E-materiały do kształcenia zawodowego

Prowadzenie procesów wyprawy skór

MOD.01. Wyprawianie skór - garbarz skór 753501, technik garbarz 311912

Przygotowanie skór do garbowania

SCHEMAT INTERAKTYWNY

top

SPIS TREŚCI

  1. Procesy związane z przygotowaniem skór do garbowaniaProcesy związane z przygotowaniem skór do garbowania

  2. Operacje technologiczne związane z przygotowaniem skór garbowaniaOperacje technologiczne związane z przygotowaniem skór garbowania

1
R104Ho4JoWwCc
Ilustracja zatytułowana jest Przygotowanie skór do procesu garbowania. Przedstawia schemat kolejności czynności składających się na przygotowanie skór do procesu garbowania. Czynności te to: moczenie, wapnienie, odwłaszanie, odmięśnianie, dwojenie, odwapnianie, wytrawianie, piklowanie. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem audio.
  1. Moczenie
    Moczenie skór jest pierwszym procesem technologicznym wyprawy skór i stosowany jest do wszystkich skór surowych.
    Aby skóry surowe można było poddać obróbkom chemicznym i mechanicznym należy doprowadzić je do stanu uwodnienia jaki miały zaraz po zdjęciu ze zwierzęcia. Stają się one wtedy wiotkie, podatne na oddziaływania mechaniczne, a włókna białkowe nie ulegają połamaniu. Zwiększa się ich aktywność chemiczna. Jednocześnie w czasie moczenia pozbywamy się wszelkiego zewnętrznego brudu w postaci ognojenia, piasku, błota, środków konserwujących, resztek krwi oraz zbędnych części w strukturze tkanki skórnej np. białek bezpostaciowych rozpuszczalnych w wodzie.
    Moczenie przeprowadza się w wodzie z dodatkiem środków powierzchniowo-czynnych zmniejszających napięcie powierzchniowe wody i przyspieszających proces uwodnienia skór. W zależności od rodzaju skór i ich stanu fizycznego stosuje się różne urządzenia i maszyny przeznaczone do kąpielowych procesów garbarskich, takie jak cytroki czy reaktory typu betoniarki.
  2. Wapnienie
    Proces wapnienia stosuje się do skór wyprawianych bez okrywy włosowej. Proces przeprowadza się w roztworach wodnych związków chemicznych o alkalicznym odczynie. Kąpiele te nazywamy wapnicami.
    Celem wapnienia skór jest chemiczny rozkład głównej masy białek bezpostaciowych (albumin i globulin), gruczołów łojowych i potowych oraz torebek włosowych, a także częściowe zemulgowanie cząsteczek naturalnego tłuszczu. Rozkład torebek włosowych umożliwia łatwe usunięcie włosa, zemulgowany tłuszcz tworzy rozpuszczalne w wodzie mydła wapniowe. Podczas wapnienia następuje otwieranie (rozluźnianie) struktury włóknistej skór. Procesowi temu towarzyszy pęcznienie zasadowe białka włóknistego - kolagenu.
    Ze względu na łatwość pozyskiwania, niską cenę i stosunkowo bezpieczne warunki stosowania – do wapnienia skór używany jest wodorotlenek wapnia w postaci wapna hydratyzowanego (stąd nazwa procesu). Dodatek do kąpieli wapniącej siarczku sodowego „zaostrza” wapnicę powodując rozkład białka keratyny, z której zbudowany jest włos.
    Wapnica „biała” – jest to kąpiel wapniąca nastawiona z czystego wodorotlenku wapnia. Z wapnicy białej uzyskuje się skóry o dość miękkim i delikatnym licu, łatwo usuwalnym włosie. Stosowana odwapnienia skór miękkich obuwiowych, meblowych i odzieżowych.
    Wapnica „zaostrzona” – jest to wapnica biała z dodatkiem siarczku sodu powodującego rozszczepianie wiązań chemicznych w keratynie włosa i cebulkach włosowych, a w efekcie ich rozpuszczenie.
    Wapnica „stara” - jest to wapnica używana kilkakrotnie, w której skład wchodzą także substancje rozpadu białek. Wapnica ta działa powoli i delikatnie, powodując mniejsze spęcznienie skór i dobre rozluźnienie struktury tkanki.
    W czasie wapnienia następuje przygotowanie struktury skór do procesu wiązania garbników w dalszej fazie wyprawy. Stopień przygotowania zależy od składu wapnicy, czasu trwania wapnienia, czynnika ruchu i współczynnika kąpielowego procesu.
    Niezbędne jest okresowe sprawdzanie parametrów technologicznych: temperatury, stężenia wapnicy, wartości pH i przestrzeganie czasu procesu. Organoleptycznie stwierdza się stopień spęcznienia i jędrności skór. Badanie takie wymaga doświadczenia zawodowego. Dokładną analizę wapnic polegającą na oznaczeniu całkowitej alkaliczności, zawartości tlenku wapnia, siarczku sodowego oraz wartości pH wykonuje laboratorium zakładowe.
  3. Odwapnianie
    Golizna w stanie zwapnionym wykazuje spęcznienie alkaliczne, zawiera związki chemiczne stosowane w procesie wapnienia oraz substancje powstałe podczas rozpadu białek, komórek tłuszczowych, soli mineralnych i innych. Powoduje to chemiczne i fizyczne blokowanie grup reaktywnych kolagenu. Z tego względu nie nadaje się ona do garbowania. Konieczne jest więc obniżenie alkaliczności skór i pozbycie się „zbędnego obciążenia” między włóknami białek kolagenu skóry z jednoczesnym zanikiem spęcznienia golizny. Cel ten osiągamy w procesie odwapniania, który ma zastosowanie jedynie w technologii wyprawy skór bez włosa.
  4. Wytrawianie
    Wytrawianie jest kontrolowanym procesem enzymatycznego rozkładu wiązań peptydowych w białkach skórnych. Enzymy jako biologiczne katalizatory uczestniczą w reakcji hydrolizy białek bezpostaciowych powodującej ich rozpad i degradację. Następuje także rozpad cebulek włosowych oraz pozostałych gruczołów łojowych i potowych, zemulgowanie resztek tkanki tłuszczowej i rozluźnienie tkanki mięsnej. W wyniku tego struktura skóry staje się porowata, zwiększa się ciągliwość skóry oraz wzrasta przepuszczalność wody i powietrza. Stopień wytrawiania może być regulowany temperaturą kąpieli wytrawiającej. Enzymy są bardzo wrażliwe na temperaturę, a ich optymalne działanie zachodzi w temperaturze ok. 50 stopni Celsjusza, a więc w temperaturze szkodliwej dla golizny. W praktyce stosuje się więc temperaturę niższą, regulując stopień wytrawienia przedłużeniem czasu trwania procesu trawienia. Zasadą jest stosowanie temperatury niższej (28-32 stopni Celsjusza) dla skór, które mają być mało ciągliwe i ścisłe, temperatury wyższej (36-38 stopni Celsjusza) dla skór miękkich, pulchnych i ciągliwych.
    Wytrawianie skór jest procesem prowadzonym w kąpieli wodnej i przeprowadza się go najczęściej w bębnach garbarskich, przy użyciu preparatów enzymatycznych dodawanych do ciepłej kąpieli, w której znajdują się odwapnione skóry.
  5. Piklowanie
    Mieszaninę kwasu i soli obojętnej określa się w garbarstwie i futrzarstwie mianem pikla, a oddziaływanie takiej kąpieli na skóry – piklowaniem. Piklowanie stosuje się w różnych przypadkach i uzyskuje się różne efekty, np. może ono polegać na:
    1. Konserwowaniu surowca skórzanego,
    2. Przygotowaniu golizny do garbowania chromowego lub niekiedy roślinnego. Zadaniem piklowania w garbarstwie jest:
    • przerwanie działania enzymów wytrawiających przez zakwaszenie golizny,
    • dalsze całkowite odwapnienie golizny,
    • zakwaszenie golizny do wartości pH 3-4, tzn. wartości jaka występuje w czasie garbowania,
    • częściowe odwodnienie golizny.
    Główną rolę w procesie piklowania odgrywa kwas, zaś obojętna sól jest czynnikiem hamującym pęcznienie tkanki skórnej. Przez zanurzenie skór do roztworu pikla następuje pochłanianie kwasu i soli. Najpierw powinna być pochłaniana sól aż do ustalenia się stanu równowagi pomiędzy zawartością soli w skórze i roztworze.
    Czas piklowania zależy od grubości golizny i rodzaju produkowanego asortymentu. Dla skór garbarskich czas piklowania trwa stosunkowo krótko. Podstawowe składniki roztworu piklującego: kwas, sól kuchenna oraz woda powinny być stosowane w określonych proporcjach ilościowych. W garbarstwie skład kąpieli powinien być dostosowany do metod garbowania i rodzaju produkowanych skór. Ilość kwasu oblicza się w stosunku do masy golizny; zależy ona od rodzaju wyprawianych skór. Jeżeli ilość kwasu jest właściwie obliczona, to zostanie on całkowicie związany przez tkankę skórną. Obok chlorku sodowego do piklowania skór luźnych i płaskich znalazł zastosowanie siarczan sodowy.
    Piklowanie normalne przeprowadza się najczęściej w bębnach obrotowych. Czas piklowania zależy od stężenia kwasu i grubości golizny. Piklowanie grubych skór trwa ok. 2 godzin, lekkich zaś ok. 60 minut. Sposób piklowania skór oraz skład kąpieli zależą od rodzaju surowca i jego przeznaczenia. Piklowanie z pozostawieniem skór na noc stosuje się do skór zwartych i pełnych oraz takich, od których wymagana jest duża ciągliwość.
Przygotowanie skór do procesu garbowania
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2
RKOXPe5E6WR87
Ilustracja zatytułowana jest Operacje technologiczne związane z przygotowaniem skór do procesu garbowania boksów bydlęcych. Przedstawia schemat z nazwami operacji technologicznych. Są to: dobór skór do partii namokowych, odwłaszanie, odmięśnianie, dwojenie. Na ilustracji znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z ilustracją i z tekstem oraz z tożsamym z nim nagraniem audio.
  1. Dobór skór do partii namokowych
    Rozłożone na stole skóry garbarz dokładnie ogląda i sortuje je według ich właściwości, czyli wielkości, kształtu oraz koloru danej skóry. Jeżeli ma więcej skór – musi bardzo starannie dobierać kolory czy faktury, pamiętając o tym, że skóry mają różne właściwości w poszczególnych częściach topograficznych. Kiedy liczba skór jest mniejsza – należy dobrać je symetrycznie, podobne skóry układać obok siebie, na przykład w parach.
  2. Odwłaszanie
    Jest ono sposobem pozbycia się włosa ze skóry, to mechaniczne usuwanie włosia na maszynach nazywanych odwłaszarkami lub w bębnach z niewielką ilością ciepłej wody.
    Ilustracja
    Przedstawia schematyczny rysunek urządzenia do odwłaszania. Składa się ono z: tępego noża do odwłaszania, kosy garbarskiej, zaostrzonej sztrajchówki.
  3. Odmięśnianie
    Polega na mechanicznym usuwaniu zbędnych części skór w postaci tkanki i błony przymięsnej oraz resztek tkanki tłuszczowej. Może być wykonane ręcznie lub maszynowo.
    Ilustracja
    Przedstawia schemat odmięśniarki. Na schemacie oznaczono następujące elementy: golizna z tkanką zbędną, wał nożowy, wał pneumatyczny, odmięśniona golizna, wały podające, gumowy wał dociskający.
  4. Dwojenie
    W celu racjonalnego wykorzystanie skór o grubej tkance wykonuje się rozdwajanie skór na dwa płaty o określonej grubości. Operację tę nazywa się dwojeniem i wykonuje maszynowo z zastosowaniem dwojarki. W wyniku prowadzenia takiej operacji otrzymujemy dwoinę licową, stanowiącą zasadniczą skórę oraz dwoinę mizdrową, która po wygarbowaniu i wykończeniu odpowiednimi metodami stanowi bardzo wartościowy półfabrykat dla przetwórstwa skórzanego. Dwojenie skór można wykonać również po wygarbowaniu.
    Ilustracja
    Przedstawia schemat dwojarki. Oznaczone i opisane są następujące elementy: skóra, stół podający, głowica maszyny, wał dociskający, wał transportujący, wał rolkowy, wał gumowy, wałki wsporników, nóż taśmowy, prowadnica i dwoina licowa.
Operacje technologiczne związane z przygotowaniem skór do procesu garbowania boksów bydlęcych
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia