Z uwagi na rodzaje obrzęków, stan pacjentów, różne rodzaje leczenia operacyjnego oraz różnorodność możliwości ewakuacji chłonki z miejsc objętych obrzękiem zostały opracowane dwie koncepcje terapeutyczne manualnego drenażu limfatycznego.

Koncepcja terapeutyczna (I)

Dotyczy sytuacji, w której zlewisko trybutarne danego obszaru działa prawidłowo, czyli w podstawowym rozumieniu w przypadku, w którym pacjent ma zachowane węzły chłonne, np. pachwinowe lub pachowe. Głównym założeniem koncepcji jest odprowadzenie obrzęku do właściwego zlewiska trybutarnego. Metoda stosowana jest najczęściej w pourazowych obrzękach limfatycznych lub obrzękach żylno‑limfatycznych.

Zgodnie z zasadami I. koncepcji terapeutycznej podczas manualnego drenażu limfatycznego w przypadku obrzęku stawu skokowego lewego chłonka będzie odprowadzana do dołu pachowego lewego.

Kolejność postępowania:

1. Opracowanie centralne – ma na celu stymulację głębokich pni i przewodów.

   Opracowanie dołów nadobojczykowych (poszerzone ewentualnie o opracowanie szyi). Jego celem jest stymulacja spływu limfy do dużych naczyń limfatycznych. Opracowanie to oparte jest głównie o technikę stałych ruchów okrężnych, które wykonuje się początkowo powyżej mostkowego końca obojczyka, prowadząc ruch okrężny i stymulując fazę nacisku na prawej stronie pacjenta przeciwnie do ruchu wskazówek, na lewej stronie pacjenta – zgodnie ze wskazówkami. Minimalizuje to ryzyko pobudzenia tętnicy szyjnej wspólnej i jej baroreceptorów, które może doprowadzić do wahania ciśnienia i pogorszenia samopoczucia pacjenta. Wszystkie kolejne chwyty wykonuje się przesuwając ręce w kierunku wyrostków barkowych, kierując fazę nacisku ruchu okrężnego do wewnątrz.

   Głębokie opracowanie brzucha. Jego celem jest stymulacja naczyń limfatycznych zlokalizowanych w krezce jelita. Polega na wykonaniu głębokich ucisków, które rozpoczynają się w okolicy kątów żebrowych oraz kolców biodrowych przednich górnych i kierowane są do pępka. Dodatkowo należy wykonać ćwiczenia, w trakcie których masażysta przykłada ręce po obu stronach kresy białej i oporuje wdech pacjenta. Po dwóch powtórzeniach masażysta wspomaga wydech, uciskając powłoki jamy brzusznej w głąb pod koniec fazy aktywnego wydechu.

   Ćwiczenia oddechowe. Mają na celu stymulowanie odbioru chłonki z okolicy kończyn dolnych oraz dodatkowo ułatwienie transportu chłonki przewodem piersiowym. W tym celu stosuje się ćwiczenie oporowanego wdechu, w tracie którego masażysta układa ręce po bokach klatki piersiowej pacjenta $($na górne lub dolne żebra$)$ i oporuje rozszerzanie się klatki podczas aktywnego nabrania powietrza.

2. Opracowanie danego zlewiska trybutarnego – ma na celu stymulację obkurczenia torebki węzła chłonnego oraz przesunięcie chłonki zgromadzonej wewnątrz do sąsiadujących naczyń limfatycznych. Wykorzystuje się do tego chwyt stałych ruchów okrężnych.

3. Opracowanie naczyń limfatycznych łączących obrzęk ze zlewiskiem trybutarnym – ma na celu stymulację limfangiomotoryki i przyspieszenie odpływu chłonki z okolicy obrzęku do zlewiska trybutarnego. Podczas drenażu należy uwzględnić obszar między obrzękiem, a zlewiskiem trybutarnym przemieszczając się od części proksymalnej do dystalnej, w kierunku proksymalnym. Wykorzystuje się przy tym chwyty: pompujący, czerpiący, obrotowy oraz stałe ruchy okrężne.

4. Opracowanie obrzęku – ma na celu stymulację resporpcji płynu międzykomórkowego do kapilar limfatycznych oraz przesunięcie chłonki do obszarów nieobciążonych zaburzeniami przepływu. Wykorzystuje się przy tym chwyty: pompujący, czerpiący, obrotowy, stałe ruchy okrężne oraz chwyty obrączkowy i szczypcowy.

Koncepcja terapeutyczna (II)

Dotyczy sytuacji, w której uszkodzeniu lub usunięciu uległy zlewiska trybutarne lub naczynia odprowadzające chłonkę. Mogło to nastąpić w wyniku np. resekcji węzłów chłonnych w przypadku operacji mastektomii lub na skutek zwłóknienia obszaru zlewiska trybutarnego. Głównym założeniem koncepcji jest wykorzystanie sprawnie działających zlewisk w sąsiadujących kwadrantach za pomocą połączeń anastomozowych.

Kolejność postępowania:

1. Opracowanie centralne (opisane powyżej).

2. Opracowanie sąsiednich obszarów zalewowych $($nieobjętych obrzękiem$)$. Rozpoczyna się od zlewisk trybutarnych, następnie opracowuje zdrowe kwadranty. Wykorzystuje się w tym celu chwyt pompujący, obrotowy oraz stałe ruchy okrężne.

3. Opracowanie obszarów anastomozowych, które leżą w sąsiedztwie zlewiska objętego obrzękiem. Wykorzystuje się w tym celu chwyt pompujący, obrotowy oraz stałe ruchy okrężne.

4. Opracowanie niesprawnego obszaru zlewowego w kierunku wybranych, zdrowych kwadrantów lub połączeń anastomozowych. Wykorzystuje się w tym celu chwyt pompujący, obrotowy oraz stałe ruchy okrężne.

5. Opracowanie kończyny objętej obrzękiem. Wykorzystuje się w tym celu chwyt pompujący, czerpiący, obrotowy, stałe ruchy okrężne oraz chwyty obrączkowy i szczypcowy.

6. Ponowne opracowanie węzłów chłonnych.

Przykładowe zastosowanie II. koncepcji terapeutycznej

Przedstawione poniżej przykłady zastosowania zasad manualnego drenażu limfatycznego pozwalają masażyście na pewien wybór opracowania kolejności kwadrantów zdrowych w przypadku, w którym pacjent ma usunięte lub uszkodzone węzły chłonne. Podstawową zasadą jest jednak utrzymywanie schematu „zdrowy kwadrant – anastomoza” oraz zmiana kierunku wykonywania chwytów tak, aby chłonka zawsze była kierowana w stronę zdrowych, sprawnie działających kwadrantów.

Pacjent po usunięciu węzłów chłonnych pachowych lewych

Pacjent po obustronnym usunięciu węzłów chłonnych pachwinowych

W tym przypadku chłonka z okolicy objętej obrzękiem będzie odprowadzana do zlewiska trybutarnego – dołów pachowych przy wykorzystaniu połączeń anastomozowych pachowo‑pachwinowych.

Pozycja: leżenie tyłem.

1. Opracowanie centralne.

2. Opracowanie prawego i lewego dołu pachowego.

3. Ćwiczenia bierne prawego i lewego barku.

4. Opracowanie prawej i lewej strony klatki piersiowej $($prawego i lewego zdrowego kwadrantu piersiowego$)$.

5. Opracowanie anastomoz międzypachowych pachowo‑pachwinowych.

6. Opracowanie prawego i lewego obszaru brzusznego. Kierunek chwytów w stronę zdrowego kwadrantu!

7. Opracowanie lewej i prawej kończyny dolnej.

Powrót do spisu treściDUgOqkNpPPowrót do spisu treści