E-materiały do kształcenia zawodowego

Kontrola przebiegu procesów technologicznych

CHM.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego - Operator urządzeń przemysłu chemicznego 813134,
 Technik technologii chemicznej 311603

Słownik pojęć dla e‑materiału

1

Poniżej zamieszczono słownik pojęć, występujących w lekcji „Kontrola przebiegu procesów technologicznych”. Pojęcia zostały uszeregowane w kolejności alfabetycznej. Dodatkowo na koniec każdej definicji zamieszczono podświetloną na niebiesko nazwę multimedium, z której pochodzi pojęcie. Kliknięcie na nazwę multimedium umożliwia przeniesienie do odpowiedniego materiału.

Absorpcja
Absorpcja

W obszarze chemii fizycznej proces polegający na pochłanianiu substancji gazowej przez objętość substancji ciekłej bądź stałej lub też pochłanianiu substancji ciekłej przez objętość substancji stałej. Zjawisko to charakteryzuje się wnikaniem jednej substancji w drugą, tworząc tym samym dowolną fazę. Absorbcja jest zjawiskiem powierzchniowym, które powszechnie występuje w naturze, np. w procesie oddychania, gdzie tlen absorbowany jest do krwi.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym oraz Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Aparat kontaktowy
Aparat kontaktowy

Urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym. Stosowane do prowadzenia procesów chemicznych, w którym wykorzystywany jest katalizatorKatalizatorkatalizator stały.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Chłodnica ociekowa
Chłodnica ociekowa

Rodzaj urządzenia chłodniczego, należący do grupy wymienników ciepłaWymiennik ciepławymienników ciepła. Składa się z tacy ociekowej wyposażonej w króciec do odprowadzenia skroplin, odkraplacza oraz miedzianych rurek. Kierunek przepływu powietrza jest przeciwprądowy w stosunku do skraplanego czynnika chłodzącegoCzynnik chłodniczyczynnika chłodzącego.

R18FjPUW0adFd

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym oraz Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Chłodnica powietrzna
Chłodnica powietrzna

Rodzaj urządzenia chłodniczego, należący do grupy wymienników ciepłaWymiennik ciepławymienników ciepła. Składa się z miedzianych rur, wzmocnionych przez aluminiowe żeberka chłodzące. Powietrze napływa z otoczenia przez wentylator osiowy i zostaje schłodzone. Powstała skroplona para wodna jest oddzielona od strumienia sprężonego powietrza za pomocą separatora cyklonowego, który jest zainstalowany na wylocie chłodnicy.

R1VXwESXSRQqi

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Czynnik chłodniczy
Czynnik chłodniczy

Czynnik termodynamiczny wykorzystywany w procesach wymiany ciepła zachodzących w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych bądź pompach ciepła. Jego zadaniem jest pobieranie ciepła (wrząc w warunkach niskiego ciśnienia i temperatury), które kolejno oddaje w procesie skraplania w warunkach wyższego ciśnienia i temperatury. W przemyśle wyróżnia się czynniki chłodnicze naturalne oraz syntetyczne.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Ekonomizer
Ekonomizer

Rodzaj wymiennika ciepłaWymiennik ciepławymiennika ciepła, który wykorzystuję energię dostarczoną przez gazy odlotowe, pochodzącą z podgrzanej wody zasilającej. Woda zasilająca płynie przeciwprądowo w stosunku do gorących gazów odlotowych, dzięki czemu szybko je schładza, sama tym samym zyskując ciepło.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Katalizator
Katalizator

Substancja chemiczna, która obniżając energie aktywacji, powoduje przyśpieszenie reakcji chemicznej, nie zużywając się podczas niej. Wyróżnia się dwa typy katalizatorów: katalizatory homogeniczne i katalizatory heterogeniczne. Katalizator homogeniczny znajduję się w takiej samej fazie jak reagenty (czyli taki sam stan skupienia), natomiast katalizator heterogeniczny posiada odrębną fazę w stosunku do reagentów.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Komora dotleniająca
Komora dotleniająca

Część pieca wtryskowegoPiec wtryskowypieca wtryskowego, w której do spalanej substancji dostarczane jest pod odpowiednim ciśnieniem sprężone powietrze.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Oddzielacz
Oddzielacz

Urządzenie stosowane w przemyśle chemicznym do wydzielania składników z mieszaniny niejednorodnej.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Piec wtryskowy
Piec wtryskowy

Rodzaj pieca wykorzystywany do spalania siarki w procesie otrzymywania kwasu siarkowego(VI) metodą kontaktową. Ma kształt walca, wykonanego ze stalowej blachy, wewnątrz pokrytej warstwą cegły kwaso- i ognioodpornej. Siarka do pieca wprowadzana jest przez rozpylacz, a następnie trafia do komory dotleniającej, gdzie w nadmiarze powietrza ulega spaleniu.

RsJBlLV6XxPWq

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Piktogram GHS
Piktogram GHS

Rodzaj oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych oraz mieszanin, które należą do globalnego zharmonizowanego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów, w skrócie GHS. Mają kształt kwadratu, ustawionego na wierzchołku. Rodzaj zagrożenia określony jest przez czarny symbol, umieszczony w centrum białego tła z czerwonym obramowaniem.

Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Płaszczowo‑rurowy wymiennik ciepła
Płaszczowo‑rurowy wymiennik ciepła

Rodzaj wymiennika ciepłaWymiennik ciepławymiennika ciepła, składający się z cylindrycznej obudowy, wewnątrz której umieszczone są rurki. Cały wymiennik można podzielić na dwie części płaszcz oraz dwie głowice (przednia i tylna). Wprowadzony przez króciec wlotowy w głowicy przedniej nośnik ciepła kierowany jest do rurek obecnych w płaszczu, a następnie usuwany z aparatu za pomocą króćca wylotowego również w głowicy przedniej. Natomiast przy użyciu króćca wlotowego w płaszczu do przestrzeni między rurkowej wtłoczony zostaje płyn chłodzący. Płyn poruszający się wokół rurek odbiera od nich ciepło i opuszcza aparat przez króciec wylotowy obecny w płaszczu.

RXIksaVAHZzPK

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Płyn sorpcyjny
Płyn sorpcyjny

Ciecz lub gaz mające zdolność do wychwytywania określonych substancji chemicznych w procesie absorbcjiAbsorpcjaabsorbcji.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Reaktor utleniania
Reaktor utleniania

Zbiornik lub urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym do przeprowadzania reakcji chemicznych, w tym przypadku reakcji utleniania.

Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Rozpylacz
Rozpylacz

Przyrząd umożliwiający sterowanie charakterystyką oraz kierunkiem wypływu gazu lub cieczy. Wykorzystywany jest między innymi jako element pieca wtryskowegoPiec wtryskowypieca wtryskowego, gdzie odpowiedzialny jest za wprowadzenie siarki do jego wnętrza pod postacią strumienia cieczy. Rozpylacz nazywany jest również dyszą.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Sprężarka
Sprężarka

Urządzenie wykorzystywane w przemyśle, służące do zwiększenia ciśnienia przepływającego przez niego gazu i/lub wymuszenia jego przepływu.

Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Topielnik
Topielnik

Urządzenie stosowane w przemyśle do upłynniania określonych substancji w zadanych warunkach.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Turbina
Turbina

Rodzaj silnika przetwarzający energię pochodzącą z przepływającego przez niego płyn na energię mechaniczną. Składa się z wirnika z łopatkami, na których generowany jej moment obrotowy poprzez przepływający przez nie płyn.

Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęDmihKDjtvGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.

Wieża absorpcyjna
Wieża absorpcyjna

Urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym, mające kształt pionowej rury wyposażonej w wewnętrzne elementy umożliwiające intensywny kontakt pomiędzy płynem myjącym a gazem spalinowym, które przepływają w stosunku do siebie przeciwprądowo. Zanieczyszczony gaz wprowadzany jest do kolumny od dołu i stopniowo unosi się do góry. Płyn sorpcyjnyPłyn sorpcyjnyPłyn sorpcyjny, rozprowadzany po całym przekroju kolumny, spływa na dół kolumny, gdzie magazynowany zostaje w zbiorniku. Podczas przepływu przez kolumnę, gazy stopniowo zostają oczyszczane przez płyn sorpcyjnyPłyn sorpcyjnypłyn sorpcyjny. Aby zwiększyć powierzchnię kontaktu pomiędzy gazem, a płynem często w kolumnach stosowane jest, tzw. wypełnienie kolumnyWypełnienie aparatuwypełnienie kolumny.

RG1OeoAOuI2ZJ

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Wymiennik ciepła
Wymiennik ciepła

Urządzenie odpowiedzialne za wymianę ciepła pomiędzy płynami o różnej temperaturze.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Wypełnienie aparatu
Wypełnienie aparatu

Rodzaj elementów wypełniających aparaty, których zadaniem jest zwiększenie powierzchni kontaktu pomiędzy płynami. Mogą występować w postaci pojedynczych elementów lub w postaci połączonych baterii.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.

Zbiornik
Zbiornik

Urządzenie odpowiedzialne za magazynowanie substancji chemicznych lub mieszanin. W zależności od przechowywanych substancji zbiorniki charakteryzują się odpowiednim kształtem, grubością ścian oraz dna.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDYYH6Wg8bPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.