E-materiały do kształcenia zawodowego

Sieci i przyłącza wodociągowe

BUD.09. Wykonywanie robót związanych z budową, montażem i eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych - Monter sieci i instalacji sanitarnych 712618, Technik inżynierii sanitarnej 311218;

BUD.20. Organizacja robót związanych z budową, montażem i eksploatacją sieci oraz instalacji sanitarnych - Technik inżynierii sanitarnej 311218h

bg‑green

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
beton
beton

materiał budowlany składający się z mieszanki cementu, kruszywa (zwykle piasku i kruszywa grubego) oraz wody; jest powszechnie stosowany do konstrukcji fundamentów, płyt, ścian i innych elementów budynków oraz infrastruktury

brygadzista
brygadzista

osoba odpowiedzialna za zarządzanie i nadzorowanie zespołu pracowników budowlanych; koordynuje prace na placu budowy, nadzoruje postępy i zapewnia przestrzeganie planów oraz procedur bezpieczeństwa

ciśnienie wody
ciśnienie wody

woda w głównej sieci wodociągowej jest utrzymywana pod odpowiednim ciśnieniem, aby zapewnić płynny przepływ wody do przyłączy. Ciśnienie może być regulowane za pomocą zaworów na głównej sieci wodociągowej

dostęp do wykopu
dostęp do wykopu

zapewnienie bezpiecznego dostępu do wykopu dla pracowników jest niezwykle ważne. Stosuje się odpowiednie schody, poręcze lub inne środki zapewniające stabilność i bezpieczeństwo podczas wejścia i wyjścia z wykopu

drenaż podziemny
drenaż podziemny

system rur lub rur perforowanych zakopanych w ziemi, zaprojektowany do odprowadzania nadmiaru wody gruntowej lub opadowej, w celu uniknięcia zalania obszaru lub zagrożenia uszkodzenia konstrukcji

frezarka asfaltowa
frezarka asfaltowa

maszyna stosowana do usuwania warstw asfaltu z nawierzchni drogi lub chodnika, aby umożliwić naprawy lub modernizacje

hydrant
hydrant

urządzenie dostarczające wodę w sytuacjach awaryjnych, takich jak gaszenie pożarów; hydranty są integralnymi elementami sieci wodociągowych i są umieszczone w różnych miejscach dla łatwego dostępu

instalacja sanitarna
instalacja sanitarna

kompleksowy system rur, złącz i urządzeń służących do dostarczania wody do budynków oraz odprowadzania ścieków; obejmuje dostawę wody pitnej, kanalizację i inne aspekty sanitarnego zapewnienia budynków

karta charakterystyki substancji chemicznej
karta charakterystyki substancji chemicznej

dokument zawierający informacje dotyczące właściwości fizycznych, chemicznych, toksyczności oraz sposobów postępowania w przypadku narażenia na substancję chemiczną, co jest ważne przy pracach budowlanych związanych z substancjami niebezpiecznymi

kołki osiowe
kołki osiowe

elementy stosowane w konstrukcji rur, przewodów lub innych instalacji w celu utrzymania ich odpowiedniej pozycji i kierunku, zapobiegając przemieszczeniom lub odchyleniom

kontrola ciśnienia
kontrola ciśnienia

w niektórych przypadkach, zwłaszcza w większych budynkach i instytucjach, przyłącze wodociągowe może być wyposażone w dodatkowe urządzenia, takie jak liczniki wody lub układy kontrolujące przepływ. Pomagają one monitorować zużycie wody i kontrolować przepływ wody do różnych sekcji budynku.

koparka
koparka

maszyna budowlana używana do wykonywania wykopów, kształtowania terenu i przenoszenia materiałów, takich jak ziemia, kamienie czy gruz; jest ważnym narzędziem przy pracach ziemnych

lutowanie
lutowanie

to trwałe łączenie elementów metalowych za pomocą metalowego spoiwa (zwanego lutem) o temperaturze topnienia niższej niż temperatura topnienia łączonych elementów. W zależności od zastosowania instalacji oraz temperatury w czasie łączenie wyróżnia się dwa typy lutowania: lutowanie miękkie – przeprowadzane w temperaturze około 450°C i wykorzystywane w przypadku instalacji wody zimnej, ciepłej oraz niskotemperaturowych układach c.o.; lutowanie twarde – łączenie elementów w temperaturze od 590°C do 815°C, stosowane w instalacjach C.O, gazowych, olejowych oraz sprężonego powietrza; wymaga stosowania złączek z brązu lub miedzi

łączenie klejowe
łączenie klejowe

metoda łączenia elementów rur lub innych materiałów przy użyciu odpowiedniego kleju lub uszczelniacza; jest stosowane w instalacjach wodociągowych i kanalizacyjnych

łączenie mechaniczne
łączenie mechaniczne

metoda łączenia elementów konstrukcyjnych przy użyciu specjalnych łączników, takich jak śruby, nakrętki czy obejmy; może być stosowane w sieciach wodociągowych i przyłączach

obliczanie zapotrzebowania na wodę
obliczanie zapotrzebowania na wodę

wielkość zużycia wody w mieście zależna jest od wielu czynników – liczby mieszkańców, funkcji miasta, ilości oraz rodzaju zakładów przemysłowych, a także wysokości ciśnienia w sieci wodociągowej. Ponadto wielkość zużycia wody zmienia się w zależności od cyklów dobowych, tygodniowych rocznych oraz pod wpływem wzrostu liczby mieszkańców

obuwie antypoślizgowe
obuwie antypoślizgowe

specjalne buty zaprojektowane z myślą o bezpieczeństwie na placu budowy; posiadają specjalne podeszwy, które zapobiegają poślizgnięciom na mokrych, śliskich lub nierównych powierzchniach

odwodnienie
odwodnienie

jeśli wykop jest narażony na gromadzenie się wody, konieczne jest zapewnienie odpowiedniego drenażu. Może to obejmować zastosowanie pomp do odwodnienia wody lub odpowiedniego ukierunkowania drenażu do pobliskich zbiorników lub kanalizacji.

optymalizacja stanowisk pracy
optymalizacja stanowisk pracy

proces analizy i dostosowania organizacji pracy i infrastruktury na placu budowy w celu zwiększenia efektywności, bezpieczeństwa i wydajności pracowników

pal kotwiący
pal kotwiący

element wbijany w grunt w celu zwiększenia stabilności konstrukcji lub poprawienia nośności podłoża; jest stosowany w pracach związanych z fundacjami i podporami

palowanie
palowanie

proces wbijania pali (zwykle stalowych lub drewnianych) w grunt w celu utworzenia stabilnych fundamentów lub konstrukcji; jest to ważne w przypadku obszarów o słabym podłożu

plan bezpieczeństwa i higieny pracy
plan bezpieczeństwa i higieny pracy

dokument zawierający wytyczne i procedury mające na celu zapewnienie bezpiecznych warunków pracy na placu budowy oraz minimalizację ryzyka wypadków i zagrożeń zdrowotnych

plan gospodarowania odpadami
plan gospodarowania odpadami

strategia zarządzania i utylizacji odpadów wytworzonych podczas prac budowlanych, w tym ich segregacji, transportu i przetwarzania zgodnie z obowiązującymi przepisami

płyta ankrowana
płyta ankrowana

element montażowy używany do mocowania lub stabilizacji konstrukcji poprzez zakotwienie w gruncie; może być stosowana w fundacjach lub wzmocnieniu podpór

podpora
podpora

element konstrukcyjny, który utrzymuje inne elementy lub struktury w odpowiedniej pozycji i zapewnia wsparcie; może być używana w sieciach wodociągowych i przyłączach

połączenie z główną siecią wodociągi
połączenie z główną siecią wodociągi

przyłącze wodociągowe jest punktem połączenia między główną siecią wodociągową a indywidualnym budynkiem. Na głównej sieci wodociągowej znajdują się zawory, które umożliwiają kontrolowane przepływanie wody do przyłącza

pompy odwadniające
pompy odwadniające

urządzenia służące do usuwania wody lub innych płynów z obszarów zagrożonych zalaniem lub miejsc, gdzie gromadzi się nadmiar wilgoci

prace przygotowawcze i roboty ziemne poprzedzające ułożenie przewodów sieci wodociągowych
prace przygotowawcze i roboty ziemne poprzedzające ułożenie przewodów sieci wodociągowych

do tych prac należy: projektowanie i planowanie, oznakowanie terenu, wytyczenie trasy sieci wodociągowej, kopanie rowów, ułożenie przewodów wodociągowych, zagęszczenie i stabilizowanie podłoża, przygotowanie i zabezpieczenie wykopu, stworzenie obiektów i elementów budowlanych sieci wodociągowej, testowanie i kontrola jakości

prace ziemne
prace ziemne

prace ziemne związane z budową wodociągów obejmują: odspojenie gruntu, wydobycie gruntu z wykopu, obudowanie ścian wykopu, rozbiórkę obudowy, zasypanie wykopu, wywiezienie nadmiaru urobku lub plantowanie terenu.

projekt sieci wodociągowej
projekt sieci wodociągowej

to dokument, który powinien zawierać szereg istotnych elementów i informacji dotyczących sieci. Powinny być uwzględnione w nim: mapa i układ sieci, parametry techniczne, kalkulacje hydrauliczne, stacje uzdatniania wody, plan zarządzania i konserwacji, analiza kosztów, zgodność z przepisami i normami

protokół odbioru
protokół odbioru

dokument potwierdzający formalne zakończenie prac, ich zgodność z wymaganiami oraz gotowość do użytku; jest sporządzany po przeprowadzeniu inspekcji i testów

przecinarka
przecinarka

narzędzie elektryczne lub spalinowe używane do cięcia różnych materiałów, w tym rur, betonu czy metalu; może być stosowana do przygotowywania instalacji wodociągowych

przyłącze
przyłącze

element, który łączy główną sieć zasilającą (na przykład wodociągową) z indywidualnym obiektem, takim jak budynek; to punkt, w którym dostarczana jest woda lub energia

przyłącze budynkowe
przyłącze budynkowe

fragment sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej, który łączy główną sieć zasilającą z wewnętrznym systemem wodnym lub kanalizacyjnym budynku

przyłącze wodociągowe
przyłącze wodociągowe

to odcinki rur, które łączą główną sieć wodociągową z poszczególnymi budynkami lub nieruchomościami. Przyłącza są odpowiedzialne za dostarczanie wody do konkretnych odbiorców. Mogą być one ukryte pod ziemią lub prowadzone na zewnątrz budynków. Przyłącza są zazwyczaj zarządzane i utrzymywane przez lokalne przedsiębiorstwa wodociągowe lub organy samorządowe.

reduktor ciśnienia
reduktor ciśnienia

urządzenie stosowane w sieciach wodociągowych lub gazowych, które zmniejsza ciśnienie płynu (wody lub gazu) przepływającego przez rurę, aby dostarczyć go do użytkowników lub instalacji przy właściwym poziomie ciśnienia

regulacja ciśnienia
regulacja ciśnienia

przyłącze wodociągowe może być wyposażone w zawory, które umożliwiają regulację ciśnienia wody. Jest to istotne, aby zapewnić odpowiednie ciśnienie wody wewnątrz budynku i uniknąć zbyt wysokiego lub zbyt niskiego ciśnienia.

rekultywacja
rekultywacja

proces przywracania naturalnych lub zdrowych warunków terenu lub obszaru, który został zdegradowany lub zanieczyszczony w wyniku działań człowieka lub innych czynników; może dotyczyć przywracania obszarów źródeł wód czy filtracji wód

równiarka
równiarka

maszyna budowlana używana do wygładzania powierzchni terenu lub przygotowywania podłoża przed pracami budowlanymi, w tym przed układaniem rur czy sieci wodociągowych

rura drenażowa
rura drenażowa

rura perforowana lub specjalnie zaprojektowana do odprowadzania nadmiaru wody z gleby lub innych obszarów, w celu zapobieżenia nadmiernemu nawodnieniu

rury miedziane
rury miedziane

stosowane głównie do budowy przyłączy wodociągowych. Miedziane rury są elastyczne, trwałe i odporne na korozję. Rury miedziane stosowane do instalacji wodociągowych dostępne są w trzech rodzajach: rury miękkie (ich średnica może wynosić w przedziale 6–54 mm, dostępne są w kręgach o długości 10 m, 25 m i 50 m, a także w sztangach – odcinkach prostych o długości 3 i 5 m); rury półtwarde (ich średnica może wynosić w przedziale 6–159 mm, dostępne są w sztangach o długości 3 i 5 m); rury twarde (ich średnica może wynosić w przedziale 6–267 mm, dostępne są w sztangach o długości 3 i 5 m).

rury stalowe
rury stalowe

stal jest wykorzystywana w budowie rur wodociągowych ze względu na swoją wytrzymałość i trwałość. Stal jest jednak podatna na korozję, dlatego do rur stalowych stosuje się standardowo powłokę cynkową nakładaną na gorąco. Rury stalowe chronione są także od wewnątrz wykładziną cementową, a w niektórych przypadkach powłokami z innych materiałów, np. z żywicy epoksydowej lub poliuretanowej.

rurociąg
rurociąg

system rur używany do przesyłania płynów, gazów lub innych substancji na dłuższe odległości; może służyć do transportu wody

rysunek wykonawczy
rysunek wykonawczy

szczegółowy dokument techniczny przedstawiający plany, wymiary, detale konstrukcyjne oraz inne informacje niezbędne do realizacji prac budowlanych lub instalacyjnych

siatka ochronna
siatka ochronna

materiał o strukturze siatkowej używany do zabezpieczania obszarów robót budowlanych lub instalacyjnych przed niepożądanymi działaniami, takimi jak wpadanie czy spadanie obiektów

sieć gazowa
sieć gazowa

system rur i przewodów używanych do dostarczania gazu ziemnego do użytkowników, takich jak budynki mieszkalne, przemysł czy instytucje

sieć grzewcza
sieć grzewcza

system rur lub przewodów służący do dostarczania ciepła do budynków lub innych obiektów w celu ogrzewania pomieszczeń lub wody użytkowej

sieć kanalizacyjna
sieć kanalizacyjna

system rur i przewodów służący do odprowadzania ścieków z budynków i obszarów zurbanizowanych do stacji oczyszczania ścieków

sieć wodociągowa
sieć wodociągowa

system rur i przewodów służący do dostarczania wody pitnej do użytkowników, takich jak budynki mieszkalne, przemysł czy instytucje

skrzynka przyłączeniowa
skrzynka przyłączeniowa

umieszczony w ziemi lub pod powierzchnią element skrzyni służący do łączenia i rozgałęziania przyłączy sieci wodociągowej, kanalizacyjnej lub gazowej

spawanie
spawanie

proces łączenia materiałów metalowych, takich jak rury czy elementy konstrukcyjne, poprzez ich podgrzewanie do punktu topnienia i utworzenie trwałego połączenia

spawarka
spawarka

urządzenie służące do generowania i kontrolowania łuku elektrycznego potrzebnego do procesu spawania

sprawozdanie
sprawozdanie

dokument zawierający zapisy z postępów prac lub innych istotnych informacji, które są przekazywane zespołowi, klientowi lub innym zainteresowanym stronom

spycharka
spycharka

maszyna budowlana wyposażona w dużą łyżkę umożliwiającą przesuwanie ziemi, gruzu i innych materiałów

stacja uzdatniania wody
stacja uzdatniania wody

kompleks urządzeń i procesów używanych do oczyszczania i poprawiania jakości wody źródłowej lub surowej przed dostarczeniem jej do sieci wodociągowej

stal
stal

stop żelaza z węglem oraz innymi dodatkami, który charakteryzuje się wysoką wytrzymałością i elastycznością; stal jest często stosowana w konstrukcjach budowlanych, włączając w to sieci i przyłącza wodociągowe

studzienka drenażowa
studzienka drenażowa

pionowy, rurkowy lub szalunkowy element konstrukcyjny, umieszczany w ziemi w celu odprowadzania wód opadowych lub gruntowych

ścianka szczelinowa
ścianka szczelinowa

metoda wykopu, która polega na tworzeniu pionowych lub lekko nachylonych ścianek wykopu, zwykle w celu zabezpieczenia przylegających terenów i budynków przed osuwaniem się ziemi

ścianka szczelna
ścianka szczelna

konstrukcja zaprojektowana w celu zabezpieczenia terenu przed wodą lub innymi czynnikami, które mogą wymagać szczelnego odgradzania; może to być element wodociągowy lub kanalizacyjny

środki ochrony osobistej
środki ochrony osobistej

wyposażenie takie jak hełmy, gogle, rękawice, kaski, maski czy odzież specjalna, noszone przez pracowników w celu ochrony przed zagrożeniami na placu budowy lub w miejscu pracy

układanie sieci wodociągowych
układanie sieci wodociągowych

to kluczowy etap budowy sieci wodociągowej. Niezwykle ważne jest przygotowanie terenu, przed rozpoczęciem układania przewodów wodociągowych należy przygotować teren, który obejmuje m.in. oczyszczenie z niepotrzebnych obiektów, usunięcie przeszkód, wykopanie rowu lub wytyczenie trasy. W zależności od projektu i lokalnych warunków, należy wykopać rowy lub wykonać rowy pod przewody wodociągowe. W przypadku krótkich odcinków, można stosować także metody bezwykopowe, takie jak przeciskanie czy mikrotunelowanie. Po przygotowaniu rowu lub wykopu przystępuje się do montażu przewodów wodociągowych

utylizacja niebezpiecznych substancji
utylizacja niebezpiecznych substancji

proces bezpiecznego usuwania, przetwarzania lub neutralizowania substancji chemicznych lub innych materiałów niebezpiecznych w sposób zgodny z przepisami ochrony środowiska

walec drogowy
walec drogowy

maszyna budowlana używana do zagęszczania i wygładzania nawierzchni drogowych, utwardzania terenu lub przygotowywania podłoża przed pracami budowlanymi

warstwa wodonośna
warstwa wodonośna

obszar w gruncie, w którym występują znaczne ilości wody, tworząc zasoby wód gruntowych dostępne do wydobycia i wykorzystania

weryfikacja poprawności wykonania i odbioru sieci wodociągowej
weryfikacja poprawności wykonania i odbioru sieci wodociągowej

to proces służący temu, aby upewnić się, że instalacja jest zgodna z wymaganiami technicznymi i spełnia określone standardy. Oto kilka metod, które można zastosować w celu weryfikacji i odbioru sieci wodociągowej: testy szczelności, testy ciśnienia, testy przepływu, inspekcja wizualna, badania próbek wody

węzeł rozdzielczy
węzeł rozdzielczy

punkt w sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej, gdzie przeprowadzane są rozgałęzienia lub połączenia rur w celu kierowania przepływu wody lub ścieków w różnych kierunkach

wiertarka
wiertarka

narzędzie elektryczne lub mechaniczne używane do wiercenia otworów w różnych materiałach, takich jak beton, metal czy drewno

wiertnica horyzontalna
wiertnica horyzontalna

maszyna stosowana do wykonywania poziomych otworów pod ziemią, często wykorzystywana do układania rur czy kabli bez potrzeby głębokich wykopów

wykop
wykop

otwarty przekrój ziemi lub terenu wykonany w celu przygotowania miejsca na prace budowlane, instalacyjne czy inżynieryjne

wykop – metody wykonywania
wykop – metody wykonywania

Wykopy wykonywać można poprzez kopanie ręczne – wykop jest wykonywany za pomocą narzędzi ręcznych, takich jak łopaty i szpadle. Jest to stosowane głównie w przypadku niewielkich wykopów lub koparki lub koparko‑ładowarki – są szeroko stosowane do wykonywania większych wykopów. Umożliwiają szybsze i bardziej efektywne wykonanie prac. Można też wykorzystać wiertnice – w przypadku wiercenia otworów pod wodociągi stosuje się specjalne wiertnice, które umożliwiają przeprowadzenie precyzyjnych operacji bez większego niszczenia otoczenia. Możliwe jest także kopanie ręczne wodociągów – stosowane w przypadku mniejszych prac, takich jak naprawy lub układanie krótkich odcinków rur wodociągowych. Istotne jest planowanie i znakowanie, na początku należy dokładnie zaplanować trasę wodociągu oraz oznaczyć obszar, w którym będzie wykonywany wykop. Należy upewnić się, że znasz lokalizację linii wodociągowej, aby uniknąć jej uszkodzenia.

zabezpieczenie rur
zabezpieczenie rur

istniejące rury wodociągowe w wykopie powinny być odpowiednio zabezpieczone przed uszkodzeniem. Może to obejmować delikatne odkopywanie ziemi wokół rur, aby uzyskać dostęp do nich oraz stosowanie odpowiednich środków ochrony, takich jak osłony lub specjalne podpory dla rur

zaprasowywanie
zaprasowywanie

technika łączenia rur lub przewodów poprzez zastosowanie specjalnych złączek, które są dosłownie zaprasowywane na końcach rur, tworząc trwałe i szczelne połączenia

zasypywanie i zagęszczanie instalacji wodociągowej
zasypywanie i zagęszczanie instalacji wodociągowej

jest to zapewnianie stabilności i trwałości instalacji wodociągowej. Sposoby zasypywania i zagęszczania instalacji wodociągowych: zasypywanie ręczne, zasypywanie mechaniczne, zagęszczanie mechaniczne, używanie materiałów zagęszczających

zawór
zawór

urządzenie służące do kontroli przepływu cieczy lub gazów w instalacjach wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych czy innych systemach

zbiornik wodny
zbiornik wodny

pojemnik służący do gromadzenia lub przechowywania wody, często wykorzystywany w sieciach wodociągowych lub do celów retencji deszczowej

złączki awaryjne
złączki awaryjne

specjalne elementy instalacyjne, które umożliwiają szybkie i tymczasowe połączenie lub naprawę uszkodzonej rury lub przewodu w przypadku awarii lub konieczności natychmiastowej interwencji

żeliwo
żeliwo

stop żelaza zawierający znaczące ilości węgla oraz inne pierwiastki; może być wykorzystywane do produkcji rur, armatury czy innych elementów sieci wodociągowych