Zasady bezpiecznej i higienicznej pracy przy komputerze

Ćwiczenie na dobry początek:

Przygotowanie stanowiska pracy

Zastanów się, co sprawia, że wygodniej pracuje Ci się z komputerem, szczególnie, gdy spędzasz przy nim dłuższy czas. Co Ci przeszkadza? A co pomaga? Czy wszystkie Twoje nawyki pozytywnie wpływają na Twoje zdrowie (kręgosłup, wzrok, samopoczucie)? Następnie wykonaj poniższe polecenie.

Obsługuj urządzenia zewnętrzne w sposób bezpieczny i ergonomiczny

Jeśli chcesz połączyć jakieś urządzenie zewnętrzne z komputerem stacjonarnym, laptopem, tabletem lub smartfonem pamiętaj, że kable połączeniowe urządzeń peryferyjnych są dostosowane do gniazd znajdujących się w urządzeniach komputerowych. Należy zwrócić uwagę na rodzaje wtyczek i gniazd, jakie posiadają te kable i urządzenia, oraz podłączyć je tak, by do siebie pasowały. Najczęściej każdy typ urządzenia ma swój typ wtyczki oraz gniazda i nie ma możliwości podłączenia np.: monitora do gniazda przeznaczonego do podłączenia głośników lub słuchawek i odwrotnie. Często gniazda i wtyczki są opisane graficznie lub odpowiednio pokolorowane, więc trudno jest się pomylić.

Używając urządzeń zewnętrznych pamiętaj o tym, że mają one ci pomóc w pracy z komputerem, a nie przeszkadzać lub wpływać negatywnie na stan twojego zdrowia. Przykładem nieumiejętnego posługiwania się urządzeniami zewnętrznymi może być zbyt głośne i długotrwałe słuchanie muzyki oraz innych dźwięków przez głośniki lub słuchawki. Badania lekarskie udowadniają, że nieumiejętne używanie słuchawek przyczynia się do znacznego pogorszenia słuchu. Dlatego pamiętaj, by nie słuchać dźwięków zbyt głośno!

Warto też zwrócić uwagę na ustawienia parametrów np. obrazu na monitorze. Przede wszystkim zadbaj o odpowiednią jasność obrazu i dostosuj ją do warunków otoczenia. Zwłaszcza w warunkach nocnych jasność obrazu nie powinna być zbyt duża i wskazane jest włączenie dodatkowego źródła światła. Poza tym, dopasuj pozostałe parametry monitora i systemu, takie jak: nasycenie kolorów, kontrast, wielkość ikon, napisów i kolor tła – tapety. Tapeta nie powinna być zbyt jaskrawa.

Pamiętaj również, że zbyt duża liczba elementów na pulpicie rozprasza i męczy wzrok. Zapoznaj się z przykładami dobrze zorganizowanego pulpitu.

RhzQ87bEe6MDK

Slajd 1 galerii zrzutów dobrze zorganizowanych pulpitów. Ilustracja przedstawia domyślny pulpit systemu operacyjnego Windows jedenaście. Tapeta przedstawia abstrakcyjną formę o wielu warstwach, przypomina ona kwiat o wielu falowanych płatkach. Pulpit zawiera kilka potrzebnych programów oraz katalogi. Ikony programów oraz katalogów są ułożone przy lewej krawędzi pulpitu, od góry: kosz, Microsoft Edge, Open Office 4.1.13, folder Filmy, Muzyka i Zdjęcia. W pasku zadań u dołu, na środku, znajdują się ikony Windows, lupa, zarządzanie oknami, wideorozmowy, eksplorator plików, Microsoft Edge, Sklep Microsoft. Po lewej na pasku zadań znajduje się widżet pogody, 4 stopnie, niewielkie opady. Po prawej na pasku zadań dostępne są ikonki chmury, aktualizacji, podpiętego kablowo internetu, głośnika, baterii laptopa oraz data i godzina.

RHSuobcKpaWVm

Slajd 2 galerii zrzutów dobrze zorganizowanych pulpitów. Ilustracja przedstawia domyślny pulpit systemu operacyjnego macOS Monterey. Pulpit zawiera kilka potrzebnych programów oraz katalogi. Ikony programów oraz katalogów są ułożone przy lewej krawędzi pulpitu, od góry: folder Filmy, Zdjęcia, Muzyka. U góry dostępny jest pasek z narzędziami: Finder, Plik, Edycja, Widok, Idź, Okno, Pomoc. Na dole w pasku dostępne są aplikacje systemu macOS m.in. poczta, chat, przeglądarka Safari, kalendarz, wideorozmowy, notatnik, książka kontaktów, Apple TV, muzyka translator, OpenOffice, zarządzanie dyskami oraz kosz.

R1BoffoxDkiv3

Slajd 3 galerii zrzutów dobrze zorganizowanych pulpitów. Ilustracja przedstawia pulpit systemu operacyjnego Ubuntu 22.04. Pulpit zawiera kilka potrzebnych programów oraz katalogi. Ikony programów oraz katalogów są ułożone przy lewej krawędzi pulpitu, od góry: Katalog domowy, filmy, zdjęcia, szkoła, muzyka. Na środku u samej góry w wąskim pasku znajduje się data i godzina, po prawej stronie u góry dostępne są ikony trybu dostępności, sieci, dźwięku, baterii. Po lewej stronie pulpitu w szerszym pasku narzędzi, znajdują się pionowo ikony aplikacji Firefox, poczta, muzyka, LibreOffice Writer, sklep z aplikacjami, pomoc, zarządzanie dyskami, kosz.

Wykorzystaj poniższy dzienniczek do zapisania swoich notatek i przemyśleń.

Organizacja czasu pracy i dobre nawyki

Na każdą pełną godzinę przepracowaną przy komputerze przysługuje 5 minut przerwy. Jeśli to możliwe, zalecana jest nawet dłuższa przerwa, aby dać odpocząć oczom i odciążyć wzrok. Ten czas możesz wykorzystać efektywnie na ćwiczenia, w celu zapobiegania wspomnianym wcześniej chorobom i dolegliwościom wynikającym z pracy przy komputerze. Poniżej znajdziesz parę przykładów aktywności, które możesz wykonać w trakcie takiej przerwy:

• Rozciąganie palców - dłonie wyciągnięte przed siebie, wewnętrzną częścią skierowane w dół. Palce szeroko rozstawione rozciągaj jak najbardziej się da. Następnie zacznij je zginać jeden po drugim.

• Rozciąganie nadgarstków - wyciągnij ramiona przed siebie, zewnętrzną część dłoni skieruj ku górze. Powtarzaj zginanie nadgarstka w górę i w dół, nie ruszając łokciami.

• Rozciąganie górnej części ciała - na głębokim wdechu unieś ramiona jak najwyżej. Trzymaj je uniesione i napięte na wstrzymanym oddechu przez parę sekund i szybko wypuść powietrze, opuszczając ramiona.

• Ruchy okrężne głowy - rozluźnij mięśnie szyi, a następnie powoli daj opadać głowie na lewą i prawą stronę. Podobnie pozwól opaść głowie do przodu oraz odchyl ją delikatnie do tyłu.

• W ramach ogólnego rozciągania górnej części ciała, pleców oraz palców i nadgarstków, oprzyj się wyprostowanym na oparciu krzesła, trzymaj głowę prosto, ramiona unieś do góry i wyprostuj palce. Wróć do normalnej pozycji, stopniowo uginając ramiona.

Każde z powyższych ćwiczeń powtarzaj przez paredziesiąt sekund.

Oczywiście w internecie znajdziesz wiele więcej skutecznych ćwiczeń, które pomogą zneutralizować skutki pracy przy komputerze.

Warto również pamiętać o dobrych nawykach, niezwiązanych z fizycznym użytkowaniem komputera, ale mających znaczny wpływ na jakość naszej pracy i czas, który poświęcamy na wykonywanie wielu czynności. Oto kilka z nich:

• Dostosuj oprogramowanie, na którym pracujesz, do własnych potrzeb.

• Dobrze zorganizuj miejsce swojej pracy. Nie tyczy się to tylko i wyłącznie biurka i przestrzeni wokół ciebie, ale również systemu operacyjnego i oprogramowania, z którym pracujesz. Twórz struktury katalogów i nie umieszczaj wszystkiego na pulpicie. Nadawaj plikom i folderom odpowiednie nazwy, aby łatwiej było się w nich odnaleźć.

• Systematycznie zapisuj efekty swojej pracy.

• Twórz kopie zapasowe - nigdy nie wiesz, kiedy przytrafi się jakaś awaria.

• Zadbaj o swoje bezpieczeństwo korzystając z odpowiednich funkcji ochrony przeglądarek i oprogramowania antywirusowego.

Kopie zapasowe

Każdy z nas posiada dane, na których mu szczególnie zależy i chce je dodatkowo chronić. Nasze systemy operacyjne oferują zautomatyzowane procedury, pomagające nam zabezpieczać nasze pliki przed ich utratą. Jedną z metod zabezpieczania dokumentów jest wykonywanie kopii zapasowych.

Kopia zapasowa (ang. backup) to sposób na zabezpieczenie danych przechowywanych  np. na dysku komputera lub w chmurze  przed ich utratą. Utrata danych może nastąpić na przykład w wyniku awarii urządzenia, na którym przechowujemy dane, zniszczenia przez wirus komputerowy, zagubienia lub kradzieży sprzętu (np. smartfona), ataków hakerskich. Kopia zapasowa umożliwia odzyskanie i przywrócenie danych  do poprzedniego stanu (momentu, w którym wykonana została kopia zapasowa). Nośniki zawierające kopie danych przeważnie przechowuje się  w oddzielnym miejscu, np. na dysku zewnętrznym lub w chmurze. Tworzenie kopii zapasowych to dobra praktyka dla każdego użytkownika komputera. Dawniej tworzenie kopii zapasowych było czasochłonne, kosztowne oraz złożone. Teraz w większości urządzeń znajdziemy narzędzia do tworzenia kopii zapasowych.

Chroniąc dane warto stosować pewną strategię, jedną z nich jest strategia 3-2-1‑0:

• 3 kopie zapasowe, wliczając oryginał.

• 2 nośniki danych, przechowywanie w dwóch różnych miejscach.

• 1 kopia wyniesiona poza główne centrum przetwarzania danych.

• Weryfikacja backupu - kopie zapasowe powinny być często sprawdzane, w regularnych odstępach czasu należy przeprowadzić testy przywracania: przywrócić dane z kopii zapasowych i sprawdzić, czy wszystko jest tak, jak powinno być (strategia 0 jest zalecana, ale nie zawsze konieczna).

Oto kilka przykładów programów które można wykorzystać do tworzenia kopii zapasowych: EaseUs Todo Backup Free, Clonezilla, Cobian Backup, Acronis True Image.

Przykład

Kopię zapasową w systemie operacyjnym Windows 10 można utworzyć wybierając Ustawienia, a następnie  przechodząc do zakładki Kopia zapasowa.

RP9RFGayQuitX

Ilustracja przedstawia okno Ustawienia w systemie operacyjnym Windows 10. Otwarta jest zakładka Kopia zapasowa, Od góry dostępne opcje to: Wykonaj kopię zapasową plików w usłudze OneDrive, Kopia zapasowa z historii plików, Szukasz starszej kopii zapasowej?

Kopię zapasową w systemie operacyjnym Windows 11 można utworzyć wybierając Ustawienia, a następnie przechodząc do zakładki Konta i wybierając Kopie zapasowe w systemie Windows.

RLIrQPL1C3li6

Ilustracja przedstawia okno Ustawienia w systemie operacyjnym Windows 11. Otwarta jest zakładka Konta, Kopia zapasowa w systemie Windows, Od góry dostępne opcje to:

W Windows 10 oraz Windows 11 można również korzystać z Historii plików, znajdziemy ją w Panelu sterowania. Po włączeniu, możemy dodatkowo ustawić częstotliwość zapisu plików lub wykluczyć foldery.

R1aNTmnD7vXvQ

Ilustracja przedstawia okno Historia plików w Panelu sterowania systemu Windows 10. Historia plików jest włączona, kopiowane są pliki z: Biblioteka, pulpit, kontakty i ulubione do dysku lokalnego D.