E-materiały do kształcenia zawodowego
Gatunki wierzb plecionkarskich i warunki ich uprawy
DRM.01. Wykonywanie wyrobów koszykarsko‑plecionkarskich - koszykarz‑plecionkarz 731702
bg‑green
Charakterystyka gatunków wierzb plecionkarskich
PLANSZA INTERAKTYWNA
Punkt pierwszy. Wierzba amerykanka
Opis: Odmiana wierzby sprowadzona do Europy przez Ernesta Hoedta w 1885 roku. Podstawowy gatunek uprawiany w celach plecionkarskich w Polsce. Czynniki klimatyczno‑glebowe mające wpływ na wzrost - roślina źle rosnąca na glebach suchych oraz zbyt wilgotnych. Wymaga gleb dobrych i średnio dobrych (III, IV klasa bonitacyjna) o odczynie pH obojętnym oraz zasobnych w potas. Zasobność w potas wpływa na lepsze ukorzenienie się sadzonek. Posiada lancetowate, jasnozielone liście, od spodu sinawo oszronione, z pikowanymi brzegami. Kwitnie jednocześnie z rozwojem liści. Posiada brunatną korę oraz pomarańczowo-czerwone kwiaty. Wierzba amerykanka po obróbce mającej na celu przygotowanie wierzby do wyplatania wyrobów wiklinowych staje się elastyczna, giętka, nabiera białego połysku. Gatunek charakteryzuje się niską skłonnością do łamania, jest odporny na „kolankowanie”. Zalety: Gatunek skłonny do korowania, odporny na złamania i zginania. Wytrzymały na niskie temperatury. Pożądany w wikliniarstwie głównie ze względu na dużą sprężystość. Wady: Odmiana mało odporna na choroby i szkodniki.
Punkt drugi: Wierzba wiciowa (konopianka)
Opis: Krzew do 5 m, niekiedy drzewo osiągające do 10 m wysokości. Gałązki cienkie i wiotkie, w odcieniach koloru żółtego. Młode pędy na początku są pokryte włosiem, szybko jednak tracą owłosienie. Pędy mogą być też oliwkowozielone, szarozielone do czerwonobrązowych. Jesienią pędy wielu odmian można rozpoznać po jaskrawozielonym i żółtozielonym kolorze. Mogą mieć długość od 1,40 m do 4 m. Pąki białe, zaokrąglone. Pień oraz proste gałęzie gładkie, szarobrązowe do szarozielonych. Liście z krótkim ogonkiem, wąskie, wydłużone, podobne do liści konopi, stąd potoczna nazwa konopianka. Osiągają długość do 20 cm przy 1 cm szerokości. Są podwinięte na brzegach, z wierzchu ciemnozielone, pomarszczone z żółtą żyłką pośrodku. Od spodu są jedwabiście owłosione w kolorze białym. Kwitnie przed listnieniem, w kwietniu‑maju. Kwiatostany w postaci walcowatych „kotków”, męskie mają wymiary 3 cm × 1 cm, żeńskie mniejsze. Obok wierzby amerykanki jest najczęściej używaną wierzbą wikliniarską. Zastosowanie: nadaje się na żywe struktury (ogrodzenia, tunele, wigwamy, pawilony itd.), na duże obiekty rustykalne, jak również do korowania. Posiada około 300 odmian. Ze względu na to, że pręty wierzby wiciowej po wyschnięciu nie tracą koloru, nie są korowane, dlatego gatunek wykorzystywany jest do wyrobów zielonych, charakteryzujących się dużą wytrzymałością. Pręty o długości powyżej 180 cm wykorzystuje się na taśmę wiklinową. Czynniki klimatyczno‑glebowe mające wpływ na wzrost: Gatunek odporny na warunki klimatyczne i choroby, posiada niewielkie wymagania glebowe. Dobrze funkcjonuje na wilgotnych i gliniastych glebach. Odporna na przymrozki. Odmiany:
- konopianka królewska
- konopianka czerwona
- konopianka Carmen
Punkt trzeci: Wierzba migdałowa
Opis: Wyróżnia się łuszczącą się korą na starych pniach, pod którą zauważa się intensywny, pomarańczowobrązowy kolor. Okorowane drewno wierzby migdałowej jest błyszcząco białe. Posiada intensywnie zielone, najszersze pośrodku, piłkowane liście, podobne do liści migdałowca. Długość liścia 5‑10 cm. Ogonki liściowe nagie, o długości 1‑2 cm. Pędy są długie i mocne w kolorach od brązowego do żółtozielonego. W stanie dzikim rośnie jako krzew do 4 m wysokości, rzadziej jako drzewo do około 9 m wysokości. Kwitnie w kwietniu jednocześnie z rozwijaniem się liści. Kwiaty długości 3—8 cm. Jest jedynym gatunkiem wierzby posiadającym trzy pręciki w męskich kwiatach, dlatego nazwano ją wierzbą trójpręcikową. Młode gałęzie są na początku pokryte włosiem, później gładkie, błyszczące, w odcieniach od zielonkawożółtych do czerwonawych. Ze względu na tendencję do silnego rozgałęziania wierzba migdałowa powinna być sadzona gęsto, krzew przy krzewie. Zastosowanie: odmiana stosowana do wykonywania wiązań, wszelkich splotów plecionkarskich, do wyrobów z wikliny zielonej (niekorowanej), długie pręty używane są do budowy ogrodzeń. Zalety: gatunek dający się łatwo korować, ze względu na elastyczne drewno odporny na złamania, pękania i skręcania. Wady: skłonność do wypuszczania bocznych gałązek, mała odporność na przymrozki i gradobicia, gruby pień. Odmiany: – migdałowa Kottenheider –migdałka zielona –migdałka wielobarwna –migdałka puławska
Punkt czwarty: Wierzba purpurowa
Opis: Zazwyczaj wysoki krzew (wysokość 3‑4 m), rzadziej niewielkie drzewo o krzaczastym pokroju. Charakteryzuje się gorzkimi pędami, z tego względu często jest uprawiana na obrzeżach innych plantacji wikliny, w celu odstraszania zwierząt leśnych, mogących szkodzić uprawom. Młode pędy w kolorze czerwono‑purpurowym, długie i elastyczne. Liście o długości dochodzącej nawet do 10 cm, z wierzchniej strony zielone, na spodniej bardziej szare. Kwiaty (kotki) do kilku centymetrów długości, cienkie, ukazujące się jeszcze przed rozwojem liści na przełomie marca i kwietnia. Czynniki klimatyczno‑glebowe mające wpływ na wzrost: roślina lubiąca miejsca ciepłe, nasłonecznione, ale może rosnąć również w półcieniu. Gatunek odporny na mrozy i upały, mniej wymagający od konopianki. Radzi sobie na większości gleb, tj. gliniasto‑piaszczystej, próchnicznej, przepuszczalnej, żyznej, jednak warunkiem powodzenia uprawy jest wilgotne podłoże. W czasie długotrwałej suszy wymaga podlewania. Wierzba purpurowa jest rośliną owadopylną i miododajną. Cechuje się cienkimi, gładkimi, elastycznymi i mocnymi pędami. Wady: zła korowalność, słabe plony, z tych względów wykorzystuje się ją głównie w celach krzyżowania międzygatunkowego. Posiada liczne odmiany, m.in.: – piaskówka polska – piaskówka uralska – zielona purpurowa – purpurowa uralska
Punkt piąty: Wierzba długokończysta
Opis: Gatunek wschodnioeuropejski, wysoki krzew, rzadziej drzewo wysokości 4–6 m, odznacza się masywnym wzrostem. Pędy początkowo gęsto, odstająco, biało-srebrzyście owłosione. Pędy 5–12 mm długości na 4–6 letnich gałązkach o średnicy przynajmniej 1 cm. Wierzchołki młodych pędów pokryte są silnym filcowatym nalotem. Kora gładka, zielona, a meszek szary. Pąki kwiatowe wyraźnie owłosione, ich łuski pękają już zimą tak, że kotki częściowo wystają. W uprawie jako wierzba koszykarska znajduje się szybkorosnący klon żeński. Liście długie, długokończyste. Czynniki klimatyczno‑glebowe mające wpływ na wzrost: wymaga wilgotnej, bogatej w składniki odżywcze gleby. Na takim podłożu dostarcza plonów, jakich nie osiąga żaden inny gatunek wierzby. Zalety: gatunek, który wyprzedza o około 14 dni inne wierzby plecionkarskie w zrzucaniu liści, dzięki temu może być najwcześniej ścinany. Zastosowanie: bardzo dobra do korowania (wiklina biała i gotowana), nadaje się na meble i inne wyroby, a z powodu długich prętów dobra jest też do wykonywania struktur żywych. Wady: w uprawie wymaga wilgotnej, bogatej w składniki gleby.
Punkt szósty: Wierzba pięciopręcikowa (wierzba laurowa)
Opis: Charakterystyka: Roślina krzewiasta o wysokości ok. 10 m lub drzewo do 15 m wysokości o prostym pniu, gładkiej, szarej korze. Dorosłe osobniki drzew wyróżniają się, podłużnymi listwami, bruzdowaniami. Gałęzie proste. Pędy jednoroczne nagie, w odcieniach od czerwonego do brązowego, błyszczące. Pąki 4-6 mm długości, zaostrzone nagie, kolor brunatny. Blaszka liścia posiada wymiary od 5,5 cm do 10 cm długości, 1,8-3 cm szerokości, charakteryzuje się piłkowanym brzegiem. Liście o zaokrąglonej nasadzie o wyraźnym połysku z wierzchu, spód jaśniejszy oraz grupą gruczołków u nasady. Młode liście wydzielają charakterystyczny zapach, pokryte są lepką substancją. Ogonek liścia 4-9 cm. Kwitnienie: maj – czerwiec, w czasie listnienia. Owoce dojrzewają jesienią, zimują na drzewie i rozsiewają się wiosną. Kwiaty walcowate, 4-5 cm długości i 10-14 mm średnicy, pachnące. Czynniki klimatyczno‑glebowe mające wpływ na wzrost: posiada niewielkie wymagania glebowe. Preferuje stanowiska jasne i wilgotne. Zalety: gatunek łatwy w uprawie, posiada długie i giętkie pręty.
Charakterystyka gatunków wierzb plecionkarskich
Źródło: Akademia Finansów i Biznesu Vistula, licencja: CC BY 3.0.