E-materiały do kształcenia zawodowego

Obsługa urządzeń i systemów mechatronicznych

ELM.06. Eksploatacja i programowanie urządzeń i systemów mechatronicznych – Technik mechatronik 311410

bg‑red

Słownik pojęć dla e‑materiału

RDnmpq2OLn2y7
Instrukcja korzystania ze słownika Słownik pojęć do e-zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e-zasobie.
1
alkohol izopropylowy
alkohol izopropylowy

izopropanol, propan‑2-ol, najprostszy alkohol drugorzędowy obojętny dla większości tworzyw sztucznych; stosowany jako łagodny rozpuszczalnik organiczny oraz do czyszczenia urządzeń mechaniki precyzyjnej, drukarek czy układów optycznych

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

awaria
awaria

niezaplanowane zatrzymanie maszyny wskutek uszkodzenia lub innych negatywnych powodów technicznych

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

bezpiecznik
bezpiecznik

element lub urządzenie służące do ochrony przed porażeniem elektrycznym, zabezpieczające obwody przed przeciążeniami i zwarciami, ogranicza skutki uszkodzenia urządzeń oraz zapobiega wystąpieniu pożaru; jego działanie jest jednorazowe, po użyciu należy go wymienić

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

CNC
CNC

(ang. Computer Numerical Control) – komputerowe sterowanie urządzeń numerycznych

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

czujnik
czujnik

urządzenie służące do odbierania i rozpoznawania sygnałów oraz do przekazywania na tej podstawie informacji o danym obiekcie i zachodzących w nim zmianach

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

czujnik indukcyjny
czujnik indukcyjny

urządzenie przeznaczone do wykrywania metalowych obiektów w swoim otoczeniu; jego działanie opiera się na zjawisku indukcji magnetycznej. Kiedy obiekt metalowy zbliża się do czujnika i wpływa na jego pole magnetyczne, czujnik rejestruje tę zmianę i przekształca ją na sygnał wyjściowy. Czujniki indukcyjne wykorzystywane są w układach automatyki przemysłowej do kontroli położenia oraz ruchów mechanizmów sterowanych automatycznie

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

czujnik optyczny
czujnik optyczny

urządzenie, które emituje światło i rejestruje jego odbicie lub absorpcję, co pozwala na wykrycie obecności bądź zmiany w obiektach; wśród czujników optycznych można wyróżnić:

  • czujniki fotoelektryczne, np. odbiciowe – wykrywają obiekty na podstawie odbicia światła od powierzchni tych obiektów;

  • czujniki podczerwieni – wykrywają ruch na podstawie promieniowania podczerwonego emitowanego przez ciepłe obiekty;

  • czujniki UV – wykrywają promieniowanie ultrafioletowe;

  • czujniki laserowe – mierzą odległość na podstawie czasu przemieszczania się impulsu laserowego

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

czujnik ultradźwiękowy
czujnik ultradźwiękowy

urządzenie, które wysyła i odbiera fale ultradźwiękowe, analizując czas ich rozchodzenia się w przestrzeni. Umożliwia to wykrycie obiektów znajdujących się w zasięgu czujnika oraz pomiar odległości do nich

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

dokumentacja maszyny (dokumentacja techniczna)
dokumentacja maszyny (dokumentacja techniczna)

rodzaj dokumentu, który w sposób wyczerpujący opisuje parametry oraz techniczne działanie danej maszyny, urządzenia, konstrukcji, wyrobu, instalacji, obiektu, dzięki czemu produkty te mogą zostać wykonane (wdrożone do produkcji); dokumentacja techniczna pozwala również określić przybliżony czas realizacji poszczególnych części składowych planowanego projektu oraz określić ich koszt (kosztorys jest istotną częścią dokumentacji technicznej)

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

elektrozawór
elektrozawór

zawór elektromagnetyczny, który służy do odcinania lub sterowania przepływem mediów ciekłych i gazowych; w zależności od liczby możliwych dróg przepływu wyróżniamy elektrozawory: 2‑drogowe, 3‑drogowe lub wielodrogowe (rozdzielacze); elementem sterującym jest cewka elektromagnetyczna

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

enkoder
enkoder

urządzenie umożliwiające przetworzenie przesunięcia pozycji kątowej lub liczby obrotów na sygnał elektryczny, dzięki temu możliwe jest określenie pozycji, prędkości lub kierunku obrotu elementu, maszyny czy urządzenia

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

falownik
falownik

urządzenie, które zmienia prąd stały na prąd zmienny. Falownik, sterując częstotliwością napięcia wychodzącego, umożliwia kontrolę momentu obrotowego silnika. To oznacza, że może sterować jego prędkością. W efekcie silnik działa płynniej i zużywa mniej energii

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

interfejs
interfejs

urządzenie elektroniczne lub optyczne umożliwiające połączenie dwóch innych urządzeń zewnętrznych (np. zestawienie monitora z komputerem) bądź wewnętrznych (np. karta sieciowa i komputer), które nie są w stanie bez siebie współpracować; celem interfejsu jest przesyłanie danych informacyjnych; interfejs zestawia poziom elektryczny sygnałów oraz prędkość i jakość przesyłanych danych, a także określa protokół transmisji

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

maszyna (obrabiarka) sterowana numerycznie CNC
maszyna (obrabiarka) sterowana numerycznie CNC

(CNC, ang. Computer Numerical Control) – maszyna sterowana za pomocą komputerowego sterowania numerycznego, służąca do precyzyjnej obróbki materiałów, takich jak metal, drewno czy tworzywa sztuczne; może to być tokarka, frezarka, wiertarka, laserowa maszyna do cięcia lub wielofunkcyjna

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

motoreduktor ślimakowy
motoreduktor ślimakowy

urządzenie przemysłowe, połączenie silnika elektrycznego i przekładni mechanicznej. Stopnie przekładni, zbudowane z ustawionych w pary kół zębatych, przenoszą siłę silnika ze strony napędowej na stronę wyjściową. Przekładnia działa zatem jako przetwornik momentu obrotowego i prędkości obrotowej

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

panel operatorski
panel operatorski

interfejs użytkownika, który umożliwia operatorom kontrolowanie i monitorowanie procesów przemysłowych oraz maszyn. Informuje o stanie pracy urządzenia, sygnalizuje błędy, generuje alarmy i ostrzeżenia. Umożliwia zdalne sterowanie urządzeniami przemysłowymi, takimi jak zawory, napędy, silniki lub siłowniki

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

przegląd techniczny
przegląd techniczny

proces oceny technicznej stanu i działania pojazdu, maszyny lub urządzenia, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa, sprawności i zgodności z przepisami

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

przekaźnik
przekaźnik

urządzenie, które steruje obwodem elektrycznym, zmieniając stan jego styków. Przekaźnik zbudowany jest z cewki, rdzenia magnetycznego oraz zestawu styków. Cewka przekaźnika, pod wpływem przepływającego przez nią prądu elektrycznego, wytwarza pole magnetyczne, które przyciąga rdzeń magnetyczny. Powoduje to zmianę stanu styków – ich zamknięcie lub otwarcie. Przekaźniki są przeznaczone do sterowania innymi urządzeniami, takimi jak silniki, zawory, pompy itp. Mają za zadanie łączenie obwodów pomocniczych, np. sygnalizacyjnych lub sterowniczych

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

przekaźnik bezpieczeństwa
przekaźnik bezpieczeństwa

urządzenie odpowiadające za bezpieczeństwo w miejscach pracy (np. fabrykach, zakładach przemysłowych), które znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia zagrożenia, odłączając zasilanie (czy wymuszając zatrzymanie maszyny z utrzymaniem mocy) w przypadku wystąpienia stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu operatora bądź uszkodzenia danej maszyny; typowy przekaźnik bezpieczeństwa jest zbudowany z trzech styczników

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

przekładnia
przekładnia

mechanizm lub układ elementów mechanicznych, które pozwalają na zmianę stosunku prędkości obrotowej lub momentu siły między dwoma elementami. W przypadku przepustnicy przekładnia może być używana do kontroli otwarcia i zamknięcia przepływu substancji, na przykład wody

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

przycisk bezpieczeństwa tzw. grzybek awaryjny
przycisk bezpieczeństwa tzw. grzybek awaryjny

element aparatury sterowniczej, który umożliwia awaryjne zatrzymanie maszyny, urządzenia oraz linii technologicznej, w przypadku awarii lub w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

robot przemysłowy
robot przemysłowy

programowalne urządzenie mechaniczne, które wykonuje powtarzalne zadania w celu automatyzacji procesów produkcyjnych lub innych operacji w środowisku przemysłowym. Roboty przemysłowe są zaprojektowane do wykonywania różnorodnych zadań, takich jak montaż, spawanie, malowanie, manipulacja materiałami, pakowanie, przemieszczanie ciężkich przedmiotów i wiele innych

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

silnik (motor)
silnik (motor)

maszyna wirująca, która przetwarza energię elektryczną na mechaniczną

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

sterowanie pneumatyczne
sterowanie pneumatyczne

technika oddziaływania na parametry układu pneumatycznego za pomocą sprężonego powietrza jako nośnika informacji/sygnału

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

smarownica
smarownica

narzędzie ręczne lub pneumatyczne ułatwiające prawidłowe dozowanie oraz rozprowadzenie środka smarnego podczas prac serwisowych np. przy maszynach; smarownica może wytwarzać również tzw. mgłę olejową chroniącą czułe elementy narzędzi, sterowania i siłowników

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

smartpad
smartpad

ręczny, przenośny programator używany w robotach przemysłowych, wyposażony we wszystkie funkcje niezbędne do obsługi i programowania robotów przemysłowych z pozycji operatora

Rodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznychD12M8w8yORodzaje działań urządzeń i systemów mechatronicznych

sterownik PLC
sterownik PLC

(ang. Programmable Logic Controller) – urządzenie, które służy do sterowania urządzeniami oraz maszynami w sposób zaprogramowany; przetwarza dane wejściowe na sygnały wyjściowe, które sterują urządzeniami wykonawczymi. Umożliwia automatyzację procesów, eliminując potrzebę ręcznego sterowania. Do zadań sterownika PLC należy m.in.: włączanie i wyłączanie urządzeń, określanie wartości parametrów, mierzenie czasu i obsługa receptur produktów

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

stycznik
stycznik

urządzenie, którego główną funkcją jest załączanie i wyłączanie obwodów elektrycznych w zależności od określonych warunków i potrzeb. Zbudowany jest z trzech podstawowych elementów: cewki elektromagnesu, która ma postać obwodu magnetycznego wykonanego z materiału ferromagnetycznego, zestawu styków prądowych, który może mieć różną liczbę i układ połączeń styków. Styki prądowe są połączone mechanicznie z ruchomą zworą elektromagnesu, ale są także izolowane od siebie elektrycznie; oraz obudowy, która pełni funkcje ochronne. Na zewnątrz obudowy wyprowadzone są zaciski cewki stycznika i jego styków prądowych. Zadaniem stycznika może być załączanie obwodów głównych, np. silników

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

szafa sterownicza
szafa sterownicza

szafa, której główną funkcją jest zorganizowanie i uporządkowanie komponentów elektronicznych, przekaźników, układów sterowania i innych urządzeń związanych z automatyzacją urządzeń przemysłowych. W szafie sterowniczej umieszcza się panele operatorskie, przekaźniki, sterowniki PLC oraz inne urządzenia kontrolno‑sterujące

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

termowizja (badanie termowizyjne)
termowizja (badanie termowizyjne)

dziedzina nauki zajmująca się rejestrowaniem, przetwarzaniem oraz zobrazowaniem niewidocznego promieniowania podczerwonego; dzięki np. odpowiednim kamerom badanie termowizyjne pozwala na obserwację rozkładu temperatury na badanej powierzchni, np. temperatury pracy silnika indukcyjnego, co umożliwia wykrycie przegrzewających się elementów

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

utrzymanie ruchu
utrzymanie ruchu

najczęściej jeden z działów firmy w branży przemysłowej, realizujący działania służące naprawie, konserwacji i utrzymaniu maszyn, aparatury lub urządzeń w niezmiennie dobrym stanie

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

wyłącznik termiczny
wyłącznik termiczny

wyłącznik silnikowy, tzw. termik – urządzenie elektryczne przeznaczone do ochrony silników elektrycznych przed przeciążeniem prądowym, które może prowadzić do uszkodzenia silnika lub awarii układu; ze względu na swoją konstrukcję w przypadku wystąpienia przeciążenia lub zwarcia wyłącznik przepala się, powodując rozłączenie zasilania

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych

zasilacz
zasilacz

urządzenie elektryczne, które przekształca napięcie i dostarcza odpowiednią moc elektryczną do zasilania innych urządzeń lub systemów. Jego głównym zadaniem jest dostarczenie stabilnego napięcia i prądu zgodnego z wymaganiami zasilanego urządzenia

Prezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznychDCwqWjxnQPrezentacja obsługi urządzeń i systemów mechatronicznych