Części składowe zespołów napędowych stosowanych w statkach powietrznych
Rozrząd
Układ rozrząduUkład rozrządu
Schemat podstawowego układu rozrząduSchemat podstawowego układu rozrządu
Podstawowy układ rozrząduPodstawowy układ rozrządu
Zawór cylindraZawór cylindra
Układ rozrządu
Rozrząd w silnikach tłokowych jest mechanizmem kontrolującym układ suwowy silnika. Jego głównym zadaniem jest koordynowanie ruchów tłoka i zaworu w celu prawidłowej realizacji cyklu roboczego i uzyskania maksymalnej wydajności.
Rozrząd składa się z kilku elementów, takich jak wał korbowy, koła zębate, łańcuch, pasek i zawory. W wał korbowy jest zamocowana koła zębate, które współpracują z łańcuchem lub paskiem, aby umożliwić właściwe otwieranie i zamykanie zaworów.
Ilustracja przedstawia układ rozrządu i jego główne elementy. Każdy element podpisano punktem interaktywnym. Po kliknięciu punktu pojawia się opis tekstowy elementu i tożsame z tekstem nagranie dźwiękowe.
Na rysunku widoczny jest tłok osadzony na wale korbowym. Tłok znajduje się w cylindrze. Cylinder posiada w górnej części kopułę z dwoma otworami. Są to tak zwane gniazda zaworu. Przez otwory przechodzą tak zwane zawory. To drążki zakończone płaską okrągłą zatyczką. Po przeciwnej stronie drążka znajduje się sprężyna oplatająca drążek. Nad nią znajduje się płaski element w kształcie poziomego długiego deltoidu, który posiada w środku otwór. Jest to dźwigienka. Przez otwór przechodzi rurka. Dźwigienki od obu zaworów osadzone są na jednej rurce. z drugiej strony dźwigienki połączone są z drążkami popychacza. To cienkie pionowe pręty połączone z poziomą rurką na dole. Nad tą rurką pręty wchodzą w walcowate elementy, które nie posiadają górnej podstawy i są puste w środku. To popychacze. Odsuwają one krzywkę, czyli migdałowaty pierścień na poziomej rurce. Rurka połączona jest z kołem zębatym, które styka się z mniejszym kołem zębatym znajdującym się pod nim.
Obracające się koła rozrządu sterują za pomocą krzywki podłużnym popychaczem zaworu, który z kolei wprawia w ruch dźwigienkę zaworową. Dźwigienka ta wprowadza zawór do cylindra przez okrągłe gniazdo zaworu, gdzie następnie sprężyna wyprowadza zawór poprzez wypchanie dźwigienki do pozycji początkowej.
Powrót na górę stronyPowrót na górę strony
Schemat podstawowego układu rozrządu
Ilustracja przedstawia schemat podstawowego układu rozrządu. Każdy element podpisano punktem interaktywnym. Po kliknięciu punktu pojawia się opis tekstowy elementu i tożsame z tekstem nagranie dźwiękowe. Głównymi elementami układu rozrządu są: zawór cylindra, cylinder wraz z tłokiem oraz rozrząd. Obracający się wałek rozrządu, który na schemacie ma postać cienkiej obręczy, wprowadza w ruch krzywkę. Ma ona kształt łezki z dużym otworem, a ostrą krawędzią przyczepiona jest do obręczy wałka rozrządu. Krzywka znajduje się wewnątrz wałka. Popycha ona popychacz sterujący dźwigienką zaworową. Popychacz to prostopadłościan z wydrążeniem. Nie posiada on górnej podstawy, ale dolną już tak. Dolna podstawa jest połączona z górną częścią wałka rozrządu. Drążek popychacza jest pionowym prętem wchodzącym niewielką częścią w popychacz. Kiedy krzywka najedzie na popychacz, dźwigienka idzie w górę, a kiedy krzywka zjedzie z popychacza, to sprężyna zaworu skieruje dźwigienkę z powrotem w dół. Dźwigienka ma kształt migdała. W jej szerszej części znajdują się pierścienie, a za nimi znajduje się niewielki uchwyt, którym dźwigienka połączona jest z drążkiem popychacza. Węższa strona dźwigienki połączona jest z ustalaczem zaworu. Jest to metalowy płaski krążek założony na trzonek zaworu. Sam zawór ma postać pionowej rurki połączonej na dole z różnokształtnym zbiornikiem. Pod ustalaczem znajduje sprężyna zaworu, która ten zawór otacza. Dźwigienka steruje ruchem zaworu w kanale dolotowym do cylindra, w którym porusza się tłok. Do zbiornika wpada również kanał dolotowy, a sam zbiornik połączony jest z walcowatym tłokiem.
Powrót na górę stronyPowrót na górę strony
Podstawowy układ rozrządu
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat podstawowego układu rozrządu. Pewne jego elementy konstrukcyjne wyróżniono punktami interaktywnymi. Po kliknięciu punktu pojawia się ramka z podpisem w formie tekstowej i dźwiękowej. Głównym elementem układu jest zawór cylindra, cylinder oraz rozrząd. Budowa rozrządu to w uproszczeniu dwa różnej wielkości koła zębate, na które nałożony jest łańcuch rozrządu. Wał korbowy, obracając się powoduje obrót pierwszego koła zębatego jakim jest koło wału korbowego. Następnie wprawiony w ruch łańcuch obraca koło zębatego przykręconego do wałka rozrządu. Na wałku osadzone są krzywki które steruje ruchem popychaczy zaworu cylindra. Wyróżnione elementy konstrukcyjne to:
dźwigienka zaworowa służąca w silnikach spalinowych do popychania zaworów; znajduje się nad trzonkiem zaworu, pod którym jest sprężyna zaworu,
nakrętka regulacji luzu zaworowego, która służy do zwiększania lub zmniejszania nacisku na zawory, ma kształt sześciokąta foremnego z okrągłym otworem w środku,
oś dźwigienek zaworowych jest najczęściej pojedyncza, to niewielka rolka dla każdej dźwigienki,
Drązęk popychacza, którego zadaniem jest niwelowanie luzów powstających między zaworami, jest to pionowo usytuowany pręt,
szklanka to element automatycznie utrzymujący prawidłowy luz zaworowy w dowolnym momencie pracy silnika, ma kształt walca, znajduje się w niej końcowa część popychacza,
wałek rozrządu to główny element układu rozrządu, odpowiedzialny za sterowanie pracą zaworów, to poziomo usytuowany walcowaty element, na którym zamontowane są szklanki,
krzywka to element silnika służący do sterowania pracą wszystkich zaworów, czyli ich zamykaniem i otwieraniem, jest to obręcz osadzona na wale głównym, na krzywkach osadzone są szklanki,
wał korbowy to wał z charakterystycznymi wykorbieniami, który zamienia ruch posuwisty w ruch obrotowy wału napędowego,
łańcuch rozrządu służy do napędu układów rozrządu, przypomina łańcuch rowerowy,
koło wału korbowego służy do przeniesienia siły napędowej z wału na pasek klinowy lub wielorowkowy, dzięki czemu pracują takie układy jak wspomagania, klimatyzacji czy ładowania; koło ma ząbkowany brzeg, na który nałożony jest łańcuch rozrządu,
koło wałka rozrządu przenosi obciążenie paska na obciążoną stronę napędu; jest ono przymocowane śrubami do wału, ma przy brzegach nerkowate wycięcia, a jego brzeg jest ząbkowany; jest ono większe od koła wału korbowego, znajduje się nad nim; na kole wałka rozrządu jest również zaczepiony łańcuch rozrządu,
zawór wylotowy odpowiada za odprowadzenie spalin do układu wydechowego; znajduje się w górnej części nad tłokiem,
Drążek popychacza odpowiada za przenoszenie sił wywoływanych przez mechanizm rozrządu
sprężyna zaworu ma za zadanie zamknięcie zaworu oraz utrzymanie go w stanie zamkniętym; ściska się i rozpręża w pionie,
trzonek zaworu to walcowa część zaworu, na której końcu znajduje się grzybek zaworu, a nad nim dźwigienka zaworowa opisana w punkcie pierwszym.
Powrót na górę stronyPowrót na górę strony
Zawór cylindra
Zawór cylindrowy to element znajdujący się w głowicy lotniczego silnika spalinowego tłokowego, odpowiedzialny za sterowanie przepływem mieszanki. Zawory cylindrowe dzielą się na dolotowe oraz wylotowe. Zawór dolotowy odpowiada za doprowadzenie mieszanki paliwowo powietrznej do cylindra. Zawór wylotowy odprowadza spaliny z komory spalaniu. Napędzany jest wałkiem rozrządu. Jego otwarcie za pomocą krzywki wałka rozrządu powoduje napełnienie lub opróżnienie cylindra.
Ilustracja interaktywna przedstawia zawór cylindra oraz jego wybrane elementy. Krzywka wałka rozrządu popycha popychacz i jego drążek w celu poruszania dźwignią zaworową, która następnie przenosi moment na prowadnicę zaworu oraz głowicę zaworu. Pomiędzy prowadnicą zaworu a dźwignią znajduje się sprężyna, a po prawej stronie dźwigni znajduje się śruba regulacyjna luzu zaworowego. Na ilustracji wybrane elementy oznaczono punktami interaktywnymi. Po ich kliknięciu pojawia się ramka z nazwą elementu w formie tekstowej i dźwiękowej.
Śruba regulacyjna luzu zaworowego reguluje luzy w zaworach.
Gniazdo dźwigienki zaworowej to gniazdo mocujące dźwigienkę zaworową. Ma ono kształt pierścienia o ściętej ściance zewnętrznej w taki sposób, że jego przekrój podłużny ma kształt podobny to trapezu równoramiennego.
Drążek popychacza jest elementem pośredniczącym w przekazaniu ruchu popychacza na dźwignię zaworową.
Popychacz to element, którego zadaniem jest niwelowanie luzów powstających między zaworami.
Krzywka wałka rozrządu to element silnika służący do sterowania pracą wszystkich zaworów, czyli ich zamykaniem i otwieranie. Jest ona owalnym elementem pod popychaczem.
Gniazdo zaworu wraz z zaworami uszczelnia komorę spalania w głowicy cylindra. Ma kształt kawałka elipsy, nieco większego niż jej górna lewa ćwiartka.
Głowica zaworu jest elementem górnej części silnika, będącym często korpusem dla mechanizmu rozrządu, a w tym dla zaworów. Ma ona kształt miseczki skierowanej w dół, znajdującej się w dolnym końcu prowadnicy zaworu.
Prowadnica zaworu centruje zawór w gnieździe zaworowym oraz odprowadza część ciepła z głowicy zaworu. Ma ona postać rury.
Sprężyna ma za zadanie zamknięcie zaworu oraz utrzymanie go w stanie zamkniętym. Zamocowana jest wokół górnej części prowadnicy.
Ramię wahacza służy do sterowania ruchem zaworów. To płaski podłużny element łączący prowadnicę z zaworem znajdującym się na prawo nad prowadnicą.
Powrót na górę stronyPowrót na górę strony
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści