Kontrola przebiegu procesów technologicznych
CHM.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego - Operator urządzeń przemysłu chemicznego 813134,
Technik technologii chemicznej 311603
Słownik pojęć dla e‑materiału
Poniżej zamieszczono słownik pojęć, występujących w lekcji „Kontrola przebiegu procesów technologicznych”. Pojęcia zostały uszeregowane w kolejności alfabetycznej. Dodatkowo na koniec każdej definicji zamieszczono podświetloną na niebiesko nazwę multimedium, z której pochodzi pojęcie. Kliknięcie na nazwę multimedium umożliwia przeniesienie do odpowiedniego materiału.
W obszarze chemii fizycznej proces polegający na pochłanianiu substancji gazowej przez objętość substancji ciekłej bądź stałej lub też pochłanianiu substancji ciekłej przez objętość substancji stałej. Zjawisko to charakteryzuje się wnikaniem jednej substancji w drugą, tworząc tym samym dowolną fazę. Absorbcja jest zjawiskiem powierzchniowym, które powszechnie występuje w naturze, np. w procesie oddychania, gdzie tlen absorbowany jest do krwi.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym oraz Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym. Stosowane do prowadzenia procesów chemicznych, w którym wykorzystywany jest katalizatorkatalizator stały.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj urządzenia chłodniczego, należący do grupy wymienników ciepławymienników ciepła. Składa się z tacy ociekowej wyposażonej w króciec do odprowadzenia skroplin, odkraplacza oraz miedzianych rurek. Kierunek przepływu powietrza jest przeciwprądowy w stosunku do skraplanego czynnika chłodzącegoczynnika chłodzącego.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym oraz Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Rodzaj urządzenia chłodniczego, należący do grupy wymienników ciepławymienników ciepła. Składa się z miedzianych rur, wzmocnionych przez aluminiowe żeberka chłodzące. Powietrze napływa z otoczenia przez wentylator osiowy i zostaje schłodzone. Powstała skroplona para wodna jest oddzielona od strumienia sprężonego powietrza za pomocą separatora cyklonowego, który jest zainstalowany na wylocie chłodnicy.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Czynnik termodynamiczny wykorzystywany w procesach wymiany ciepła zachodzących w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych bądź pompach ciepła. Jego zadaniem jest pobieranie ciepła (wrząc w warunkach niskiego ciśnienia i temperatury), które kolejno oddaje w procesie skraplania w warunkach wyższego ciśnienia i temperatury. W przemyśle wyróżnia się czynniki chłodnicze naturalne oraz syntetyczne.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj wymiennika ciepławymiennika ciepła, który wykorzystuję energię dostarczoną przez gazy odlotowe, pochodzącą z podgrzanej wody zasilającej. Woda zasilająca płynie przeciwprądowo w stosunku do gorących gazów odlotowych, dzięki czemu szybko je schładza, sama tym samym zyskując ciepło.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Substancja chemiczna, która obniżając energie aktywacji, powoduje przyśpieszenie reakcji chemicznej, nie zużywając się podczas niej. Wyróżnia się dwa typy katalizatorów: katalizatory homogeniczne i katalizatory heterogeniczne. Katalizator homogeniczny znajduję się w takiej samej fazie jak reagenty (czyli taki sam stan skupienia), natomiast katalizator heterogeniczny posiada odrębną fazę w stosunku do reagentów.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Część pieca wtryskowegopieca wtryskowego, w której do spalanej substancji dostarczane jest pod odpowiednim ciśnieniem sprężone powietrze.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Urządzenie stosowane w przemyśle chemicznym do wydzielania składników z mieszaniny niejednorodnej.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj pieca wykorzystywany do spalania siarki w procesie otrzymywania kwasu siarkowego(VI) metodą kontaktową. Ma kształt walca, wykonanego ze stalowej blachy, wewnątrz pokrytej warstwą cegły kwaso- i ognioodpornej. Siarka do pieca wprowadzana jest przez rozpylacz, a następnie trafia do komory dotleniającej, gdzie w nadmiarze powietrza ulega spaleniu.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj oznakowania niebezpiecznych substancji chemicznych oraz mieszanin, które należą do globalnego zharmonizowanego systemu klasyfikacji i oznakowania chemikaliów, w skrócie GHS. Mają kształt kwadratu, ustawionego na wierzchołku. Rodzaj zagrożenia określony jest przez czarny symbol, umieszczony w centrum białego tła z czerwonym obramowaniem.
Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Rodzaj wymiennika ciepławymiennika ciepła, składający się z cylindrycznej obudowy, wewnątrz której umieszczone są rurki. Cały wymiennik można podzielić na dwie części płaszcz oraz dwie głowice (przednia i tylna). Wprowadzony przez króciec wlotowy w głowicy przedniej nośnik ciepła kierowany jest do rurek obecnych w płaszczu, a następnie usuwany z aparatu za pomocą króćca wylotowego również w głowicy przedniej. Natomiast przy użyciu króćca wlotowego w płaszczu do przestrzeni między rurkowej wtłoczony zostaje płyn chłodzący. Płyn poruszający się wokół rurek odbiera od nich ciepło i opuszcza aparat przez króciec wylotowy obecny w płaszczu.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Ciecz lub gaz mające zdolność do wychwytywania określonych substancji chemicznych w procesie absorbcjiabsorbcji.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Zbiornik lub urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym do przeprowadzania reakcji chemicznych, w tym przypadku reakcji utleniania.
Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Przyrząd umożliwiający sterowanie charakterystyką oraz kierunkiem wypływu gazu lub cieczy. Wykorzystywany jest między innymi jako element pieca wtryskowegopieca wtryskowego, gdzie odpowiedzialny jest za wprowadzenie siarki do jego wnętrza pod postacią strumienia cieczy. Rozpylacz nazywany jest również dyszą.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Urządzenie wykorzystywane w przemyśle, służące do zwiększenia ciśnienia przepływającego przez niego gazu i/lub wymuszenia jego przepływu.
Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Urządzenie stosowane w przemyśle do upłynniania określonych substancji w zadanych warunkach.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj silnika przetwarzający energię pochodzącą z przepływającego przez niego płyn na energię mechaniczną. Składa się z wirnika z łopatkami, na których generowany jej moment obrotowy poprzez przepływający przez nie płyn.
Materiał multimedialny: Gra wcielanie się w rolęGra wcielanie się w rolę: Sterowanie procesem.
Urządzenie wykorzystywane w przemyśle chemicznym, mające kształt pionowej rury wyposażonej w wewnętrzne elementy umożliwiające intensywny kontakt pomiędzy płynem myjącym a gazem spalinowym, które przepływają w stosunku do siebie przeciwprądowo. Zanieczyszczony gaz wprowadzany jest do kolumny od dołu i stopniowo unosi się do góry. Płyn sorpcyjnyPłyn sorpcyjny, rozprowadzany po całym przekroju kolumny, spływa na dół kolumny, gdzie magazynowany zostaje w zbiorniku. Podczas przepływu przez kolumnę, gazy stopniowo zostają oczyszczane przez płyn sorpcyjnypłyn sorpcyjny. Aby zwiększyć powierzchnię kontaktu pomiędzy gazem, a płynem często w kolumnach stosowane jest, tzw. wypełnienie kolumnywypełnienie kolumny.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Urządzenie odpowiedzialne za wymianę ciepła pomiędzy płynami o różnej temperaturze.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Rodzaj elementów wypełniających aparaty, których zadaniem jest zwiększenie powierzchni kontaktu pomiędzy płynami. Mogą występować w postaci pojedynczych elementów lub w postaci połączonych baterii.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.
Urządzenie odpowiedzialne za magazynowanie substancji chemicznych lub mieszanin. W zależności od przechowywanych substancji zbiorniki charakteryzują się odpowiednim kształtem, grubością ścian oraz dna.
Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaPlansza interaktywna: Monitoring w przemyśle chemicznym.