E-materiały do kształcenia zawodowego

Prawa rynku i działanie mechanizmu rynkowego

EKA.04. Prowadzenie dokumentacji w jednostce organizacyjnej – technik ekonomista 331403

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
aktywni zawodowo
aktywni zawodowo

łączna liczba osób pracujących i poszukujących pracy, w tym: bezrobotni i niepełnosprawni z możliwością zatrudnienia

bezrobocie
bezrobocie

sytuacja, w której podaż pracy jest większa niż popyt na pracę, a część osób poszukujących pracy i zdolnych do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia (pomimo akceptacji wynagrodzeń oferowanych przez pracodawców)

bierni zawodowo
bierni zawodowo

łączna liczba osób niepracujących i nieposzukujących pracy, tj. uczniowie, emeryci i renciści, osoby dobrowolnie rezygnujące z pracy zawodowej, np. gospodynie domowe, matki wychowujące dzieci, rentierzy (osoby utrzymujące się z dochodów pasywnych płynących od posiadanego kapitału, nieruchomości, odsetek od papierów wartościowych lub wkładów bankowych), ludzie zniechęceni do poszukiwania pracy)

cena maksymalna
cena maksymalna

cena, powyżej której dane dobro nie może być sprzedawane; jest ona niższa od ceny równowagi

cena minimalna
cena minimalna

cena, poniżej której dane dobro nie może być sprzedawane; jest ona wyższa od ceny równowagi

cena równowagi rynkowej
cena równowagi rynkowej

cena, przy której występuje zrównoważenie popytu i podaży; wyznaczona jest przez przecięcie krzywej popytu i krzywej podaży

cykl koniunkturalny
cykl koniunkturalny

wahania sytuacji gospodarczej, które wynikają z okresów pomyślności, depresji, ożywienia i zastoju w życiu gospodarczym

deficyt siły roboczej (niedobór kadr)
deficyt siły roboczej (niedobór kadr)

stan, w którym popyt na pracę przewyższa podaż pracy, a część pracodawców, oferując określony poziom wynagrodzenia, nie może znaleźć pracowników posiadających określone kwalifikacje

dobra ekonomiczne (gospodarcze)
dobra ekonomiczne (gospodarcze)

efekt działalności człowieka, występują w ograniczonej ilości w stosunku do ludzkich potrzeb; są to np. żywność, ubrania, sprzęt elektroniczny itd.

dobra komplementarne (uzupełniające)
dobra komplementarne (uzupełniające)

dobra, które w celu zaspokojenia określonej potrzeby muszą być stosowane łącznie, np. drukarka i toner, gramofon i płyta winylowa, telewizor i antena

dobra substytucyjne (zastępowalne)
dobra substytucyjne (zastępowalne)

dobra, które mogą się wzajemnie zastępować, ponieważ zaspokajają tę samą potrzebę, np. chleb i bułka, sok porzeczkowy i sok aroniowy

dobra wolne
dobra wolne

występujące w przyrodzie w nieograniczonej ilości i nadające się do bezpośredniego użytku (np. powietrze, światło słoneczne)

dobro
dobro

wszystkie środki, które mogą być bezpośrednio lub pośrednio wykorzystane do zaspokojenia potrzeb ludzkich

elastyczność cenowa podaży
elastyczność cenowa podaży

określenie, w jakim stopniu podaż reaguje na zmianę ceny produktu

elastyczność cenowa popytu
elastyczność cenowa popytu

informacje o wpływie wahań cen na gotowość i zdolność klientów do zakupów danego dobra

elastyczność dochodowa popytu
elastyczność dochodowa popytu

stosunek procentowej zmiany ilości nabywanej do procentowej zmiany dochodu

elastyczność krzyżowa (mieszana) popytu
elastyczność krzyżowa (mieszana) popytu

badanie stosunku procentowych zmian popytu na dane dobro do procentowej zmiany ceny innego dobra

elastyczność popytu
elastyczność popytu

zmiany wielkości popytu (ilość nabywana) pod wpływem zmian cen, dochodów lub cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych

koszt alternatywny produktu
koszt alternatywny produktu

ilość innego produktu, z którego trzeba zrezygnować, aby możliwe było wyprodukowanie i skonsumowanie kolejnej jednostki danego produktu

koszt alternatywny
koszt alternatywny

wartość utraconej korzyści w wyniku dokonania wyboru

koszt alternatywny w konsumpcji indywidualnej
koszt alternatywny w konsumpcji indywidualnej

zakupienie – przy ograniczonym budżecie konsumenta – danej ilości jednego dobra, przy rezygnacji z określonej ilości dobra innego

krzywa możliwości produkcyjnych
krzywa możliwości produkcyjnych

graficzna ilustracja kosztu alternatywnego, przedstawiająca alternatywne możliwości wytworzenia określonych dóbr i usług w tym samym czasie, przy zastosowaniu dostępnych technologii i zasobów

mechanizm rynkowy
mechanizm rynkowy

zależności przyczynowo‑skutkowe zachodzące między popytem, podażą a ceną

optimum konsumenta
optimum konsumenta

dokonywanie wyborów przez konsumentów w taki sposób, aby uzyskać, przy określonych ograniczeniach, najwyższą satysfakcję z konsumpcji produktów

optimum producenta
optimum producenta

kombinacja czynników produkcji, pozwalająca osiągnąć maksymalną wielkość produkcji przy danym koszcie całkowitym

piramida potrzeb
piramida potrzeb

najbardziej znana i popularna hierarchia potrzeb opracowana przez amerykańskiego psychologa – Abrahama Maslowa; kolejne potrzeby omówione w dalszej części słownika

podaż pracy
podaż pracy

zasób siły roboczej, tj. ogół osób już zatrudnionych bądź poszukujących zatrudnienia

podaż
podaż

ilość dóbr i usług oferowana do sprzedaży przez producentów w danym czasie przy różnej cenie

popyt na pracę
popyt na pracę

zgłaszane zapotrzebowanie na pracę, tj. liczba osób, którą pracodawcy gotowi są zatrudnić

popyt
popyt

zapotrzebowanie na konkretne produkty w danym czasie, jakie zgłasza kupujący przy różnych cenach i w ramach posiadanego funduszu nabywczego

potrzeba
potrzeba

stan niepokoju, w jakim znajduje się człowiek; stan ten może być usunięty dopiero po zaspokojeniu potrzeby; potrzeby wynikają z biologicznego lub psychicznego stanu człowieka; mają wpływ na jego zachowania, które prowadzą do uzyskania celu, jakim jest zaspokojenie potrzeb

potrzeby bezpieczeństwa
potrzeby bezpieczeństwa

potrzeby niższego rzędu; dotyczą bezpieczeństwa: fizycznego (możliwości życia w warunkach braku przemocy, braku wojen, katastrof i klęsk, dostępu do leczenia), ekonomicznego (możliwości zatrudnienia, utrzymania siebie i rodziny, ubezpieczenia mienia i przed wypadkami)

potrzeby fizjologiczne
potrzeby fizjologiczne

najniższe w hierarchii potrzeb, muszą być spełnione w pierwszej kolejności, ponieważ gwarantują przetrwanie

potrzeby miłości i przynależności
potrzeby miłości i przynależności

potrzeby wyższego rzędu, wynikające z potrzeby akceptacji osób ze środowiska, w którym osoba funkcjonuje, np. rodziny, kolegów ze szkoły, z pracy, klubów, wspólnot religijnych; wynikają z potrzeby tworzenia związków partnerskich czy przyjacielskich

potrzeby samorealizacji
potrzeby samorealizacji

dotyczące realizacji planów, osiągania założonych celów, doskonalenia w wybranych dziedzinach zawodowych i związanych z rozwijaniem zainteresowań, pasji oraz wykorzystania własnego potencjału

potrzeby szacunku
potrzeby szacunku

wiążące się z poczuciem własnej wartości, niezależności, prestiżu, pewności i szacunku do samego siebie

prawo Engla
prawo Engla

zasada zakładająca, że, wraz ze zwiększaniem się dochodów gospodarstwa domowego, wydatki na żywność wzrastają, ale stosunkowo wolniej, przez co ich udział w ogólnej sumie wydatków ulega zmniejszeniu

prawo podaży
prawo podaży

wielkość podaży zmieniająca się wprost proporcjonalnie do zmiany ceny, przy niezmienionych innych warunkach (ceteris paribus)

prawo popytu
prawo popytu

przy założeniu takich samych warunków (ceteris paribus) zaistnienie odwrotnej zależność między ceną dobra a wielkością popytu

przedmioty pracy
przedmioty pracy

surowce i materiały, z których wytwarza się dobra i usługi

równowaga rynkowa
równowaga rynkowa

stan, w którym liczba produktów nabywanych na danym rynku przy danej cenie, jest dokładnie taka sama, jak ilość produktów oferowanych; opisywana przez dwa parametry, zwane parametrami stanu równowagi: cenę równowagi oraz ilość równowagi

równowaga rynku kapitałowego
równowaga rynku kapitałowego

podaż instrumentów finansowych równa się popytowi (fundusze pożyczkowe muszą być równe inwestycjom)

rynek depozytowo‑pożyczkowy
rynek depozytowo‑pożyczkowy

miejsce pozyskiwania kapitału w formie kredytów oraz pożyczek ze środków zgromadzonych w formie lokat oraz depozytów

rynek instrumentów pochodnych
rynek instrumentów pochodnych

umowa między kupującym a sprzedającym; realizacja zależy od ceny instrumentu bazowego, na który opiewa instrumenty pochodny

rynek kapitałowy
rynek kapitałowy

rynek zajmujący się obrotem średnio- i długoterminowymi instrumentami finansowymi o okresie zapadalności powyżej jednego roku, np. dłużnymi papierami wartościowymi (obligacjami) oraz kapitałowymi papierami wartościowymi (akcjami)

rynek konsumenta
rynek konsumenta

stan, w którym podaż dóbr i usług jest większa od popytu na nie (podaż > popyt)

rynek pieniężny
rynek pieniężny

rynek zajmujący się obrotem krótkoterminowymi instrumentami finansowymi o okresie zapadalności do jednego roku, np. bonami skarbowymi

rynek pracy
rynek pracy

obszar, w którym zachodzą relacje między poszukującymi pracy a tworzącymi miejsca pracy

rynek producenta
rynek producenta

stan, w którym popyt na dobra i usługi jest większy od podaży tych dóbr i usług (popyt > podaż)

rynek
rynek

instytucja stwarzająca warunki do zawierania transakcji kupna sprzedaży; koniecznym warunkiem istnienia rynku jest wymiana, mająca najczęściej formę towarowo‑pieniężną

rynek walutowy
rynek walutowy

rynek wspomagający handel międzynarodowy, zajmujący się wymianą waluty jednego kraju na walutę drugiego kraju

rzadkość
rzadkość

sytuacja, w której dostępne zasoby są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb

stan równowagi na rynku pracy
stan równowagi na rynku pracy

zrównanie podaży pracy z popytem na pracę, czyli taki stan na rynku pracy, w którym wszystkie osoby mogą znaleźć zatrudnienie, akceptując określony poziom wynagrodzenia

stopa bezrobocia
stopa bezrobocia

określenie nasilenia zjawiska bezrobocia w badanej populacji, np. w kraju, województwie, wśród osób w określonym wieku, z określonym wykształceniem zawodowym; informuje o udziale bezrobotnych wśród wszystkich osób zdolnych do pracy

środki pracy
środki pracy

narzędzia, maszyny i urządzenia, środki transportu, budynki, którymi człowiek oddziałuje na przedmioty pracy w celu wytworzenia dóbr i usług

usługa
usługa

czynności świadczone w sposób bezpośredni lub pośredni na rzecz zaspokojenia potrzeb ludzkich

współczynnik elastyczności cenowej podaży
współczynnik elastyczności cenowej podaży

miara reakcji zmian podaży na zmianę ceny

zasoby naturalne
zasoby naturalne

zasoby powstałe lub istniejące bez udziału człowieka, np. światło słoneczne, powietrze, woda, ziemia uprawna, kopaliny; mogą mieć charakter:

  • odnawialny – takie, które przez długi czas ciągle dostarczają produktu, np. ziemia uprawna, woda, powietrze

  • nieodnawialne – ich zasoby po pewnym czasie ulegają wyczerpaniu (bez możliwości odnowienia), np. kopaliny, ropa naftowa; stanowią źródło zaopatrzenia przemysłu, są przetwarzane w surowce, materiały, półprodukty,

  • niewyczerpywalne – ich podaż ma niezmienny poziom bez konieczności ich odnawiania, np. światło słoneczne, położenie geograficzne

E‑book – Prawa rynku i działanie mechanizmu rynkowegoD13lIqkNaE‑book – Prawa rynku i działanie mechanizmu rynkowego