R1RAARHA1239K

Witryna www

Gerd Altmann z Pixabay
Źródło: domena publiczna.

Swoimi skończonymi pracami i aplikacjami możesz dzielić się z innymi, dlatego w tym materiale przedstawimy jak opublikować efekty swojej pracy w internecie. Należy zacząć od przygotowania prostej strony internetowej. Projekt strony internetowej powinien być spójny z tematyką twojej pracy. Potrzebny będzie również dostęp do konta pocztowego, aby zapewnić możliwość komunikacji z użytkownikami odwiedzającymi twoją stronę, projekt lub aplikację.

Wybór technologii tworzenia serwisów WWW

Należy się zastanowić, jakie informacje i dane powinno się umieścić na stronie internetowej. Wybór technologii, w jakiej będzie tworzona strona, zależy od rodzaju treści i sposobu ich prezentacji. Można utworzyć stronę promującą opracowaną aplikację w technologii HTML5. Przed przejściem do implementacji, należy zaplanować układ strony.

Projekt strony

Układ poszczególnych elementów (ang. layout, wym. lejałt) strony internetowej w dużej mierze zależy od funkcji, jaką będzie pełniła projektowana strona. Jeśli ma ona zaprezentować zrzuty ekranu ze stworzonej gry komputerowej lub fotografie z multimedialnego przewodnika geograficznego, konieczne będzie zaplanowanie dostatecznej przestrzeni lub nawet osobnej podstrony na galerię. W przypadku symulatora lotów kosmicznych najważniejsze będą zebrane dane statystyczne osadzone na stronie w postaci tabelki.

RH7I9MXOnMmBZ
Ilustracja przedstawiająca przykładowy układ rozmieszczenia elementów na stronie internetowej
Źródło: Piotr Napieralski, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zbadaj układ elementów na dowolnej stronie internetowej, wykorzystując inspekcję strony. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy na obszarze badanej strony i z menu kontekstowego (w zależności od przeglądarki) wybierz opcję Zbadaj lub Inspekcja. Możesz też skorzystać ze skrótu klawiszowego Ctrl + Shift + I .

Tworzenie strony z wykorzystaniem HTML5

Stronę internetową można stworzyć, wykorzystując zwykły notatnik zainstalowany domyślnie w systemie operacyjnym np. Notatnik w systemach Windows. Edytory tekstu mają możliwość zapisu pliku w formacie html. Dzięki tej opcji można zaprojektować stronę internetową bez znajomości HTML, jednak bardzo pomocne jest wykorzystanie podstawowych poleceń i tagów języka HTML.

W internecie można znaleźć wiele darmowych edytorów HTML do projektowania stron WWW. Bardzo pomocną opcją jest możliwość kolorowania składni oraz sprawdzanie poprawności kodu. Rozwiązania te pomagają sprawnie edytować tworzoną stronę. Tworząc stronę w języku polskim, ważne jest by edytor miał możliwość kodowania polskich znaków w standardzie ISO i UTF. Znaczniki HTML, w większości składają się ze znaczników otwierających i zamykających, dlatego bardzo pomocną opcją jest ich domykanie. W sieci można znaleźć także edytory wizualne oraz kreatory szkieletu strony, które w sposób automatyczny są w stanie wygenerować szkielet projektowanej witryny. Przykładowymi popularnymi edytorami tekstowymi są Visual Studio Code, Sublime Text, WebStormNotepad++. Ten ostatni powinien wystarczyć do stworzenia strony.

Notepad++ rozwijany jest jako wolne oprogramowanie rozpowszechniane na licencji GNU GPL o otwartym kodzie źródłowym. Program posiada szereg przydatnych funkcji, w tym kolorowanie składni C, C++, Java, C#, XML, HTML, TeX, PHP, JavaScript. Za darmo można go pobrać ze strony https://notepad-plus-plus.org/downloads/.

Aby obejrzeć zaprojektowaną stronę WWW należy ją otworzyć w przeglądarce. Przeglądarki internetowe do niedawna komunikowały się z serwerem za pomocą protokołu HTTP, choć obecnie najpopularniejszym protokołem jest HTTPS. Najpopularniejsze przeglądarki na rynku światowym dla komputerów osobistych (dane z marca 2023 roku, źródło: https://gs.statcounter.com):

  • Google Chrome – 67,29%;

  • Microsoft Edge - 9,65%;

  • Safari – 9,56%;

  • Firefox – 7,57%;

  • Opera – 2,81%;

  • Inne - 3,12%.

Większość przeglądarek (w najnowszych wersjach) wspiera HTML5.

HTML (ang. HyperText Markup Language) to język do oznaczania składni, który pozwala klasyfikować zawartość dokumentu z rozszerzeniem .html lub .htm. Pojedynczy element HTML nazywany jest tagiem lub znacznikiem. Każdy znacznik może zawierać skojarzone z nim atrybuty.

Konstrukcja HTML5 różni się nieco od konstrukcji strony w HTML czy XHTML. Każdy dokument będzie się zaczynał od wpisu określającego rodzaj języka. Jest to informacja dla przeglądarki w jaki sposób interpretować występujące na stronie znaczniki. Dla HTML5 znacznik otwierający to

<!DOCTYPE html>

Następnym elementem wspólnym dla wszystkich języków HTML jest znacznik

<html></html>

Wewnątrz tego znacznika tworzona będzie treść projektowanego dokumentu czyli właściwa zawartość strony WWW. W strukturze strony można wyróżnić dwie zasadnicze części. Części te zdefiniowane są odpowiednio w znacznikach <head></head> oraz <body></body>. Pierwszy znacznik odpowiada za określenie podstawowych właściwości strony (tytuł, strona kodowa, informacje o autorze, słowa kluczowe i tym podobne). Druga część, zamknięta w znacznikach <body></body>, jest ciałem strony, czyli tym, co zostanie wyświetlone w oknie przeglądarki. Podstawowy szkielet strony HTML5 jest następujący:

Linia 1. otwórz nawias ostrokątny wykrzyknik DOCTYPE html zamknij nawias ostrokątny. Linia 2. otwórz nawias ostrokątny html zamknij nawias ostrokątny. Linia 3. otwórz nawias ostrokątny head zamknij nawias ostrokątny. Linia 4. otwórz nawias ostrokątny meta charset znak równości cudzysłów utf minus 8 cudzysłów prawy ukośnik zamknij nawias ostrokątny. Linia 5. otwórz nawias ostrokątny title zamknij nawias ostrokątny Przykładowa strona otwórz nawias ostrokątny prawy ukośnik title zamknij nawias ostrokątny. Linia 6. otwórz nawias ostrokątny prawy ukośnik head zamknij nawias ostrokątny. Linia 7. otwórz nawias ostrokątny body zamknij nawias ostrokątny. Linia 8. Treść strony. Linia 9. otwórz nawias ostrokątny prawy ukośnik body zamknij nawias ostrokątny. Linia 10. otwórz nawias ostrokątny prawy ukośnik html zamknij nawias ostrokątny.

Poniżej znajduje się przykładowy szkielet ze zdefiniowanym układem strony i podstawową treścią.

R1Lgm5OjC5bmT
Szkielet strony ze zdefiniowanym układem i podstawową treścią
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Na projektowanej stronie internetowej powinny znaleźć się informacje na temat np. stworzonej aplikacji. Na stronie głównej można umieścić logo i podstawowe informacje na temat funkcjonalności i charakterystyki autorskiej aplikacji. W menu nawigacyjnym powinny znajdować się odnośniki do podstron zawierających dokumentację oraz podstron zawierających prezentację ilustracji.

Ciekawostka

Jeśli czujesz się na siłach, do wspomnianej technologii HTML5 możesz dodać kaskadowe arkusze stylów. CSS (ang. Cascading Style Sheet - kaskadowe arkusze stylów) to język służący do opisu formy wyświetlania stron WWW. Za jego pomocą możemy określić, jak wyglądać mają różne elementy strony, takie jak tło, marginesy, tabele, obrazy, czy linki.

Gdy szkielet strony projektu będzie gotowy, można będzie się zająć jej stylem z wykorzystaniem CSS, aby nabrała ona odpowiedniego wyglądu. Kod CSS może prezentować się następująco:

Linia 1. asterysk otwórz nawias klamrowy padding dwukropek 0 średnik margin dwukropek 0 średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 3. html otwórz nawias klamrowy width dwukropek 100 procent średnik height dwukropek 100 procent średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 4. body otwórz nawias klamrowy font minus family dwukropek Arial przecinek Helvetica przecinek Sans minus serif średnik font minus size dwukropek 14px średnik line minus height dwukropek 1 kropka 5 średnik font minus weight dwukropek 400 średnik color dwukropek kratka 434343 średnik background dwukropek kratka FFF średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 6. kropka container otwórz nawias klamrowy margin dwukropek 0 auto średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 8. header otwórz nawias klamrowy margin dwukropek 25px 0 średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 9. header img otwórz nawias klamrowy margin minus left dwukropek 100px średnik width dwukropek 25 procent średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 11. aside otwórz nawias klamrowy float dwukropek left średnik margin dwukropek 0 0 25px średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 12. aside nav ul otwórz nawias klamrowy list minus style dwukropek none średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 13. aside nav ul li otwórz nawias klamrowy margin minus bottom dwukropek 1px średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 14. a otwórz nawias klamrowy display dwukropek block średnik text minus decoration dwukropek none średnik color dwukropek kratka 000 średnik background dwukropek kratka ff0040 średnik padding dwukropek 8px 20px średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 15. a dwukropek hover otwórz nawias klamrowy background dwukropek kratka 212121 średnik color dwukropek kratka FFF średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 17. kratka main otwórz nawias klamrowy float dwukropek right średnik margin dwukropek 0 0 25px średnik zamknij nawias klamrowy. Linia 19. footer otwórz nawias klamrowy clear dwukropek both średnik color dwukropek kratka FFF średnik background dwukropek kratka FF0000 średnik padding dwukropek 15px 0 15px 30px średnik margin dwukropek 0 0 25px średnik zamknij nawias klamrowy.
R1essYZdR0YS0
Strona internetowa z dodanym formatowaniem kaskadowych arkuszy stylów
Źródło: Piotr Napieralski, GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Szablon można rozbudować o kolejne podstrony. Więcej informacji o tworzeniu stron internetowych znajdziesz w materiale Projektowanie i tworzenie stron WWWP120AyrcnProjektowanie i tworzenie stron WWW

Publikacja i administracja strony WWW

Po utworzeniu stron internetowych, ważnym zadaniem jest pokazanie ich internautom. W celu udostępnienia strony internetowej publicznie, można skorzystać z darmowych usług hostingu. Takie możliwości daje np. portal CBA.pl. Aby z nich skorzystać, wystarczy zarejestrować się na stronie www.cba.pl, podając potrzebne dane.

W miejscu nazwy domeny należy podać nazwę, która będzie w adresie strony. To może być pseudonim, w przypadku strony domowej, lub fragment opisujący zawartość np. „pasmagorskiepolski”. Domena może składać się z małych liter, myślników i cyfr:

R1OZC9T68paxt
Strona główna portalu CBA.pl
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

W celu utworzenia darmowego konta należy wybrać opcję „Free” spośród bezpłatnych domen. Następnie podać nazwę użytkownika, hasło do konta i adres e‑mail. Dodatkowo można wprowadzić szczegóły odnośnie stworzonej strony, takie jak kategoria i tytuł, aby łatwiej było ją znaleźć w wyszukiwarce internetowej.

R1SAAW5VG7sdH
Zakładanie konta hostingowego na stronie CBA.pl
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Dostęp do serwera przechowującego pliki strony u większości usługodawców jest możliwy za pomocą protokołu transferu plików - FTP (ang. File Transfer Protocol). Wygodnym sposobem na przesłanie danych jest wykorzystanie, na przykład, programu FileZilla, dostępnego dla różnych systemów operacyjnych pod adresem https://filezilla-project.org/download.php?type=client#close.

W głównym oknie programu można wprowadzić adres serwera i dane logowania, które będą opisane w szczegółach lub pomocy na portalu usługodawcy. Host czyli nazwę serwera jak i nazwę użytkownika znajdziesz w zakładce Konta FTP w panelu użytkownika portalu cba.pl, hasło jest takie samo jak do założonego tam konta.

R1JHjX4Gz8ddW
Panel użytkownika na stronie CBA.pl
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Po pomyślnym połączeniu, po prawej stronie programu pojawią się pliki przechowywane na serwerze:

Rz3gDfgBQeZhi
Widok okna programu FileZilla z połączonym zdalnym serwerem
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Po pierwszym połączeniu może być widoczna przykładowa zawartość strony oraz pliki konfiguracyjne. Jeżeli wśród elementów na serwerze znajduje się folder public_html, to w nim należy umieszczać pliki strony. W innym wypadku można je kopiować bezpośrednio do katalogu głównego, jednak zawsze warto się upewnić, sprawdzając w pomocy na portalu usługodawcy.

W celu przesłania plików należy znaleźć utworzony wcześniej folder ze stroną na swoim komputerze, nawigując w lewej części okna programu do miejsca zawierającego plik index.html. Następnie trzeba zaznaczyć wszystkie elementy i przeciągnąć do okna po prawej stronie, lub klikając na nie prawym przyciskiem myszy wybrać Wyślij:

R1SQaod3xnnis
Widok okna programu FileZilla podczas wysyłania na serwer zdalny plików
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Postęp widoczny będzie na dole. Przesyłanie może potrwać dłużej, w zależności od rozmiaru plików. Po skończeniu przesyłania, należy wpisać w przeglądarce adres domeny pasmagorskiepolski.cba.pl, w celu sprawdzenia czy działa ona poprawnie.

Głównym plikiem strony jest index.html. Jest on wczytywany po wpisaniu bezpośredniego adresu w przeglądarce. Przykładowo:
http://www.pasmagorskiepolski.cba.pl/ jest odpowiednikiem:
http://www.pasmagorskiepolski.cba.pl/index.html Dotyczy to również podkatalogów na stronie:
http://www.pasmagorskiepolski.cba.pl/podkatalog/ odpowiada adresowi:
http://www.pasmagorskiepolsk.cba.pl/podkatalog/index.html Jeżeli wszystko odbyło się bez problemów, można zapisać połączenie do serwera FTP w pamięci programu FileZilla. Z menu Plik należy wybrać Kopiuj aktualne połączenie do Menedżera Stron, podać jego nazwę i zatwierdzić przyciskiem OK.

R1PYw5TACL6GX
Widok okna menadżera stron programu FileZilla
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Później można skorzystać z zapisanego połączenia, wybierając je z pierwszej ikony górnego paska nawigacyjnego.

Walidacja stron internetowych

Przed opublikowaniem strony w sieci należy upewnić się, że jest ona poprawnie skonstruowana. Pomimo dobrego wyglądu, może zawierać błędy znajdujące się w jej kodzie. Aby nie publikować wadliwych dokumentów (ładują się dłużej), należy sprawdzić poprawność kodu strony pod kątem jego zgodności ze specyfikacją języka. Do tego celu służą specjalne aplikacje, tzw. walidatory, które dodatkowo zwracają uwagę na brakujące lub źle użyte znaczniki, błędne ich zagnieżdżanie oraz na złe użycie stylów.

Jedną z nich jest aplikacja udostępniona przez organizacje W3C (ang. World Wide Web Consortium) na stronie pod adresem http://validator.w3.org

RnIUJYDsJ3wOs
Walidacja stron internetowych na stronie W3C
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Umożliwia ona sprawdzenie kodu strony poprzez podanie adresu strony internetowej, załadowanie pliku HTML strony lub wklejenie bezpośrednie jej kodu HTML. Po wybraniu jednej z powyższych możliwości oraz po kliknięciu Check pojawi się wynik.

R1OBZhNi1qi0S
Negatywne wyniki walidacji strony internetowej na stronie W3C
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Jeśli walidator wykryje nieprawidłowości, zostaną zwrócone błędy, tak jak na powyższym zrzucie ekranu. Okazało się, że nasza strona została wstawiona na serwer z literówką w jednym ze znaczników. Mimo, że wyświetla się ona poprawnie, nie jest w pełni poprawnie napisana.

RgVtinVtic8Eg
Pozytywne wyniki walidacji strony internetowej na stronie W3C
Źródło: GroMar, licencja: CC BY 3.0.

Dopiero będąc pewnym, że strona jest poprawnie zbudowana, można śmiało udostępnić ją w sieci internetowej.

Polecenie 2

Wykonaj własną stronę internetową tematycznie związaną z twoimi zainteresowaniami. Wykonaj jej walidację korzystając z aplikacji na stronie:

http://validator.w3.org

Jeżeli twoja strona nie zawiera błędów, opublikuj ją.