E-materiały do kształcenia zawodowego

Wykonywanie połączeń elementów konstrukcji budowlanych

BUD.08. MONTAŻ KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH - Monter konstrukcji budowlanych 711102 i Technik budownictwa 311204

bg‑green

Słownik pojęć

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik pojęć do e‑materiału zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑materiału, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e‑materiale.

1
blachownica
blachownica

Dźwigar składający się z blach połączonych za pomocą nitów. Stosuje się je jako części urządzeń dźwignicowych, między innymi w  stropach budynków, dźwigarach mostowych czy konstrukcjach przemysłowych, ze względu na zdolność przenoszenia dużych obciążeń. Blachownica składa się z długiego odcinka blachy zwanego środnikiem oraz pasów przytwierdzonych do niego za pomocą kątowników.

dokumentacja technologiczna
dokumentacja technologiczna

Dokumentacja zawierająca informacje niezbędne do prawidłowego procesu spawania.

dźwigar
dźwigar

Poziomy lub ukośny element konstrukcji o dużych rozpiętościach, którego zadaniem jest przenoszenie działających prostopadle do jego osi wzdłużnej obciążeń na podpory. Zalicza się do niego: pojedyncze układy prętowe, blachownice, drewniane wiązary dachowe, stalowe kratownice.

gwóźdź
gwóźdź

Kawałek cieńkiego pręta metalowego, z jednej strony zaostrzony, z drugiej zakończony główką. Do niedawna podstawowy łącznik elementów drewnianych, obecnie jako samodzielnych łączników używa się ich rzadziej. W połączeniach stosuje się prostokątny lub przestawny układ gwoździ, a ich liczbę oraz odstępy między nimi w szeregach i rzędach ustala się na podstawie normy PN‑EN 1995‑1-1‑2010.

instrukcja technologiczna spawania WPS
instrukcja technologiczna spawania WPS

Dokument opisujący przebieg działań w procesie spawania łukowego elektrodami otulonymi. Powinna ona zawierać istotne informacje, czyli tzw. zmienne zasadnicze dotyczące gatunku materiałów podstawowych, rodzaje złączy i ich grubości, gatunku materiałów dodatkowych, metod spawania, parametrów i warunków spawania, obróbki cieplnej przed spawaniem i podczas spawania.

kratownica
kratownica

Konstrukcja złożona z elementów tworzących siatkę lub układ trójkątów.

kształtowniki
kształtowniki

Kształtowniki, zwane też skowami, to elementy z zabezpieczonej przed korozją blachy stalowej o grubości od 2 do 4 mm, które posiadają otwory do mocowania za pomocą wkrętów lub gwoździ. Mogą one być płaskie i wtedy służą do łączenia elementów podłużnych albo odpowiednio ukształtowane do łączenia elementów prostopadłych. Kształtowniki mogą mieć różne kształty.

monter konstrukcji budowlanych
monter konstrukcji budowlanych

Wykonuje prace w zakresie montażu konstrukcji metalowych, głównie stalowych, montażu konstrukcji żelbetowych i montażu konstrukcji drewnianych. Zajmuje się również konserwowaniem i remontowaniem konstrukcji budowlanych, składowaniem elementów konstrukcyjnych i budowaniem niezbędnych rusztowań. Duży wpływ na zadania zawodowe wykonywane przez montera konstrukcji budowlanych ma szybki postęp technologiczny w sektorze budowlanym.

nitowanie
nitowanie

Proces umożliwiający stworzenie trwałego i wytrzymałego połączenia między stalowymi elementami kratownicy. Główną zasadą działania tego procesu jest przenoszenie sił i obciążeń między połączonymi elementami. Polega ono na wykorzystaniu zaciskania trzpienia.

pas
pas

Część blachownicy znajdujący się w pozycji prostopadłej do środnika.

pierścienie zębate
pierścienie zębate

Nowoczesne łączniki, które mogą przenosić duże siły, nawet do kilkuset kN. Należą do nich pierścienie Geka o grubości 3 mm z obustronnie rozmieszczonymi kolcami lub pierścienie typu Bistyp o grubości 1,5 mm. Pierścienie są wciskane w drewno lub wbijane młotkiem. Podczas wciskania lub wbijania w drewno wchodzą zarówno kolce, jak i częściowo płytka, na której są osadzone.

płytki kolczaste lub gwoździowe
płytki kolczaste lub gwoździowe

Łączniki, które zastępują tradycyjne gwoździe i służą do łączenia elementów drewnianych kratownic. Płytki jednostronne są one produkowane z blachy grubości 2 mm, a odginane kolce mają ok. 20 mm, natomiast dwustronne wytwarzane są z porowatego tworzywa, w którym osadzone są gwoździe. Na 1 cm2 znajdują się dwa gwoździe o długości 10 mm.

półautomaty spawalnicze
półautomaty spawalnicze

Urządzenia, w których podawanie spoiwa odbywa się automatycznie, natomiast położenie łuku spawalniczego wzdłuż spoiny jest zmieniane ręcznie.

prostownik spawalniczy
prostownik spawalniczy

Urządzenie dostarczające stały prąd spawania. W starszych typach prąd prostowany jest przez układy prostownikowe z transduktorami, w nowszych typach - przez układy prostownikowe z tyrystorami lub tranzystorami. Najnowsze typy prostowników wyposażone są w inwertory, czyli przemienniki częstotliwości. Prostowniki spawalnicze nadają się do spawania wszystkimi typami elektrod, a dzięki trójfazowemu podłączeniu do sieci równomiernie obciążają sieć zasilającą.

przetwornica
przetwornica

Urządzenie składające się z silnika napędowego, elektrycznego lub spalinowego oraz z generatora, który wytwarza prąd spawania. Przetwornice wytwarzają prąd stały. W starszych typach przetwornic prostowanie generowanego w nich prądów spawania następuje poprzez kolektor i szczotki zbierające, natomiast w nowszych typach - przez układ prostownikowy.

roboty przygotowawcze
roboty przygotowawcze

Roboty montażowe polegające na wyrównaniu terenu budowy, wykonaniu dróg dojazdowych, przygotowaniu i wyposażeniu placów do składowania elementów do montażu, zainstalowaniu urządzeń montażowych na stanowiskach roboczych, przygotowaniu sprzętu pomocniczego.

roboty podstawowe
roboty podstawowe

Roboty montażowe do których należy scalanie elementów na placu budowy, dostarczenie elementów konstrukcyjnych na miejsce montażu, podnoszenie i ustawienie elementów w konstrukcji.

roboty pomocnicze
roboty pomocnicze

Roboty montażowe obejmujące prowizoryczne wzmacnianie elementów podczas montażu, prowizoryczne usztywnienie ustawionych elementów, zabezpieczenie elementów przez mrozem, demontaż urządzeń montażowych, likwidację dróg.

spawacz
spawacz

Osoba specjalizująca się w łączeniu różnych elementów konstrukcyjnych poprzez spawanie, czyli topienie materiału bazowego i dodatkowego w celu uzyskania trwałego połączenia.

spawanie
spawanie

Łączenie elementów polegające na stopieniu brzegów elementów wykonanych ze stali, żeliwa, metali nieżelaznych i ich stopów w miejscu łączenia ciepłem, które zazwyczaj pochodzi ze spalania gazu palnego w atmosferze dostarczonego tlenu lub z łuku elektrycznego, który powstaje między materiałem elementu spawanego a elektrodą.

spawanie FCAW
spawanie FCAW

Metoda spawania łukowego z rdzeniem topnikowym. Stosowana jest ona w osłonie gazu aktywnego drutem proszkowym. Jest to metoda spawania podobna do MIG/MAG z tą różnicą, że zamiast drutu litego używany jest drut rdzeniowy (proszkowy).

spawanie gazowe
spawanie gazowe

Metoda spawania, która do spajania metali jako źródło ciepła wykorzystuje płomień gazowy. Najczęściej jest to płomień acetylenu oraz tlen, który podtrzymuje palenie.

spawanie łukowe elektrodą metalową w osłonie gazów
spawanie łukowe elektrodą metalową w osłonie gazów

W tej metodzie spawania łuk jarzy się między drutem elektrodowym, litym lub proszkowym a materiałem podstawowym i dostarcza ciepło potrzebne do stopienia brzegów łączonych elementów i drutu elektrodowego. W zależności od osłony gazowej stosowanej podczas spawania procesy spawania dzieli się na spawanie metodą MIG, czyli w osłonie gazu obojętnego i metodą MAG, czyli spawanie elektrodą metalową w osłonie gazu aktywnego.

spawanie MMA
spawanie MMA

Metoda spawania, w której źródłem ciepła jest łuk elektryczny o określonych parametrach zasilany ze źródła prądu stałego o opadającej charakterystyce lub z zasilacza prądu przemiennego.

spawanie SAW
spawanie SAW

Metoda spawania polegająca na tym, że łuk elektryczny, który jest źródłem ciepła, jarzy się między elektrodą topliwą a spawanym podłożem. Elektroda topliwa ma postać gołego lub pokrytego miedzią drutu, który jest dostarczany przez zespół rolek automatycznie, w sposób ciągły, do obszaru spawania.

spoina
spoina

Zakrzepły w procesie spawania metal, który łączy spawane elementy. Powstaje ona ze stopionych na pewnej głębokości brzegów łączonych części i z materiału dodatkowego zwanego spoiwem, które po stopieniu określa się jako stopiwo.

sworznie stalowe
sworznie stalowe

Elementy konstrukcyjne służące do łączenia elementów na które działają duże siły. Wykonuje się je z prętów stalowych o przekroju okrągłym i średnicy od 10 do 24 mm. Powinny one dokładnie przylegać do ścianek otworu. Aby zabezpieczyć złącze przed rozdzieleniem, przynajmniej w piątej części otworów używa się śrub z podkładkami stalowymi. W każdym złączu musi być przynajmniej jedna taka śruba. Sworznie, podobnie jak gwoździe, umieszcza się w układzie prostokątnym lub przestawnym.

transformator spawalniczy
transformator spawalniczy

Urządzenie dostarczające prąd przemienny. W wypadku tego źródła energii nastawianie prądu spawania polega na przestawieniu rdzenia rozpraszającego pole magnetyczne, na przykład za pomocą korby, oraz na zmianie ilości uzwojeń wtórnych na transformatorze za pomocą stopniowego przełącznika.

węzeł spawny
węzeł spawny

Fragment konstrukcji, który składa się z kilku elementów łączonych. Może w nim występować kilka złączy tego samego lub różnego typu.

złącza na klej
złącza na klej

Złącza umożliwiające połączenie elementów o różnych kształtach – zarówno desek, jak i bali. Są one bardzo sztywne i nie pozwalają na przesunięcie łączonych elementów. Deski klejone są w sposób, który zapewnia równoległość włókien we wszystkich warstwach, tworząc konstrukcję zbliżoną do monolitycznej, co usuwa potrzebę stosowania łączników mechanicznych. Złącza drewnianych elementów konstrukcyjnych

złącza na skowy
złącza na skowy

Łączniki wytłaczane z blach stalowych, używane do łączenia elementów konstrukcji drewnianych w płaszczyźnie poziomej, pionowej lub pod kątem. Istnieją różne rodzaje skowów, w tym gładkie, umożliwiające połączenie elementów na długość lub elementów krzyżujących się, oraz gwoździowe, które pozwalają na łączenie elementów o tej samej szerokości. Skowy mocuje się do drewna za pomocą gwoździ lub wkrętów i można je wykorzystać do połączenia stolca z płatwią, podwalinami czy mieczami.

złącza na sworznie stalowe
złącza na sworznie stalowe

Złącza, które wykonuje się zazwyczaj z prętów stalowych o okrągłym przekroju i średnicy 10 ÷ 24 mm. Sworznie umieszcza się w złączach według układu prostokątnego lub przestawnego.

złącze spawane
złącze spawane

Element konstrukcji, który powstaje z połączenia ścianek elementów za pomocą spawania i obejmuje spoinę oraz przyległy do niej materiał.

złącza wrębowe
złącza wrębowe

Złącza, które wykorzystuje się przy zespalaniu elementów lub zwiększaniu ich wymiarów. Można wyróżnić połączenia przedłużające elementy poziome, przedłużające elementy pionowe oraz powiększające ich wymiary, takie jak szerokość i wysokość. Złącza wrębowe wykorzystuje się również do łączenia elementów leżących w jednej płaszczyźnie poziomej, w płaszczyźnie pionowej pod kątem prostym lub ostrym oraz w płaszczyźnie ukośnej.