E-materiały do kształcenia zawodowego

Podstawy prowadzenia ruchu kolejowego

Organizacja i prowadzenie ruchu pociągów — Technik transportu kolejowego

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1

Słownik pojęć zawiera objaśnienia pojęć związanych z zagadnieniami omawianymi w niniejszym e‑zasobie. Pojęcia uporządkowano alfabetycznie.

blokada liniowa
blokada liniowa

urządzenia techniczne przeznaczone do regulacji następstwa pociągów oraz ustalenia kierunku ruchu na szlaku

blokada liniowa 2‑kierunkowa
blokada liniowa 2‑kierunkowa

blokada liniowa przeznaczona do regulacji następstwa pociągów w obu kierunkach jazdy po danym torze

blokada stacyjna
blokada stacyjna

urządzenia techniczne przeznaczone do uzależnienia czynności nastawczych pomiędzy posterunkami nastawczymi w obrębie jednego posterunku ruchu

ERTMS
ERTMS

Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym obejmuje Europejski System Sterowania Pociągiem (ERTMS/ETCS) i Globalny System Kolejowej Radiokomunikacji Ruchomej (ERTMS/GSM‑R)

ERTMS/ETCS
ERTMS/ETCS

system umożliwiający kontrolę prowadzenia pociągu przez maszynistę, stanowiący część składową Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS)

ERTMS/GSM‑R
ERTMS/GSM‑R

Globalny System Kolejowej Radiokomunikacji Ruchomej jest przeznaczony dla kolei, cyfrowym, naziemnym systemem łączności radiowej zapewniającym łączność głosową pomiędzy pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego a pracownikami zatrudnionymi przy obsłudze pociągów oraz umożliwiającym przesyłanie danych związanych z zarzadzaniem ruchem kolejowym

jednoodstępowa (półsamoczynna) blokada liniowa
jednoodstępowa (półsamoczynna) blokada liniowa

blokada liniowa powodująca takie zadziałanie i obsługiwanie urządzeń, aby wyprawienie na odstęp blokowy następnego pociągu było możliwe pod warunkiem, że personel posterunku ruchu (lub urządzenia srk posterunku) znajdującego się na końcu odstępu potwierdził(y), iż poprzedni pociąg w całości, z sygnałami końca pociągu, opuścił ten odstęp, a pomiędzy semaforami wjazdowymi posterunków przyległych do szlaku nie ma żadnego semafora samoczynnego (z masztem koloru białego), sygnały na semaforach podawane są przez pracowników posterunków nastawczych; w odróżnieniu od semaforów samoczynnych, które wyświetlają się automatycznie na skutek oddziaływania przejeżdżającego taboru na układy kontroli zajętości odstępów torowych

manewry
manewry

wszelkie zamierzone ruchy pojazdu kolejowego oraz związane z nimi czynności wykonywane na torach kolejowych za wyjątkiem jazd wjazdu, wyjazdu i przejazdu pociągów

nastawianie miejscowe
nastawianie miejscowe

obsługa urządzeń z nastawni na posterunku ruchu lub w wydzielonym rejonie

nastawianie zdalne
nastawianie zdalne

obsługa urządzeń na posterunku ruchu z nastawni centralnej

nastawnia
nastawnia

posterunek nastawczy wyposażony w nastawnicę i urządzenia realizujące wymagane zależności (uzależnienia) oraz w urządzenia łączności

nastawnia centralna
nastawnia centralna

nastawnia wyposażona w urządzenia zdalnego sterowania, której okręg nastawczy obejmuje więcej niż jeden posterunek ruchu w węźle lub odcinku linii kolejowej

nastawnia dysponująca
nastawnia dysponująca

nastawnia, w której znajdują się urządzenia dysponowania semaforami w obrębie całej stacji lub jej części wraz z odpowiednimi urządzeniami łączności

nastawnia manewrowa
nastawnia manewrowa

nastawnia, w której znajdują się urządzenia do nastawiania zwrotnic i przebiegów manewrowych we własnym okręgu

nastawnia miejscowa
nastawnia miejscowa

nastawnia znajdująca się w obszarze sterowania nastawni centralnej, która w razie potrzeby przystosowana jest do obsługi przez dyżurnego ruchu miejscowego

nastawnia rozrządowa
nastawnia rozrządowa

nastawnia, w której podstawową funkcją jest nastawianie zwrotnic strefy podziałowej górki rozrządowej oraz sterowania hamulcami torowymi (jeśli występują)

nastawnia wykonawcza
nastawnia wykonawcza

nastawnia obejmująca urządzenia srk własnego okręgu nastawczego, podporządkowana nastawni dysponującej

nastawnica
nastawnica

zestaw urządzeń technicznych przeznaczonych do wykonywania czynności nastawczych, a także do przekazywania personelowi obsługi informacji o stanie urządzeń srk

posterunek nastawczy
posterunek nastawczy

posterunek techniczny wyposażony w odpowiednie urządzenia i przeznaczony do wykonywania w nim czynności związanych bezpośrednio z prowadzeniem ruchu kolejowego

samoczynne działanie
samoczynne działanie

działanie urządzeń srk bez bezpośredniego udziału personelu obsługi, powodowane np. oddziaływaniem taboru kolejowego

semafor
semafor

sygnalizator pociągowy umożliwiający przekazywanie sygnału „Stój” oraz w zależności od przeznaczenia innych sygnałów

semafor drogowskazowy
semafor drogowskazowy

semafor w granicach posterunku zapowiadawczego, umieszczony z reguły przed rozgałęzieniem torów, dla sygnalizowania jazdy z jednego rejonu posterunku do innego rejonu

semafor odstępowy
semafor odstępowy

semafor (samoczynny lub obsługiwany) zezwalający lub zakazujący jazdy pojazdu kolejowego z jednego odstępu na odstęp następny

RndMNQKwf3dKh
Semafor odstępowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.
semafor wjazdowy
semafor wjazdowy

semafor zezwalający lub zakazujący wjazd pociągu na posterunek zapowiadawczy lub bocznicowy

semafor wyjazdowy
semafor wyjazdowy

semafor zakazujący lub zezwalający na wyjazd pociągu na szlak (odstęp) z posterunku zapowiadawczego lub bocznicowego

R1XNJOTc9kYPd
Semafor wjazdowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
stan neutralny blokady
stan neutralny blokady

stan blokady bez ustawionego kierunku ruchu

sterowanie zdalne
sterowanie zdalne

sterowanie z nastawni centralnej urządzeniami srk w nastawni miejscowej

sterowanie ruchem
sterowanie ruchem

przekazywanie poleceń dotyczących ruchu kolejowego urządzeniom i osobom uczestniczącym w ruchu kolejowym, na podstawie znajomości aktualnej sytuacji dotyczącej tego ruchu i znajomości stanu urządzeń

sygnalizator
sygnalizator

urządzenie przytorowe do przekazywania sygnałów optycznych odnoszących się do ruchu pociągów lub ruchu manewrowego łącznie lub rozłącznie

sygnalizator karzełkowy
sygnalizator karzełkowy

sygnalizator świetlny, którego latarnia sygnałowa znajduje się w dolnej części skrajni budowli

sygnalizator manewrowy
sygnalizator manewrowy

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do prowadzenia manewrów

sygnalizator pociągowy
sygnalizator pociągowy

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do ruchu pociągów, a w razie potrzeby może być uzupełniony o sygnały dla manewrów

sygnalizator powtarzający
sygnalizator powtarzający

sygnalizator przekazujący informację o sygnale na semaforze, do którego się odnosi

R9GfVukKFvR6p
Przykład sygnalizatora powtarzającego - Sp2
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.
sygnalizator świetlny
sygnalizator świetlny

sygnalizator przekazujący sygnały świetlne w dzień i w nocy

tarcza ostrzegawcza
tarcza ostrzegawcza

sygnalizator uprzedzający o sygnale na semaforze, do którego zbliża się pociąg. Funkcję tarczy ostrzegawczej może również spełniać semafor świetlny

R1L8mc8Wwubl2
Przykład tarczy ostrzegawczej
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.
tarcza ostrzegawcza przejazdowa
tarcza ostrzegawcza przejazdowa

sygnalizator pełniący funkcję ostrzegania maszynisty o stanie sprawności urządzeń przejazdowych

RCcxX9k5Q3ZPa
Przykład tarczy ostrzegawczej przejazdowej - Osp1
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.
tarcza rozrządowa
tarcza rozrządowa

sygnalizator przekazujący sygnały odnoszące się do napychania taboru kolejowego na górkę rozrządową

REjxVic1Wjtni
Przykład tarczy rozrządowej - Rt3
Źródło: Englisquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY 3.0.
torowe urządzenia kontroli prowadzenia pociągów
torowe urządzenia kontroli prowadzenia pociągów

urządzenia kontroli prowadzenia pociągu zainstalowane w torze współpracujące z urządzeniami umieszczonymi na lokomotywie

urządzenia kontroli prowadzenia pociągów
urządzenia kontroli prowadzenia pociągów

urządzenia przeznaczone do kontroli czujności maszynisty lub kontroli i regulowania prędkości pociągów

urządzenia sterowania ruchem kolejowym (srk)
urządzenia sterowania ruchem kolejowym (srk)

urządzenia techniczne służące do sterowania ruchem kolejowym oraz zapewnienia wymaganego bezpieczeństwa i sprawności tego ruchu