E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa dźwigów hydraulicznych

ELE.08. Montaż urządzeń dźwigowych – Technik urządzeń dźwigowych 311940

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑zasobu

1
Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte.

Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
cylinder
cylinder

element budowy siłownika zbudowany z rury lub tulei, wewnątrz której przesuwa się tłok; umożliwia wykonywanie pracy mechanicznej; tłok jest elementem ruchomym, który porusza się wzdłuż cylindra w odpowiedzi na działające na niego siły lub ciśnienie oleju hydraulicznego

dławik
dławik

ogranicza przepływ cieczy, wprowadzając opór do przewodu; stosowany w celu kontrolowania prędkości przepływu lub zmniejszenia ciśnienia w układzie hydraulicznym

drzwi kabinowe
drzwi kabinowe

instalowane w kabiniekabinakabinie windy. Automatyczne drzwi, pod względem konstrukcyjnym dzielimy na:

  • otwierane i zamykane jednostronnie lub obustronnie przesuwne,

  • otwierane obustronnie poprzez obrót zewnętrznych paneli tzw. BUS

drzwi przystankowe (szybowe)
drzwi przystankowe (szybowe)

instalowane w ścianie szybuszyb dźwigowyszybu. Pod względem konstrukcyjnym można podzielić na:

  • wychylne

    • ręczne

    • półautomatyczne

  • automatyczne

    • otwierane i zamykane jednostronnie – teleskopowe

    • otwierane i zamykane obustronnie – centralne

dźwig
dźwig

urządzenie zwane również potocznie windą lub wyciągiem, przeznaczone do przemieszczania (podnoszenia) ładunków (osób lub towarów) w kabinachkabinakabinach lub na platformach wzdłuż sztywnych prowadnic nachylonych do poziomu pod kątem większym niż 15 stopni, pomiędzy określonymi poziomami, zwykle na dużą wysokość

dźwig elektryczny
dźwig elektryczny

zespół napędowy dźwigu, złożony z silnika elektrycznego i sprzężonego z nim koła ciernego, napędza liny połączone z ramą kabinowąrama kabinyramą kabinową i przeciwwagą. Wyróżniamy napęd bezpośredni i pośredni

dźwig hydrauliczny
dźwig hydrauliczny

zespół napędowy dźwigu złożony ze zbiornika, pompy hydraulicznej i silnika elektrycznego wprawia w ruch siłownik, który poprzez przełożenie bezpośrednie lub pośrednie (koło linowe i liny) napędza kabinę

dźwig osobowy
dźwig osobowy

urządzenie stosowane do pionowego przemieszczania osób, posiadające napęd elektryczny lub hydrauliczny; przemieszczane osoby znajdują się w kabiniekabinakabinie poruszającej się wzdłuż sztywnych prowadnic pionowych (lub nachylonych w stosunku do pionu pod niewielkim kątem) zazwyczaj w szybie dźwigowym; urządzenie obsługuje przystanki (potocznie „piętra”)

dźwig osobowo‑towarowy
dźwig osobowo‑towarowy

dźwig przeznaczony do przewozu towarów i towarzyszących im osób

dźwig towarowy
dźwig towarowy

urządzenie dźwigowe obsługujące określone poziomy przystankowe, nieposiadające sterowania wewnątrz kabinykabinakabiny, do wnętrza kabiny nie mają wstępu osoby ze względu na jej wymiary i wykonanie (dźwig towarowy mały) lub ze względu na zastosowanie/przeznaczenie (dźwig towarowy bez prawa wstępu osób do kabiny); poruszające się wzdłuż sztywnych pionowych prowadnicprowadnicaprowadnic lub prowadnic nachylonych w stosunku do pionu pod niewielkim kątem

dźwig szpitalny
dźwig szpitalny

przeznaczony do przewozu osób lub łóżek szpitalnych wraz z aparaturą medyczną i personelem. Charakteryzuje się ścisłymi minimalnymi wymiarami kabinykabinakabiny i szerokości drzwi oraz niektórymi funkcjami jak jazda uprzywilejowana

dźwig budowlany
dźwig budowlany

stosowany do pionowego przemieszczania ludzi i ładunków (dźwig osobowo–towarowydźwig osobowo‑towarowydźwig osobowo–towarowy) lub wyłącznie ładunków (dźwig towarowydźwig towarowydźwig towarowy); przemieszczani ludzie i/lub ładunki znajdują się w kabinachkabinakabinach lub na pomostach poruszających się wzdłuż prowadnicprowadnicaprowadnic pionowych (lub nachylonych w stosunku do pionu pod niewielkim kątem)

hydrauliczny olej mineralny
hydrauliczny olej mineralny

rodzaj oleju stosowanego w układach hydraulicznych do przekazywania energii i kontrolowania ruchu w maszynach i urządzeniach hydraulicznych

głowica
głowica

górna część cylindra hydraulicznego, która jest odpowiedzialna za przenoszenie siły lub obciążenia na tłok siłownika oraz za uszczelnienie cylindra, aby zapobiec wyciekowi płynu hydraulicznego

kabina
kabina

część dźwigu przewożąca pasażerów lub/i inne ładunki. Można wyróżnić kilka rodzajów kabin windowych

  • nieprzelotowa - posiada tylko jedno wejście,

  • przelotowa - posiada dwa wejścia, naprzeciwko siebie,

  • kątowa - posiada dwa wejścia umieszczone pod kątem prostym,

  • trójstronna - posiada troje drzwi, każde na innej ścianie

lepkość oleju hydraulicznego
lepkość oleju hydraulicznego

właściwość cieczy, która określa jej zdolność do przepływu i smarowania w układach hydraulicznych; jednostką miary lepkości oleju jest mm2/s; ważne jest dostosowanie jej do konkretnej aplikacji i środowiska pracy, ponieważ niewłaściwa lepkość może prowadzić do problemów z wydajnością i trwałością układu hydraulicznego

napęd bezpośredni
napęd bezpośredni

występuje gdy kabinakabinakabina dźwigu jest podnoszona bezpośrednio przez siłowniksiłowniksiłownik. Siłownik napędza bezpośrednio ramę kabinowąrama kabinyramę kabinową, a skok nurnika jest równy drodze przejazdu kabiny

napęd pośredni
napęd pośredni

występuje gdy jest dodatkowa przekładania do podnoszenia kabinykabinakabiny dźwigu. Siłownik działa na ramę kabinowąrama kabinyramę kabinową, za pośrednictwem koła linowego i lin, a droga przejazdu kabiny jest dwukrotnie większa w stosunku do skoku nurnika

manometr
manometr

przyrząd pomiarowy używany do pomiaru ciśnienia cieczy; składa się z tarczy, wskaźnika ciśnienia, skali pomiarowej i elementu pomiarowego cieczy; stosowany tam, gdzie pomiar ciśnienia jest istotny dla kontroli procesów

maszynownia
maszynownia

pomieszczenie, w którym znajdują się wszystkie urządzenia i mechanizmy potrzebne do kontrolowania i obsługi dźwigu: elektronika sterująca, napędy, mechanizmy bezpieczeństwa oraz inne elementy, które umożliwiają podnoszenie, opuszczanie i przemieszczanie kabiny lub ładunku

nurnik
nurnik

element siłownika hydraulicznego odpowiedzialny za ruch wewnątrz cylindra siłownika, przekazujący siłę lub pracę

podchwyty
podchwyty

mechanizm odpowiedzialny za przechwytywanie i utrzymywanie ładunków podczas ich transportu

podszybie
podszybie

przestrzeń szybu znajdująca się pod kabiną dźwigu, poniżej poziomu najniższego przystanku

Prędkość jazdy m/s
Prędkość jazdy m/s

nominalna maksymalna prędkość jazdy kabinykabinakabiny/platformy

prowadnica
prowadnica

sztywne elementy zapewniające prowadzenie kabinykabinakabiny i przeciwwagi

przetwornik ciśnienia
przetwornik ciśnienia

urządzenie służące do pomiaru ciśnienia cieczy w układzie hydraulicznym; umożliwia kontrolę i monitorowanie ciśnienia, co ma kluczowe znaczenie w zapewnieniu bezpiecznej i efektywnej pracy hydraulicznego systemu napędowego

przystanek
przystanek

miejsce, w którym dźwig osobowy lub towarowy zatrzymuje się w trakcie swojej trasy; służy do przyjmowania i rozładunku pasażerów lub ładunków

rama kabiny
rama kabiny

rama metalowa niosąca kabinę lub przeciwwagę połączona z cięgnami nośnymi

regulator przepływu
regulator przepływu

urządzenie używane w układach hydraulicznych, które działa na zasadzie zmniejszania przekroju przepływu cieczy, co z kolei ma wpływ na prędkość przepływu

rozdzielacz
rozdzielacz

urządzenie, które umożliwia kontrolowane przekierowanie cieczy hydraulicznej do określonych miejsc w układzie hydraulicznym, takich jak siłowniki czy silniki hydrauliczne, a następnie odprowadza olej hydrauliczny z powrotem do zbiornika; jest to kluczowy komponent w układach hydraulicznych, który pozwala na sterowanie ruchem i działaniem różnych elementów hydraulicznych w maszynach i systemach

silnik asynchroniczny
silnik asynchroniczny

rodzaj silnika elektrycznego, który działa na zasadzie indukcji elektromagnetycznej; składa się z dwóch głównych części: wirnika i stojana; wirnik jest częścią ruchomą, która jest napędzana przez pole elektromagnetyczne generowane przez stojan; wirnik obraca się asynchronicznie, co oznacza, że nie ma on stałej prędkości obrotowej, ale zawsze jest nieco wolniejszy od prędkości pola elektromagnetycznego; w układach hydraulicznych silniki asynchroniczne są często używane do napędu pomp hydraulicznych

silnik dwubiegunowy
silnik dwubiegunowy

rodzaj silnika elektrycznego, który ma dwie prędkości obrotowe; prędkość obrotowa zmieniana jest poprzez zmianę liczby biegunów, odbywa się to poprzez zmianę połączeń elektrycznych wewnątrz silnika; w dźwigach hydraulicznych jest to korzystne, ponieważ umożliwia kontrolę ruchu w obie strony, przy podnoszeniu i opuszczaniu ładunków

silnik krokowy
silnik krokowy

rodzaj silnika elektrycznego, który wykonuje ruch obrotowy o ściśle ustalonym kącie; prędkość obrotu wirnika jest bezpośrednio związana z ilością impulsów prądowych dostarczanych do silnika, a wartość kąta obrotu wirnika w jednym cyklu pracy jest ściśle równa częstotliwości impulsów pomnożonej przez wartość kąta; silnik krokowy może kontrolować prędkość i wydajność pomp hydraulicznych

silnik podolejowy
silnik podolejowy

rodzaj silnika elektrycznego montowanego pod urządzeniem, które napędza; jego wirnik i wał są umieszczone na dolnej stronie urządzenia, blisko podłoża lub ziemi; silnik ten jest szeroko stosowany np. w dźwigach, wózkach widłowych, przenośnikach taśmowych i wielu innych zastosowaniach, w których kompaktowa konstrukcja i niski profil są istotne

silnik trójfazowy
silnik trójfazowy

rodzaj silnika elektrycznego, który działa na zasadzie indukcji elektromagnetycznej, zasilany trzema fazami prądu przemiennego; składa się z dwóch głównych części: wirnika i stojana; rotujące pole magnetyczne generowane przez fazy indukuje ruch wirnika silnika, co powoduje obrót

siłownik
siłownik

podzespół dźwigu wykorzystujący czynnik roboczy do ruchu posuwistego. Składa się z cylindra i nurnika. Wyróżniamy siłowniki jedno lub wielostopniowe tzw. teleskopowe

siłownik hydrauliczny
siłownik hydrauliczny

urządzenie, które przekształca energię cieczy hydraulicznej na energię mechaniczną w celu wykonania pracy; wykorzystuje ciśnienie cieczy hydraulicznej do przesuwania tłoka i wykonania pracy mechanicznej; umożliwia precyzyjne sterowanie ruchem różnych urządzeń i maszyn, np. prasy

skok tłoka
skok tłoka

parametr, który określa maksymalny zakres ruchu, jaki może być osiągnięty przez siłownik, czyli odległość, na jaką może się przesunąć tłok wewnątrz cylindra siłownika

smarność oleju hydraulicznego
smarność oleju hydraulicznego

zdolność oleju do zapewnienia odpowiedniego smarowania wpływająca na wydajność i trwałość układu hydraulicznego; olej hydrauliczny musi skutecznie redukować tarcie pomiędzy ruchomymi elementami, takimi jak poruszający się tłok wewnątrz cylindra

szyb dźwigowy
szyb dźwigowy

przestrzeń, w której porusza się kabina; z reguły obudowana dnem podszybia, ścianami i stropem

tłok
tłok

ruchomy element w cylindrze siłownika hydraulicznego, który jest przesuwany wzdłuż osi w celu generowania ruchu poprzez wykorzystanie ciśnienia cieczy hydraulicznej; pełni kluczową rolę w procesie przekazywania energii mechanicznej

tłoczysko
tłoczysko

element połączony z tłokiem w cylindrze, realizujący ruch posuwisto‑zwrotny w siłownikach hydraulicznych; służy do przekazywania mechanicznej energii na element roboczy w układzie napędowym danej maszyny lub urządzenia; wykonane z trwałego metalu, ma kształt cylindryczny; działa na zasadzie przekazywania siły z cieczy hydraulicznej na tłok, który wymusza ruch tłoczyska

tuleja tłumika ruchu
tuleja tłumika ruchu

element używany w siłownikach do amortyzowania lub tłumienia obciążeń dynamicznych i drgań; jej główną rolą jest absorbowanie i rozpraszanie energii kinetycznej wywołanej ruchem lub drganiami elementu roboczego, np. nurnika

udźwig kg
udźwig kg

nominalna maksymalna wielkość obciążenia dla której zaprojektowano dźwig i dla której producent zapewnia prawidłową pracę (określana równoważnie dopuszczalna ilością osób)

zawór
zawór

służą do sterowania i regulacji układów hydraulicznych

zawór kierunkowy
zawór kierunkowy

urządzenie służące do kontrolowania kierunku przepływu cieczy w układzie hydraulicznym, umożliwiające zmianę kierunku ruchu elementów wykonawczych, np. siłowników

zawór zwrotny
zawór zwrotny

urządzenie, które pozwala na przepływ cieczy hydraulicznej w jednym kierunku, a jednocześnie blokuje przepływ w przeciwnym kierunku; głównym celem zaworu zwrotnego jest zapobieganie cofaniu się cieczy w układzie hydraulicznym; zasada działania zaworu zwrotnego polega na obecności elementu zwrotnego, który otwiera się pod wpływem przepływającego medium w jednym kierunku, umożliwiając przepływ, ale zamyka się, blokując przepływ wsteczny, gdy płyn roboczy próbuje się cofać

zderzak
zderzak

ich zadaniem jest zatrzymanie opadającej kabinykabinakabiny lub przeciwwagi na końcu toru ich jazdy