E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa i naprawa sieci

RYB.01. Wykonywanie prac rybackich w akwakulturze oraz rybackie użytkowanie wód śródlądowych
– rybak śródlądowy 622201, technik rybactwa śródlądowego 314208

bg‑cyan

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
długość jadra
długość jadra

wymiar mierzony w metrach lub oczkach prostopadły do szerokości jadrajadro (tkanina sieciowa)jadra

drabinka
drabinka

rozdarcie sieci, gdy szereg szklic układa się jedna nad drugą (zreperowana dziura przypomina stopnie drabiny)

głębokość jadra (szerokość)
głębokość jadra (szerokość)

ilość oczek w kierunku pełnego ich zamykania się lub ilość szeregów oczek w tkaninie sieciowej

grzęza (obciążnik)
grzęza (obciążnik)

element narzędzia połowu służący do nadania mu odpowiedniej zatapialności; najczęściej wykonany z metalu lub betonu, montowany na kształtowniku (lina) lub tkaninie sieciowej

R19wjyiq1QLkI
Przykładowy obciążnik
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
jadro (tkanina sieciowa)
jadro (tkanina sieciowa)

Każdy wyrób o strukturze oczkowej używany do montażu narzędzi połowu, zatrzymujący ryby na zasadzie filtrowania wody na skutek ich więźnięcia w oczkach, oplątywania przez oczka jadra itp.; luźno osadzona tkanina sieciowa będąca częścią narzędzia rybackiego.

Jadro w praktyce sieciarskiej określane jest mianem tkaniny sieciowej (zasadniczo określenie to powinno się odnosić tylko do jadra węzłowego produkowanego metodą tkacką).

Ważnym parametrem jadra jest wymiar oka oraz połączenie boków oczek.

Ze względu na sposób wiązania oczka wyróżniamy:

  • jadro węzłowe,

  • jadro bezwęzłowe.

Jadro może być wykonane z:

  • przędzy skręcanej,

  • przędzy plecionej,

  • przędzy dzianej,

  • żyłki,

  • innej przędzy.

R1To6kHj0MmJ9
Tkanina sieciowa węzłowa
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
kleszczka (igła lub iglica rybacka)
kleszczka (igła lub iglica rybacka)

wykonana z drewna lub tworzywa sztucznego, jest specjalnym narzędziem stosowanym głównie do ręcznego wyrobu węzłowej tkaniny sieciowej, obsadzania sieci (stalcowania) i naprawczych prac sieciarskich; kleszczki mogą mieć różną długość i szerokość dopasowaną do prześwitu oczek w sieci

RX4Z5Fm0QKWPd
Przykładowa kleszczka
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
krata
krata

zewnętrzna ściana sieciowa o dużych oczkach, stosowana w trójściennych narzędziach połowu (działanie kraty patrz: słępsłępsłęp)

RklfR8SFkQEYr
Krata
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
kształtownik
kształtownik

element narzędzia połowu nadający mu odpowiedni kształt; kształtownikiem może być lina, obręcz, rama, tyczka lub belka o określonych parametrach

jazgranik
jazgranik

sieciowe narzędzie o gęstych oczkach, służące do połowu jazgarzy i chwastu rybnego w jeziorach

linka pływająca (korklina)
linka pływająca (korklina)

linka z wtopionymi w sznurek pływakami, używana do budowy lekkich narzędzi połowowych jako nadbora; korklinę dobiera się do narzędzi połowowych, dobierając odpowiednią wyporność

RFK2eigfbcETX
Linka pływająca (korklina)
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
nadbora
nadbora

jedna lub dwie złączone linki, do których przymocowuje się tkaninę sieciowąjadro (tkanina sieciowa)tkaninę sieciowąpływakipływakpływaki; stanowi górne obramowanie narzędzia rybackiego

RciXj7CBJK3Bz
Nadbora
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
niewód
niewód

ciągnione, dobrzeżne (przesuwane łodziami w kierunku brzegu) narzędzie połowu; zbudowane z matni (duży worek z tkaniny sieciowej) i dwóch skrzydeł; narzędzie uzbrojone jest w spławy, grzęzy oraz wiechy (wiązki gałązek drzew iglastych lub odpowiednio wyprofilowany fragment tworzywa, zapobiegające zapadaniu się narzędzia w osadzie dennym); dodatkowo skrzydła niewodu mogą być wyposażone w falbanę (wąski pas sieci), a matnia w gardziel (zapobiega cofaniu się ryb); narzędzie tego typu o mniejszych rozmiarach, stosowane latem, nazywa się przywłoką

obsadzanie (stalcowanie)
obsadzanie (stalcowanie)

czynność łączenia tkaniny sieciowej z kształtownikiem (liną, belką, tyczką, obręczą lub ramą)

oko
oko

podstawowa, najmniejsza, powtarzająca się część tkaniny sieciowej, zbudowana z czterech równych ścianek i węzłów knotów; sieci rybackie różnią się wymiarami oczek - w zależności od rozmiaru ryby wybiera się sieci o danej wielkości oczka

RpYwRw5vRB1jW
Oko w sieci rybackiej
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
ołowianka
ołowianka

pleciona linka stylonowa, w której wnętrzu wstawione są kawałki drutu ołowianego; używana do obciążenia narzędzi połowowych zamiast grzęz; ołowiankę dobiera się odpowiednio do wyporności korkliny lub pływaków

pływak
pływak

element narzędzia połowu służący do nadania mu odpowiedniej pływalności; najczęściej wykonany jest z tworzywa sztucznego (PVC) o różnej twardości i wielkości, montowany na kształtowniku (lina) lub tkaninie sieciowej; pływaki  dopasowuje się do obciążenia sieci, które wynika z wielkości oczka i wysokości sieci

R1I7ARDHPpupC
Przykładowy pływak
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
podbora
podbora

jedna lub dwie złączone linki, do których przymocowuje się tkaninę sieciową i grzęzy; stanowi dolne obramowanie narzędzia rybackiego

R1OYzctHACN3B
Podbora
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
przędza sieciowa
przędza sieciowa

wyrób włókienniczy charakteryzujący się nieograniczoną długością i małym przekrojem (do 1,5 mm); utworzona jest z włókien połączonych skrętem; może występować jako przędza:

  • skręcana (jednokrotnie)

  • wielokrotnie skręcana

  • pleciona

RFf5VhjFY7E7f
Przędza sieciowa
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
rodzaje cięć tkaniny sieciowej
rodzaje cięć tkaniny sieciowej
  • cięcie proste - cięcie przyległych boków oczek równolegle do długości lub szerokości sieci

Rhfju5IZXMPYc
Cięcie proste
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
  • cięcie skośne - cięcie przeciwległych boków oczek

R2Qkrnw46ljfu
Cięcie skośne
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
  • cięcie kombinowane - naprzemienne cięcie proste i cięcie skośne

RJAfNXxNDqcPP
Cięcie kombinowane
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
słęp
słęp

trójścienne, sieciowe, oplątujące narzędzie połowu; między mocno uspławnioną górną linką (nadborą) i mocno obciążoną dolną (podborą) zamontowane są równolegle trzy ściany: zewnętrzne nazywane kratami i wewnętrzna – mocno namarszczone jadro; boki ścian krat i jadra osadzone są na linach pionowych łączących nadborę z podborą, co stanowi obramowanie sprzętu; płynąca ryba, przechodząc przez duże oko pierwszej kraty, natrafia na gęstookie jadro i przeciąga je przez symetryczne, przeciwległe oczko drugiej kraty i w ten sposób oplątuje się wytworzoną kieszonką sieciową; jeśli narzędzie tego typu przekracza długość 25 m, wtedy nazywane jest drygawicą

RdwlaLI7T335O
Słęp
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
stosunek obsadzania
stosunek obsadzania

ma na celu nadanie oczku odpowiedniego kształtu w celu uzbrojenia sieci w poziomie i pionie

szklica
szklica

dziura w sieci powstała w wyniku przerwania pojedynczej nici tworzącej oko

ReUMEEgrUyS9h
Szklica
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
uklejnik
uklejnik

sieć ciągniona o drobnych okach, używana do połowu uklei

współczynnik obsadzania (sadu)
współczynnik obsadzania (sadu)

Stosunek długości jadra po obsadzeniu do jego długości w zwarciu przy oczkach zamkniętych.

Wskazuje on (w ułamku dziesiętnym) jaką część od całości jadra, przy oczku w zwarciu, zajmuje jadro po osadzeniu.

Przy różnym obsadzeniu sieci długość boku oka (a) nie zmienia się, a przy zmianie kształtu oczka, zmienia się stosunek szerokości oka (x) do jego wysokości (y).

wymiar oka
wymiar oka

Może być mierzony:

  1. wielkością oczka, czyli długością mierzoną od połowy węzła (knota) początkowego do połowy węzła sąsiedniego danej ściany (a);

  2. długością oczka rozumianą jako odległość między środkami dwóch naprzeciwległych węzłów;

  3. prześwitem oczka, czyli wewnętrzną odległością między przeciwległymi węzłami oczka naciągniętego w kierunku pełnego jego zamknięcia.

Wymiar oka podaje się w milimetrach. Oko wyciągnięte (zamknięte) ma jeden wymiar: 2a. Praktycznie najczęściej posługujemy się wielkością oczka.

żak
żak

pułapkowe narzędzie połowu, najczęściej rozpięte na tyczkach; jest zbudowane z dwóch komór i dwóch gardzieli, rozpiętych zwykle na pięciu obręczach, zakończone kutlem (worek do gromadzenia ryb), z przodu wyposażone w koronkę (doszyty, wąski pasek tkaniny sieciowej, utrzymujący właściwy kształt pierwszej gardzieli); do pierwszej obręczy, której średnica określa wielkość żaka, doszyte są jedno lub dwa skrzydła, czyli osadzone na linach płaty tkaniny sieciowej; skrzydła kierują ryby do wnętrza pułapki.

R6MfggMZDt3sn
Zdjęcie żaka
Źródło: Merlin, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Poland_Kluki_-_trawling_net.jpg, licencja: CC BY-SA 3.0.