W jaki sposób dzieci uratowały tatę? - Adam Mickiewicz Powrót taty
Warto wiedzieć!
W życiu każdego dziecka ojciec pełni szczególna rolę - wychowuje, pomaga zrozumieć otaczający świat, uczy relacji międzyludzkich i wartości, przekazuje rodzinne tradycje. Dobry ojciec swoją bezgraniczną miłością i troską daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa. Może stanowić wzór do naśladowania i w oczach swoich pociech często bywa niekwestionowanym autorytetem.

Przeczytaj zamieszczony poniżej tekst balladyballady Adam Mickiewicza i wykonaj ćwiczenia.
Powrót taty„Pójdźcie, o dziatki, pójdźcie wszystkie razem
Za miasto, pod słup na wzgórek,
Tam przed cudownym klęknijcie obrazem,
Pobożnie zmówcie paciórek.Tato nie wraca; ranki i wieczory
We łzach go czekam i trwodze;
Rozlały rzeki, pełne zwierza bory
I pełno zbójców na drodze”.Słysząc to dziatki biegą wszystkie razem,
Za miasto, pod słup na wzgórek,
Tam przed cudownym klękają obrazem
I zaczynają paciórek.Całują ziemię,potem:”W imię Ojca,
Syna i Ducha świętego,
Bądź pochwalona, przenajświętsza Trójca,
Teraz i czasu wszelkiego”.Potem: Ojcze nasz i Zdrowaś, i Wierzę,
Dziesięcioro i koronki,
A kiedy całe zmówili pacierze,
Wyjmą książeczkę z kieszonki.I litaniją do Najświętszej Matki
Starszy brat śpiewa, a z bratem
„Najświętsza Matko - przyśpiewują dziatki-
Zmiłuj się, zmiłuj nad tatem!”Wtem słychać tarkot, wozy jadą drogą
I wóz znajomy na przedzie;
Skoczyły dzieci i krzyczą jak mogą:
„Tato, ach, tato nasz jedzie!”Obaczył kupiec, łzy radośne leje,
Z wozu na ziemię wylata;
„Ha, jak się macie, co się u was dzieje?
Czyście tęskniły do tata?Mama czy zdrowa? ciotunia? domowi?
A ot rozynkirozynki w koszyku”.
Ten sobie mówi, a ten sobie mówi,
Pełno radości i krzyku.„Ruszajcie - kupiec na sługi zawoła -
Ja z dziećmi pójdę ku miastu.”
Idzie... aż zbójcy obskoczą dokoła,
A zbójców było dwunastu.Brody ich długie, kręcone wąsiska,
Wzrok dziki, suknia plugawa;
Noże za pasem, miecz u boku błyska,
W ręku ogromna buławabuława.Krzyknęły dziatki, do ojca przypadły,
Tulą się pod płaszcz na łonie;
Truchleją sługi, struchlał pan wybladły,
Drżące ku zbójcom wzniósł dłonie.„Ach, bierzcie wozy, ach, bierzcie dostatek,
Tylko puszczajcie nas zdrowo,
Nie róbcie małych sierotami dziatek
I młodej małżonki wdową”.Nie słucha zgraja, ten już wóz wyprzęga,
Zabiera konie, a drugi
„Pieniędzy!” - krzyczy i buławą sięga,
Ów z mieczem wpada na sługi.Wtem: „Stójcie, stójcie!” - krzyknie starszy zbójca
I spędza bandę precz z drogi,
A wypuściwszy i dzieci, i ojca,
„Idźcie, rzekł, dalej bez trwogi”.Kupiec dziękuje, a zbójca odpowie:
„Nie dziękuj; wyznam ci szczerze,
Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie,
Gdyby nie dziatek pacierze.Dziatki sprawiły, że uchodzisz cało,
Darzą cię życiem i zdrowiem;
Im więc podziękuj za to, co się stało,
A jak się stało, opowiem.Z dawna już słysząc o przejeździe kupca,
I ja, i moje kamraty,
Tutaj za miastem, przy wzgórku u słupca,
Zasiadaliśmy na czaty.Dzisiaj nadchodzę, patrzę między chrusty,
Modlą się dziatki do Boga;
Słucham, z początku porwał mię śmiech pusty,
A potem litość i trwoga.Słucham, ojczyste przyszły na myśl strony,
Buława upadła z ręki;
Ach! ja mam żonę, i u mojej żony
Jest synek taki maleńki.Kupcze! jedź w miasto, ja do lasu muszę;
Wy, dziatki, na ten pagórek
Biegajcie sobie i za moję duszę
Zmówcie też czasem paciórekpaciórek”.Źródło: Adam Mickiewicz, Powrót taty, [w:] tegoż, Wybór poezyj, t. 1, oprac. Cz. Zgorzelski, Wrocław 1986, s. 126–130.

Przeczytajcie tekst ballady z podziałem na role.
Wciel się w rolę kupca i opowiedz jak doszło do ocalenia jego życia.
Opisz emocje, jakie wywołuje w tobie lektura utworu Powrót taty.
Opisz nastrój utworu Powrót taty.
Określ relację, jakie łączyły ojca i dzieci. W odpowiedzi przywołaj odpowiednie cytaty z ballady Mickiewicza .
Oceń postępowanie herszta bandy, który pozwolił bezpiecznie odejść ojcu i jego dzieciom.
Podaj powody, dla których zbój z ballady „Powrót taty” odstąpił od zamiaru zabicia ojca dzieci.
Empatia to umiejętność wyobrażenia sobie uczuć i emocji drugiej osoby. Stworzyć empatyczną więź z drugim człowiekiem, znaczy tyle, co to podjąć próbę emocjonalnego utożsamienia sięutożsamienia się z nim. Wszystko po to, by osiągnąć współczucie czy współodczuwanie z inną osobą, pokonać trzeba barierę obcości drugiego człowieka. Czy to w ogóle możliwe? Czy człowiek jest w stanie przekroczyć granice własnego „ja”, by rzeczywiście współczuć z innym, a nie tylko – współczuć mu z bezpiecznego dystansu?
Sprawdź znaczenie słowa „litość” oraz wyrazu „empatia”, następnie porównaj obie definicje. Omów wnioski, jakie wyciągasz z tego porównania.
Rozważ, czy przywódca bandy zbójców wykazał się empatią czy litością wobec do ojca i jego dzieci. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Sprawdź, czy umiesz!
Wykorzystując zdobyte podczas lekcji informacje, wejdź w rolę obrońcy zbójcy z utworu Adama Mickiewicza i sformułuj argumenty przemawiające za złagodzeniem wyroku dla tego bohatera.
Przypomnij sobie zdarzenia (najlepiej z własnego doświadczenia), w których należało być empatycznym dla innych osób. Nazwij swoje uczucia związane z wybraną sytuacją.
Na podstawie ballady Adama Mickiewicza napisz opowiadanie pt: Jak dzieci uratowały tatę.
Notatki
Słownik
- wierszowany utwór o niezwykłej, często fantastycznej tematyce, zazwyczaj zaczerpniętej z ludowych opowieści; charakteryzuje ją tajemniczy nastrój, obecność narratora
- uznać siebie za takiego samego jak ktoś drugi