Bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin
ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej – rolnik 601003, technik rolnik 314207, technik agrobiznesu 331402
Skutki stosowania środków ochrony roślin
INFOGRAFIKA
Spis treści
InfografikaInfografika
Filmowy materiał pomocniczyFilmowy materiał pomocniczy
1. Infografika
Atlas interaktywny przedstawia bezpieczne stosowanie środków ochrony roślin. Złożony jest z czternastu zakładek. Każda z nich uzupełnia atlas o dodatkowe informacje w postaci plansz z punktami interaktywnymi, grafikami czy zdjęciami. Treść na planszach jest tożsama z nagraniami dźwiękowymi (plikami audio).
Pierwsza zakładka. Widoczne jest zdjęcia pola. Obok znajduje się pięć punktów interaktywnych.
Punkt pierwszy. Wysokie plonowanie roślin oraz eliminacja chorób, chwastów i szkodników to główne powody stosowania chemicznych środków ochrony roślin. Środki te zwykle cechuje toksyczność, w związku z czym ich aplikacja powinna odbywać się zgodnie z przepisami, wyłącznie przy użyciu sprawnego sprzętu i zgodnie z zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Nieprawidłowe użycie chemicznych środków ochrony roślin może mieć poważne negatywne konsekwencje dla środowiska naturalnego oraz zdrowia i życia ludzi. Do skażenia środkami toksycznymi może dojść m.in. gdy środki i dawki dobrane są nieprawidłowo, oprysk dokonywany jest w złym terminie, stosowane są środki niedozwolone lub zabieg przeprowadzany jest niepoprawnie.
Punkt drugi. Mając na uwadze potencjalnie niekorzystny wpływ chemicznych środków ochrony roślin na środowisko, wyzwaniem staje się znalezienie kompromisu między koniecznością ich stosowania a dbałością o bezpieczeństwo środowiska, zwierząt i ludzi. W tym także dbałością o bezpieczeństwo żywności, które powinno zostać zachowane na wszystkich etapach produkcji: od wysiania/posadzenia uprawy, na dystrybucji gotowego produktu spożywczego kończąc.
Punkt trzeci. Szczególną uwagę na stosowanie chemicznych środków ochrony roślin zwraca się w integrowanej produkcji roślin. System ten zakłada uzyskiwanie płodów rolnych o najwyższych wartościach biologicznych i odżywczych oraz bezpiecznych dla zdrowia ludzi. Zasadą jest tu ścisłe przestrzeganie wykazu środków ochrony roślin dopuszczonych do stosowania w tym systemie. Publikowane są one w Zaleceniach Ochrony Roślin wydawanych przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu.
Punkt czwarty. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa zaangażowana jest w proces kontroli przez dokonywanie oceny stopnia zagrożenia dla zdrowia konsumentów. Bada ona poprawność stosowania środków ochrony roślin. Laboratoria Instytutu Ochrony Roślin badają obecność pozostałości środków ochrony roślin w produktach roślinnych i dokonują oceny wyników. Te muszą być zgodne z wartościami dozwolonymi na terenie Unii Europejskiej.
Punkt piąty. W zależności od rodzaju i wielkości uprawy wyróżnia się: opryskiwacze ogrodowe (ręczne, plecakowe i taczkowe), sadownicze (ciągnione lub samojezdne), polowe (ciągnione, zawieszane lub samojezdne). Różnorodność dostępnych na rynku opryskiwaczy pozwala dobrać urządzenie stosownie do przeznaczenia oraz liczby planowanych zabiegów.
Druga zakładka. Opryskiwacz plecakowy. Widoczne jest zdjęcie mężczyzny z założonym opryskiwaczem polowym. Jest to urządzenie składające się z pojemnika na ciecz, systemu rurek oraz systemu służącego do wytworzenia odpowiedniego ciśnienia. Obok znajdują się trzy punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. Opryskiwacze plecakowe to często spotykany sprzęt ogrodniczy wykorzystywany do oprysku małej powierzchni oraz stosowany w szklarniach lub tunelach foliowych. Zwykle mają prostą budowę i niewielką pojemność.
Punkt drugi. Główne parametry tych urządzeń to: rodzaj napędu: ręczny, ciśnieniowy, elektryczny, ciężar (który powinien być dostosowany do udźwigu operatora), pojemność, ciśnienie robocze.
Punkt trzeci. Bezpieczeństwo użytkowania. Opryskiwacze o pojemności do 30 litrów nie podlegają obowiązkowi okresowego badania technicznego. Mimo to należy skrupulatnie dbać o ich sprawność, pamiętając, że wszelkie nieprawidłowości w działaniu mogą zagrażać zdrowiu i życiu operatora oraz powodować skażenie środowiska.
Dodatkowo punkt uzupełniony jest o krótki, dwudziestosekundowy film o treści:
Ze względu na obecność środków i substancji toksycznych, opryskiwacze uznaje się za urządzenia szczególnie niebezpieczne. Nieprzestrzeganie zasad BHP może stanowić zagrożenia dla zdrowia i życia operatora oraz niebezpieczeństwo skażenia dla środowiska.
Na ekranie widoczny jest trójkątny czarno‑żółty znak. W środku znajduje się czaszka a pod spodem napis: niebezpieczeństwo zatrucia środkami chemicznymi.
Trzecia zakładka. Ogólna budowa opryskiwacza plecakowego. Widoczna jest grafika opryskiwacza plecakowego. Szczegółowy opis uzupełniający znajduje się w treści punktu.
Punkt pierwszy. Opryskiwacz plecakowy składa się ze:
- zbiornika na ciecz roboczą, zwykle wyposażonego w skalę do odmierzenia cieczy,
- pokrywy umożliwiającej napełnienie i opróżnienie zbiornika,
- systemu rurek doprowadzających płyn do lancy,
- oraz mechanizmu wytwarzania podciśnienia – w przypadku widocznego urządzenia jest to ręczna pompa, której rękojeść zamontowana jest z boku urządzenia.
Czwarta zakładka. Schemat działania i budowa opryskiwacza plecakowego. Grafika przedstawia schemat działania opryskiwacza plecakowego, który składa się z: dźwigni rękojeści, zawór przelewowy, korpus z komora powietrzną, nurnika, przewodu ssącego z filtrem i zbiornika.
W wyniku poruszania rękojeścią w zbiorniku wytwarzane jest podciśnienie. Znajdująca się w zbiorniku ciecz trafia przez przewód ssący z filtrem do pompy, a następnie rurką do lancy zakończonej dyszą.
Opryskiwacz powinien być wykonany z trwałych, wysokiej jakości materiałów odpornych na korozję i uszkodzenia mechaniczne. Pasy nośne powinny umożliwiać operatorowi komfortowe korzystanie z urządzenia.
Opryskiwacze plecakowe z napędem elektrycznym (akumulatorowym) są pod tym względem łatwiejsze w zastosowaniu – w urządzeniach tych ciśnienie utrzymywane jest na stałym poziomie.
Piąta zakładka. Opryskiwacze sadownicze. Zdjęcie przedstawia sad z jabłkami. Drzewa porastają czerwone owoce. O jedno z drzew opiera się drabina, a obok niej leżą dwie beczki wypełnione jabłkami.
Szósta zakładka. Zasada wykonywania oprysku. Grafika przedstawia zasadę wykonania oprysku urządzeniem z ramą łukową. Ciągnik z opryskiwaczem przejeżdża między rzędami i rozpryskuje ciecz równomiernie po obu stronach. Obok znajdują się dwa punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. Opryskiwacze sadownicze to urządzenia konstruowane z myślą o jak największym zasięgu, pozwalającym na rozpylenie cieczy roboczej na drzewa rosnące w sadzie.
Punkt drugi. Umożliwia to wentylator, który jest ważnym elementem budowy tych maszyn. Wirnik wentylatora umieszczony jest w obudowie. Powietrze trafia do niego przez kanał ssawny, a następnie przepływa przez układ rozpylaczy umieszczonych na przystawce wentylatorowej. Rozpylacze wytryskują ciecz roboczą. Ta, wraz z powietrzem, wyrzucana jest na zewnątrz.
Siódma zakładka. Budowa opryskiwacza sadowniczego. Zaletą rozpylaczy sadowniczych jest możliwość zastosowania rozpylaczy o różnych rozmiarach na jednym łuku promieniowym. Grafika przedstawia opryskiwacz sadowniczy, który składa się z:
1. zaworu sterującego cieczą;
2. zbiornika głównego;
3. zbiornika z czystą wodą do mycia rak;
4. pokrywy uchylnej głównej;
5. pokrywy uchylnej pomocniczej;
6. wirnika wentylatora;
7. deflektora przystawki;
8. oświetlenia roboczego;
9. wspornika górnego;
10. deflektora przystawki;
11. pokrywy zbiornika wody do płukania instalacji;
12. oświetlenia roboczego;
13. instalacji oświetleniowej drogowej;
14. wirnika wentylatora;
15. koła jezdnego;
16. ramy opryskiwacza;
17. wysuwanego podestu;
18. zaworu spustowego;
19. tabliczki znamionowej;
20. koła podporowego;
21. zaczepu opryskiwacza;
22. listwy zaworów;
23. zaworu ograniczającego maksymalne ciśnienie.
Ósma zakładka. Opryskiwacze sadownicze ogólne informacje. Na zdjęciu widoczny jest sad z jabłkami, a obok znajdują się dwa punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. W sadach wielkopowierzchniowych zamiast opryskiwaczy ciągnionych stosuje się opryskiwacze samojezdne, wyposażone w komfortowe kabiny gwarantujące bezpieczeństwo operatora. Wydatki cieczy i prędkość przejazdu kontrolowane są przez komputer, gwarantując równomierność oprysku.
Punkt drugi. Główne parametry rozpylaczy sadowniczych:
- pojemność zbiornika,
- masa całkowita,
- maksymalne dopuszczalne obroty napędu,
- zakres ciśnień roboczych.
Dziewiąta zakładka. Opryskiwacze polowe. Na zdjęciu widoczny jest opryskiwacz na polu, a obok znajdują się trzy punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. Opryskiwacze polowe dostępne są w różnych wariantach. Opryskiwacz polowy zawieszany zbudowany jest z ramy, zbiornika na ciecz roboczą, pompy, zaworu sterującego, belki polowej, przewodów, manometrów i innych podzespołów pomocniczych.
Punkt drugi. Budowa urządzenia ma gwarantować utrzymanie stałego ciśnienia i doprowadzenie do głowic na belce jednakowej ilości cieczy roboczej.
Punkt trzeci. Wysokość belki względem uprawy lub powierzchni gruntu jest zwykle regulowana siłownikiem hydraulicznym (ewentualnie ręczną wciągarką linową)
Dziesiąta zakładka. Typy rozpylaczy. Najczęściej stosowane są rozpylacze szczelinowe, emitujące ciecz w formie wachlarza.
Rodzaj rozpylacza należy dobrać stosownie do rodzaju zabiegu, uprawy i warunków pogodowych. Na belce zamontowane są rozpylacze służące do wypryskiwania cieczy. Poniżej widoczne są trzy grafiki.
Grafika pierwsza. Typy rozpylaczy płaskostrumieniowych, standardowych. Widoczne są dwa typy rozpylaczy. Pierwszy to typ jednostrumieniowy z zakresem ciśnień od półtorej do pięciu barów. Krople są drobne lub średnie. Drugi to typ dwustrumieniowy z zakresem ciśnień od półtorej do pięciu barów. Krople są bardzo drobne lub drobne.
Na dole znajduje się informacja uzupełniająca:
Rozpylacze te dostępne są jako jedno- lub dwustrumieniowe. Wytwarzają one drobne i średnie krople, pracują w zakresie ciśnień 1,5 do 5 bar, dobrze pokrywając uprawę cieczą.
Grafika druga. Typy rozpylaczy płaskostrumieniowych, eżektorowych. Pierwszy to typ jednostrumieniowy z zakresem ciśnień od czterech do ośmiu barów lub od półtorej do pięciu barów (kompaktowe). Krople są grube lub bardzo grube. Drugi to typ dwustrumieniowy z zakresem ciśnień od półtorej do pięciu, w nawiasie ośmiu barów. Krople są średnie lub grube.
Na dole znajduje się informacja uzupełniająca:
Rozpylacze eżektorowe wytwarzają większe krople, co może być zalecane np. przy wietrznej pogodzie. Grube krople odznaczają się dobrą penetracją i zaleca się je przy gęstych uprawach. Rozpylacze dwustrumieniowe stosuje się do opryskiwania ziemniaków, warzyw, zbóż i rzepaków.
Grafika trzecia. Typ rozpylaczy wirowych. Pierwszy to typ standardowy z pustym stożkiem. Zakres ciśnień od pięciu do piętnastu, w nawiasie dwudziestu barów. Krople są bardzo drobne lub drobne. Drugi to typ eżektorowy z pustym stożkiem. Zakres ciśnień od pięciu do piętnastu, w nawiasie dwudziestu barów. Krople są średnie lub grube, w nawiasie bardzo grube.
Na dole znajduje się informacja uzupełniająca:
Rozpylacze wirowe generują strumień cieczy w postaci wirującego, pustego stożka. Cechuje je wyższe ciśnienie pracy. Urządzenia te również dostępne są w wersji standardowej i eżektorowej. Stosuje się je na plantacjach truskawek i warzyw, w sadach oraz szkółkach roślin ozdobnych.
Jedenasta zakładka. Wydatek cieczy z rozpylaczy płaskostrumieniowych. Na planszy znajduje się tabela z wydatkami cieczy z rozpylaczy płaskostrumieniowych według standardu ISO. Po lewej stronie znajduje się rubryka z ciśnieniem określonym w barach, a po prawej jest rubryka z wydatkami rozpylaczy w litrach na minutę. Poniżej tabeli znajduje się tekst: Wydatek cieczy będzie różny dla każdego z rozpylaczy, co można sprawdzić w tabelach wydatków. Rozpylacze są znormalizowane i dla łatwiejszej identyfikacji oznaczone kolorami.
Dwunasta zakładka. Zasady bezpiecznego używania środków chemicznych.
Trzynasta zakładka. Zasady bezpiecznego użytkowania opryskiwaczy i środków ochrony roślin. Na zdjęciu widoczny jest opryskiwacz na polu, a obok znajdują się cztery punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. Oprysku należy dokonywać zgodnie z obowiązującymi przepisami, z zachowaniem wymaganej odległości od dróg i cieków wodnych, oraz wyłącznie przy sprzyjającej pogodzie – tak aby nie narażać bezpieczeństwa innych osób i unikać skażenia środowiska.
Punkt drugi. Przy sporządzaniu cieczy roboczej należy zawsze przestrzegać proporcji podanych na etykiecie.
Punkt trzeci. Bezpieczeństwo. Punkt uzupełniony jest o krótki, dziesięciosekundowy film o treści:
Po użyciu opryskiwacz należy opłukać z resztek środka, a wodę po płukaniu wypryskać na polu, gdzie zastosowano oprysk.
Na ekranie widoczne są trzy grafiki. Pierwsza przestawia opryskiwacz. Od opryskiwacza odchodzi strzałka wskazująca na drugą grafikę, która przedstawia wodę oraz kran. Obok znajduje się trzecia grafika przedstawiająca opryskiwanie pola cieczą.
Punkt czwarty. Osoby stosujące środki ochrony roślin muszą posiadać dowód szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin lub doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin, ewentualnie integrowanej produkcji roślin albo inny dokument potwierdzający uprawnienia do stosowania pestycydów.
Czternasta zakładka. Prowadzenie dokumentacji. Widoczne jest zdjęcie osoby uzupełniającej dokumenty, obok znajdują się trzy punkty interaktywne.
Punkt pierwszy. W myśl ustawy o środkach ochrony roślin każdy zabieg musi być ewidencjonowany. Dokumentacja powinna zawierać takie informacje jak:
- data wykonania oprysku,
- gatunek rośliny uprawnej,
- wielkość powierzchni, na której wykonano zabieg i jej lokalizacja,
- nazwa handlowa środka ochrony roślin,
- dawka preparatu (podawana w litrach lub kg na hektar, ewentualnie wartość stężenia cieczy roboczej w przypadku opryskiwaczy ręcznych lub plecakowych),
- przyczyna zabiegu.
Punkt drugi. Zgodnie z Ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin prowadzą i przechowują dokumentację przez co najmniej 3 lata.
Punkt trzeci. Dokumentacja podlega kontroli przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Pracownik inspektoratu może również kontrolować aktualność przeszkolenia ze:
- stosowania środków ochrony roślin,
- ważności protokołu badania opryskiwacza,
- dokumentacji dotyczącej kalibracji opryskiwacza, warunków sporządzania cieczy roboczej z naciskiem na bezpieczeństwo ujęć wody i zbiorników naturalnych,
- sposobu obchodzenia się z opakowaniami po zużytych środkach ochrony roślin
- warunków przechowywania środków ochrony roślin.
Nieprzestrzeganie przepisów grozi nałożeniem mandatu karnego w wysokości do 1000 zł.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RdpzqIMnVAVIs
Film pod tytułem Skutki stosowania środków ochrony roślin.
