2. Czego dowiemy się z map i danych statystycznych o społeczeństwie własnego regionu?
Każde miejsce na Ziemi ma charakterystyczne środowisko przyrodnicze i swoją historię – także to, w którym mieszkasz. Warto więc poznać czynniki, które wywarły wpływ na dzisiejsze społeczeństwo twojego regionu. Poznając swój region, wskażesz jakie problemy demograficzne w nim występują, dowiesz się o ich przyczynach i zaproponujesz sposoby ich rozwiązania.
Wiesz już, jak bardzo na przestrzeni lat zmieniała się gospodarka Polski. Zmian było szczególnie dużo po roku 1989, . W twoim regionie też ich wiele było. Czy potrafisz wymienić kilka najbardziej istotnych dla rozwoju gospodarczego twojego regionu?
Wykonasz monografię ludnościową własnego regionu.
Opiszesz strukturę zatrudnienia i poziom bezrobocia we własnym regionie;
Scharakteryzujesz rolnictwo własnego regionu;
Ocenisz poziom rozwoju przemysłu w regionie i wyjaśniać tego przyczyny;
Opiszesz zmiany w gospodarce własnego regionu po 1989 roku;
Zaplanujesz trasę wycieczki edukacyjnej mającej na celu poznanie ważniejszych przykładów działalności gospodarczej człowieka w regionie.
Ludność w moim regionie
Niniejszy temat ma na celu poznanie społeczeństwa własnego regionu i stworzenie jego „portretu”. Powinien to być opis słowny wzbogacony licznymi ilustracjami – mapami, wykresami, diagramami, zdjęciami, a także tabelarycznymi danymi statystycznymi. Zacząć jednak trzeba od wybrania „swojego” regionu.
Przez region najczęściej rozumie się krainę historyczną lub geograficzną, np. Mazowsze, Wielkopolskę, Sudety, Roztocze. Obszary takie zazwyczaj nie mają dokładnie wyznaczonych granic, dlatego do opisu ich ludności trudno byłoby znaleźć odpowiednie dane statystyczne. Musimy więc posłużyć się jednostkami podziału administracyjnego, które mają precyzyjnie wyznaczone granice i według których zbierane są dane statystyczne.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1T7BGPgR
Najprostszym wyjściem byłoby wybranie województwa, dla którego znajdziemy najwięcej danych. Nie zawsze jednak będzie to trafny wybór, gdyż wewnątrz wielu województw mogą występować znaczne różnice cech demograficznych. Ponadto dosyć trudno jest utożsamiać się na przykład z całym wielkim województwem mazowieckim jako „swoim” regionem.
Główny Urząd Statystyczny publikuje niektóre dane według tzw. podregionów wyznaczonych po kilka na każde województwo. Są też dane prezentowane według powiatów, a nawet gmin i miast – te znajdziemy głównie w Urzędach Statystycznych poszczególnych województw.
Przeanalizuj demograficzne dane statystyczne na stronach GUS‑u oraz na stronach Urzędu Statystycznego w swoim województwie. Zwróć szczególną uwagę na dane dotyczące: liczby ludności w podziale na miasto i wieś, przyrostu naturalnego i salda migracji, struktury zatrudnienia i stopy bezrobocia. Następnie, w zależności od dostępności powyższych danych oraz od czynników lokalnych, wybierz „swój” region.
Wypełnij tabelę (załącznik) i dołącz ją do opisu regionu.
Wyszukaj mapy odpowiednie dla twojego regionu i przedstaw na nich najważniejsze treści. Możesz też wykorzystać mapy wykonane na poprzednich lekcjach.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1T7BGPgR
Kliknij w swoje województwo, aby zobaczyć jego szczegółową mapę
Porównaj dane z poprzedniego polecenia odnoszące się do twojego regionu z sąsiadującym regionem.
Oprócz wyżej wymienionych informacji statystycznych warto też zwrócić uwagę na wybitnych ludzi związanych z regionem – naukowców, artystów, sportowców, biznesmenów, liderów, polityków, działaczy społecznych itp. Osoby takie są zazwyczaj doskonałymi wzorcami do naśladowania. Udowadniają, że niezależnie od miejsca, z którego się pochodzi czy w którym się działa, możliwe jest dokonywanie rzeczy ważnych, powszechnie docenianych, a nawet wielkich.
Więcej miejsca można też poświęcić swojej miejscowości zamieszkania. Warto podać genezę jej nazwy, a także dowiedzieć się, jakie funkcje pełniła kiedyś, a jakie pełni dzisiaj, czy i kiedy otrzymała prawa miejskie, jakie ciekawe wydarzenia historyczne miały w niej miejsce lub w jej okolicach. Tego typu informacje znajdziesz na przykład w siedzibie władz lokalnych – urzędzie gminy lub miasta.
Uporządkuj informacje demograficzne o swoim regionie i stwórz ilustrowany opis jego społeczeństwa – monografięmonografię ludności. Dołącz listę źródeł informacji, publikacji o regionie, w tym stron internetowych.
Na podstawie dostępnych źródeł wiedzy scharakteryzuj tendencję zmian liczby ludności w twoim regionie. Oceń, jak zmieniła się ona w przeciągu piętnastu, dziesięciu i pięciu lat.
Jak wyznaczyć „mój” region gospodarczy?
Regiony gospodarcze rozwijały się na bazie regionów historycznych. Gospodarka to działalność ludzi, którzy zamieszkując określone obszary, zajmowali się podobnymi czynnościami i kształtowali w sobie podobne cechy – tworzyli jednorodną kulturę. Scharakteryzowanie własnego regionu gospodarczego powinno więc opierać się o historyczne tradycje danego obszaru. Zadanie to wydaje się dosyć proste, ponieważ granice większości województw mają związek z granicami regionów historycznych. Trzeba się tylko zastanowić, czy „moim” regionem gospodarczym jest obszar całego województwa, czy jego część. Być może lepszym wyborem byłby powiat lub kilka powiatów – dotyczy to zwłaszcza województw o dużej powierzchni, np. mazowieckiego, wielkopolskiego. Swoje znaczenie ma też położenie miejscowości zamieszkania – jeśli na przykład leży ona w pobliżu granicy województwa, to można się zastanawiać, czy odległe obszary z drugiego końca województwa też są nam w jakikolwiek sposób bliskie.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1T7BGPgR
Województwa, powiaty, gminy – galeria map
Przeanalizuj powyższe mapy, w tym położenie na nich miejscowości, w której mieszkasz, i wybierz „swój” region gospodarczy.
Korzystając z opisu powyższych map, ustal w jakim regionie gospodarczym znajduje się miejscowość, w której mieszkasz. Zapisz odpowiedź.
Charakterystyka gospodarki „mojego” regionu
Gospodarce Polski poświęcone były lekcje „Zmiany w przemyśle Polski”, „Rozwój usług w Polsce”, „Rozwój transportu lądowego w Polsce” oraz wiele innych. Z gospodarką wiążą się też inne tematy, np. rozmieszczenie i struktura ludności, warunki klimatyczno‑glebowe (dla rolnictwa), występowanie bogactw mineralnych (dla przemysłu), położenie nad morzem (gospodarka morska). Pełna charakterystyka gospodarcza regionu musi uwzględniać te kwestie, a także wszystkie cechy typowe dla opisywanego obszaru.
Na stronach Głównego Urzędu Statystycznego (stat.gov.pl) odszukaj dane statystyczne dotyczące gospodarki twojego regionu. Wyjaśnij przyczyny odstępstw wartości dla regionu od średnich wartości dla Polski.
Opisz poniższe wskaźniki gospodarcze: struktura zatrudnienia, stopa bezrobocia, udział użytków rolnych, średnie plony zbóż, uprawy i hodowla, bogactwa naturalne, ważniejsze zakłady przemysłowe, produkcja energii elektrycznej na mieszkańca, gęstość sieci drogowej, gęstość sieci kolejowej, udział obszarów chronionych, produkt krajowy brutto na mieszkańca.
Wycieczka edukacyjna po regionie
Warto naocznie poznać działalność większych regionalnych obiektów gospodarczych, np. fabryk, elektrowni, kopalń lub innych zakładów przemysłowych, a także gospodarstw rolnych czy agroturystycznych, dużych hoteli, lotnisk, dworców kolejowych, centrów biznesowych lub handlowych. Niektóre firmy chętnie przyjmują zwiedzających, ponieważ jest to dla nich pewna forma reklamy. Goście mogą przyjrzeć się z bliska, jak działają duże (lub małe) przedsiębiorstwa i poznać podstawowe zasady produkcji lub usług, a przede wszystkim ekonomii.
Zaplanuj przebieg co najmniej jednej wycieczki mającej na celu poznanie obiektów ważnych dla gospodarki twojego regionu. Określ datę, godzinę, miejsce oraz obiekty gospodarcze, które poznasz.
Podsumowanie
Opis regionu to ciekawa praca badawcza opierająca się na twórczych poszukiwaniach informacji o naszej okolicy. Wyzwala szereg umiejętności praktycznych, pozwala rozwinąć inwencję twórczą, a przede wszystkim pogłębia naszą wiedzę o własnym regionie.
Słownik
praca naukowa poświęcona jednemu zagadnieniu, opracowana na podstawie dostępnych informacji w sposób dogłębny i wyczerpujący
Ćwiczenia
Ułóż nazwy obszarów w kolejności od największego do najmniejszego.
Połącz w pary jednostkę podziału administracyjnego Polski z odpowiednim opisem.
Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.
Rozwiąż krzyżówkę. Z pionowej kolumny odczytaj hasło i znajdź dawne oraz współczesne znaczenia tego słowa.
Na podstawie własnych obserwacji opisz główne czynniki mające wpływ na gospodarkę twojego regionu.
Wykorzystując dostępne źródła oraz własną wiedzę opisz, jakie surowce mineralne występują w pobliżu twojego miejsca zamieszkania. Jeśli nie ma żadnych, opisz, jakie surowce mineralne występują w pobliżu Kleczewa (woj. wielkopolskie).
Wskaż przykłady firm działających w twojej okolicy, które powstały w wyniku restrukturyzacji i prywatyzacji państwowych zakładów przemysłowych. Dowiedz się, co produkowały dawniej i co produkują dziś, a także ile osób było kiedyś w nich zatrudnionych, a ile jest obecnie.
Korzystając z danych GUS, wskaż wartość bezrobocia w powiecie, w którym mieszkasz. Weź pod uwagę ostatni rok lub najaktualniejsze dane.