Internet jako źródło korzyści i zagrożeń

Po co nam Internet?

Internet zrewolucjonizował wiele dziedzin naszego życia. Przede wszystkim wywarł znaczący wpływ na sposoby porozumiewania się. Zmienił również postrzeganie tekstu. Komunikacja wirtualna coraz częściej zastępuje bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem. Publikowane w nowoczesnych mediach teksty wymykają się tradycyjnym kategoriom opisu. Ten stan najpełniej oddaje metafora sieci, w której 
to każdy wytwór komunikacji można włączyć do pojemnego, splątanego zbioru linków, zwanego hipertekstemhiperteksthipertekstem.

Cyfrowa rewolucja zmieniła nasze przyzwyczajenia komunikacyjne. Coraz chętniej przekazujemy i odbieramy informacje za pomocą komunikatów niewerbalnych, 
m.in. obrazów, gestów. Korespondując z kimś, używamy komunikatów werbalnych (słownych). Urozmaicamy je jednak wyrażającymi nasze uczucia emotikonami i znakami. Nowe media sprawiły również, że bez ograniczeń poruszamy się po tekstach odsyłających nas w nowe miejsca i do kolejnych treści – nigdy nie wiadomo, kiedy skończy się lektura.

W obecnych czasach każdy może opublikować swoje prace na stronach WWW. Oznacza to jednak, że twórcami treści umieszczonych w sieci mogą być osoby, które nie zawsze posiadają odpowiednią wiedzę na dany temat. Dlatego, wyszukując informacje, powinieneś nie tylko znać sposoby ich wyszukiwania, ale mieć również krytyczne podejście do znalezionych treści i porównywać je z innymi źródłami wiedzy np.: w encyklopedią, książką, słownikiem. Wiarygodność informacji potwierdza czasem fragment adresu strony występujący po nazwie firmy (instytucji) będący symbolem typu organizacji (na przykład: .gov – strona rządowa, .com – komercyjna, .edu – edukacyjna, .mil – wojskowa) oraz pojawiający się na końcu symbol kraju, np. .pl, .ru, .fr, .uk.

R1dAVcCLNimS8

Ilustracja przedstawia siedzącego chłopca, który trzyma na kolanach laptop, a wokół niego znajdują się różne ikony, między innymi ikona Facebooka, Wifi, Twittera, Youtube, Ipla, Bluetooth, Skype.

Podczas selekcji informacji powinieneś brać pod uwagę:

• aktualność informacji (data umieszczenia w sieci),

• obiektywizm treści (odnośniki do innych, konkurencyjnych stron),

• informacje o autorze (adres e‑mail),

• wiarygodność (jaki był powód utworzenia strony),

• dokładność zasobów (odnośniki prowadzące do istniejących stron);

• wygląd i strukturę stron (równowaga między treścią, a elementami graficznymi)

• dostępność (czy sposób użytkowania dostosowany jest do wieku użytkownika),

• typ organizacji, do której należy strona WWW (informacja zawarta w przedostatnim członie pełnego adresu strony WWW)

Portale edukacyjne, aplikacje interaktywne dostępne w internecie, gry, quizy umiejętnie wykorzystywane mogą pomóc ci w przyswajaniu wiedzy. Możesz wykorzystywać zasoby edukacyjne dostępne na takich portalach jak np.: Centrum Nauki Kopernik, Narodowy Instytut Audiowizualny, Medianauka. Znajdziesz tam, między innymi, aplikacje pozwalające na przykład na wprowadzanie zmian w widocznej na ekranie zawartości, poprzez przeciąganie tekstu lub grafiki w wybrane miejsce.

Internet jest niewątpliwie kluczowym wynalazkiem ostatnich dziesięcioleci ubiegłego wieku. Trudno dziś wyobrazić sobie świat bez cyfryzacji. Trzeba jednak pamiętać, 
że tyle samo w nim pożytecznych, co niebezpiecznych zjawisk. Te pierwsze regulowane są przez kodeks zachowań komunikacyjnych w sieci, zwany netykietą. Drugie zaś, stanowiące formy łamania prawa w internecie, określa się jako cyberprzemoc lub cyberprzestępstwo.

Czym jest cyberprzemoc?

Cyberprzemoc to forma przemocy, do której dochodzi za pośrednictwem internetu oraz urządzeń elektronicznych służących do wysyłania wiadomości SMS, e‑maili czy też uczestnictwa w chatach. Istnieje wiele rodzajów cyberprzemocy, a do najczęściej spotykanych należą:

• flamingflamingflaming – wymiana agresywnych wiadomości za pośrednictwem komunikatora,

• cyberprześladowanie – nękanie ofiary w sposób ciągły i regularny poprzez wysyłanie jej ubliżających wiadomości SMS, e‑maili lub za pomocą innych komunikatorów, do cyberprześladowania zalicza się także wysyłanie gróźb, szantażowanie bądź udostępnianie danych osobowych ofiary lub rozsyłanie wiadomości otrzymanych od ofiary w celu jej poniżenia,

• maskarada – tworzenie nieprawdziwych kont na portalach internetowych w celu krzywdzenia ofiary,

• trollingtrollingtrolling – zamieszczanie dużej liczby nieprzyjemnych komentarzy na temat ofiary w celu jej skompromitowania bądź ośmieszenia, a także zmienianie zdjęć i informacji umieszczanych na profilach ofiary czy umieszczanie w jej imieniu obraźliwych statusów,

• floodfloodflood – wielokrotne wysyłanie tej samej bądź różnych wiadomości do ofiary w celu zapchania jej skrzynki odbiorczej,

• sextingsextingsexting – wysyłanie oraz wymienianie się zdjęciami, filmami i innymi treściami o charakterze seksualnym w celu poniżenia ofiary,

• patostreampatostreampatostream – internetowa transmisja prowadzona na żywo, w serwisach internetowych typu YouTube, której celem jest prezentowanie zachowań dewiacyjnych, np. libacji alkoholowych, przyjmowania narkotyków, przemocy, wulgarnych i agresywnych zachowań,

• sextortionsextortionsextortion – wyłudzanie od innej osoby materiałów o treści seksualnej z jej udziałem, a następnie grożenie, że treści te zostaną udostępnione, jeśli ofiara nie wpłaci określonej sumy pieniędzy bądź nie przyśle kolejnych materiałów,

• sharentingsharentingsharenting – używanie przez dewiantówdewiantdewiantów fotografii dzieci zamieszczonych przez ich rodziców, często o intymnym charakterze, w celu wywoływania w dziecku poczucia zażenowania,

• challengechallengechallenge – niebezpieczne wyzwania podejmowane przez dzieci i nastolatków poprzez portale społecznościowe lub komunikatory.

Doświadczanie różnych form przemocy przez nastolatków w internecie

Rkdf76L5ikbbK

Ilustracja przedstawia dane statystyczne na temat różnych form przemocy internetowej z jaką mogli spotkać się nastolatkowe. Tytuł wykresu: Czy spotkałeś(-aś) się z sytuacją, gdy ktoś użył Internetu do. Odpowiedzi: Wyzywania Ciebie - 29,7%, Ośmieszania Ciebie - 22,8%, Poniżania Ciebie - 22,0%, Straszenia Ciebie 13,4%, Podszywania się pod Ciebie - 11,0%, Szantażowania Ciebie - 10,5%, Rozpowszechniania kompromitujących materiałów na Twój temat - 10,2%, Trudno powiedzieć - 13,6%, Nie spotkałem(-am) się - 48,4%

Ilustracja przedstawia wykres prezentujący jakich form przemocy internetowej doświadczyli nastolatkowie.

Ankietowani wskazali:

• wyzywanie w Internecie: 29,7%;

• ośmieszanie: 22,8%;

• poniżanie: 22,0%;

• straszenie: 13,4%;

• podszywanie się: 11,0%;

• szantażowanie: 10,5%;

• rozpowszechnianie kompromitujących materiałów związanych z moją osobą 10,2%.

Wśród ankietowanych mamy również takie wskazania jak:

• trudno powiedzieć: 13,6%;

• nie spotkałem (nie spotkałam ) się: 48,4%.

Konsekwencje cyberprzemocy

Skutki cyberprzemocy są bardzo bolesne dla osób, które stały się obiektem ataków – wynika to między innymi z faktu, że mają one znacznie bardziej ograniczone możliwości zareagowania na agresję i obrony przed nią. To powoduje, że wyrządzone szkody często trudno jest odwrócić.

Jak powinna zareagować ofiara cyberprzemocy?

RHLNIsdIKPGxo

Ilustracja przedstawia wykres prezentujący źródła pomocy dla dotkniętych cyberprzemocą uczniów.

Wykres przedstawia wyniki ankiety: Źródła pomocy dla uczniów dotkniętych cyberprzemocą w opinii ankietowanych uczniów.

Ankietowani uczniowie udzielali odpowiedzi na dwa pytania.

Pierwsze: Gdybyś był/była ofiarą cyberprzemocy, do kogo zwróciłbyś/zwróciłabyś się o pomoc?

Odpowiedzi ankietowanych:

• nie zwracałbym się o pomoc: 8,6%;

• innej osoby: 6,1%;

• kolegi: 18%;

• do nauczyciela/wychowawcy ze szkoły: 22,8%;

• do rodziców: 44,5%.

Drugie pytanie: Do kogo zwróciłeś/zwróciłaś się o pomoc w przypadku doświadczenia cyberprzemocy?

Odpowiedzi ankietowanych:

• nie zwracałem się o pomoc: 48,9%;

• innej osoby: 4,6%;

• kolegi 14,6%;

• do nauczyciela/wychowawcy ze szkoły: 13,3%;

• do rodziców: 18,6%.

R179fCwCZzvzc

Zdjęcie, które przedstawia siedzącego chłopca. Chłopiec siedzi skulony. Ma podciągnięte kolana na których trzyma głowę. Splecione ręce zasłaniają twarz. Na głowie ma czapkę w paski. Chłopiec jest widoczny w ekranie telefonu. Na ziemi leżą zeschnięte liście. W tle jest ceglany mur.

Niezwykle ważne jest, aby ofiara cyberprzemocy znalazła w sobie siłę do skutecznej i konsekwentnej reakcji na skierowane wobec niej każde przejawy agresji. Formą takiej reakcji może być:

• rozmowa z rodzicem, opiekunem, wychowawcą czy pedagogiem szkolnym,

• zabezpieczenie dowodów cyberprzemocy (SMS-y, maile, zdjęcia, komentarze do wpisów, treści rozmów prowadzonych przy użyciu komunikatorów lub czatów),

• zgłoszenie do administratora serwisu przypadku naruszenie regulaminu i żądanie podjęcia interwencji – zablokowania konta agresora, usunięcia szkodliwych treści (do podjęcia takiego działania zobowiązuje administratora serwisu art. 14 Ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną).

Obok takich działań możliwe jest także skorzystanie z pomocy świadczonej przez przeznaczone do tego instytucje. Jako ofiary cyberprzemocy możemy:

• zgłosić sprawę na policję,

• zadzwonić pod telefon zaufania dla dzieci i młodzieży prowadzony przez fundację Dajemy Dzieciom Siłę (numer to 116 111),

• zadzwonić pod dziecięcy telefon zaufania prowadzony przez Rzecznika Praw Dziecka (numer to 800 12 12 12),

• zgłosić nielegalne treści w internecie do punktu kontaktowego NASK (Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej), instytutu zajmującego się zapewnieniem bezpieczeństwa w internecie, zgłoszenia można dokonać za pośrednictwem strony https://dyzurnet.pl/ lub infolinii 0 801 615 005.

W taki sam sposób powinna zareagować osoba, która jest świadkiem cyberprzemocy. Warto też pamiętać, że osoba, która dopuszcza się cyberprzemocy podlega odpowiedzialności karnej.

R1IvCwb0tV7fX

Ilustracja przedstawia schemat zapobiegania i przeciwdziałania cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży.

Schemat, który przedstawia system zapobiegania i przeciwdziałania cyberprzemocy wśród dzieci i młodzieży.

Ministerstwo Edukacji Narodowej nadzoruje i koordynuje działania kuratoriów oświaty oraz koordynuje działania szkół.

Kuratoria Oświaty sprawują nadzór pedagogiczny nad szkołami.

Policja wspomaga w realizacji programów rządowych Ministerstwo Edukacji Narodowej, przeprowadza działania profilaktyczne w szkołach, prowadzi działania prewencyjne, wykrywa sprawców cyberprzemocy.

Szkoły realizują działania profilaktyczno - wychowawcze na terenie swoich placówek, które są skierowane do uczniów.

NASK (Państwowy Instytut Badawczy, którego misją jest poszukiwanie i  wdrażanie rozwiązań, służących rozwojowi sieci teleinformatycznych w  Polsce) wspomaga Ministerstwo Cyfryzacji.

Ministerstwo Cyfryzacji zleca podmiotom zewnętrznym wspomaganie działań profilaktycznych w szkołach oraz wspiera Ministerstwo Edukacji Narodowej w realizacji programów rządowych.

Gdy zostajesz samemu… Czym grozi cyberprzemoc?

Cyberprzemoc dzieje się, ponieważ wiele osób sądzi, że w internecie są anonimowi i mogą mówić i pisać, co chcą, bez względu na to, czy to kogoś dotknie, czy nie.

Dlatego wypowiadają się w sposób bezkompromisowy i kontrowersyjny, wierząc, że nie narażą się na takie konsekwencje, jakie spotkałby je w życiu realnym. Czują się bezkarnie i uważają, że mają prawo do wszystkiego. Z drugiej strony, korzystający z internetu nie widzą reakcji drugiej osoby, źle interpretują postawy rozmówców, co często prowadzi do kłótni, a w konsekwencji niecenzuralnej wymiany zdań.

R1P0S7H6cusP9

Zdjęcie przedstawia kobietę siedzącą przy stole, na którym stoi laptop. Kobieta trzyma uniesione dłonie nad klawiaturą.

Warto powiedzieć sobie, że cyberprzemoc jest złem i nikt nie powinien traktować jej z obojętnością. Ani ofiara przemocy, ani każdy, kto jest jej świadkiem. Skutki, które to zjawisko powoduje, mogą być bowiem tragiczne.

Podsumowanie

Wraz z pojawieniem się internetu diametralnie zmieniło się życie wielu ludzi. Z jednej strony wpływ technologii informatycznej jest bardzo korzystny - uzyskaliśmy znacznie szerszy dostęp do wiedzy, możemy rozwijać swoje pasje i zainteresowanie, możemy za pośrednictwem internetu załatwić wiele spraw, w tym urzędowych, mamy też możliwość kontaktu z wieloma ludźmi na całym świecie, stajemy się bardziej otwarci i tolerancyjny.

Na stronach portali edukacyjnych prezentowane są różnorodne materiały przydatne w uczeniu się, mające postać multimediów, aplikacji sieciowych (programy komputerowe wykorzystywane poprzez internet i przeglądarkę internetową) oraz narzędzi internetowych (komunikatory, blogi, kursy).

Z drugiej strony internet okazał się także wielkim zagrożeniem, a jego głównym przejawem jest cyberprzemoc.

Słownik