widowiska w Grecji i Rzymie: igrzyska w Olimpii, igrzyska gladiatorskie w Rzymie,  (0)

b)

życie domowe i rodzinne w Grecji i Rzymie (dom; rodzina; dzieci i edukacja; imiona i nazwiska greckie i rzymskie; ubiór w Grecji i Rzymie),  (2)

c)

życie społeczne i gospodarcze (miasto i wieś, drogi, handel; niewola i niewolnicy; religie w świecie greckim i rzymskim; wyrocznie – Delfy, Sybilla; fenomen prawa rzymskiego; kalendarz; armia grecka i rzymska; rozrywki);  (0)

a)

obecność tradycji greckiej i rzymskiej we współczesnym życiu publicznym i kulturalnym,  (2)

b)

przetworzenia motywów kulturowych greckich i rzymskich w kulturze późniejszej polskiej i światowej na płaszczyznach: literackiej, sztuk plastycznych, sztuk wizualnych.  (1)