E-materiały do kształcenia zawodowego

Maszyny, aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego

CHM.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego - Operator urządzeń przemysłu chemicznego 813134 i Technik technologii chemicznej 311603

Słownik pojęć dla e‑materiału

Wpisz do poniższego okna słowo lub frazę, w celu wyszukania pojęcia w poniższym słowniku.

1

Poniżej zamieszczono słownik pojęć, występujących w lekcji „Maszyny, aparaty i urządzenia przemysłu chemicznym”. Pojęcia zostały uszeregowane w kolejności alfabetycznej. Dodatkowo na koniec każdej definicji zamieszczono podświetloną na niebiesko nazwę multimedium, z której pochodzi pojęcie. Kliknięcie na nazwę multimedium umożliwia przeniesienie do odpowiedniego materiału.

Autoklaw
Autoklaw

Rodzaj reaktoraReaktorreaktora zbiornikowego, pracującego w warunkach wysokiego ciśnienia.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Czynnik grzewczy
Czynnik grzewczy

Czynnik termodynamiczny wykorzystywany w procesach wymiany ciepła zachodzących w urządzeniach grzewczych bądź pompach ciepła. Jego zadaniem jest transport ciepła w określone miejsce.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Czynnik chłodzący
Czynnik chłodzący

Czynnik termodynamiczny wykorzystywany w procesach wymiany ciepła zachodzących w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych bądź pompach ciepła. Jego zadaniem jest pobieranie ciepła, które kolejno oddaje w procesie skraplania w warunkach wyższego ciśnienia i temperatury.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Diagnozowanie
Diagnozowanie

Proces, którego celem jest określenie aktualnego stanu technicznego urządzenia lub maszyny. Podczas diagnozowania badana jest sprawność, stopień zużycia podzespołów, ilość i rodzaj usterek. Efektem końcowym procesu diagnozowania jest postawienie diagnozy.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Kąpiel chemiczna
Kąpiel chemiczna

Proces chemiczny, w którym materiał jest poddawany reakcjom chemicznym w roztworze chemicznym lub mieszaninie kwasów, zasad lub soli, w celu uzyskania pożądanych właściwości lub cech, takich jak czyszczenie, utwardzanie, barwienie itd.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Konserwacja maszyn
Konserwacja maszyn

Zespół działań podejmowanych w celu utrzymania lub przywrócenia maszyn w dobrym stanie technicznym, umożliwiającym ich sprawne i bezpieczne działanie. Konserwacja maszyn obejmuje regularne czyszczenie, smarowanie, wymianę zużytych elementów i naprawy, które mają na celu przedłużenie ich żywotności i minimalizowanie ryzyka awarii lub wypadków.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Korozja
Korozja

Proces degradacji materiału spowodowany chemicznym lub elektrochemicznym oddziaływaniem z otaczającym środowiskiem, który prowadzi do jego niszczenia.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Korpus reaktora
Korpus reaktora

Część reaktoraReaktorreaktora, w której przebiega proces główny, np. reakcja chemiczna.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Króciec
Króciec

Element konstrukcyjny stosowany w urządzeniach o budowie zbiornikowej. Umożliwia doprowadzenie i/lub odprowadzenie susbtancji oraz połączenie z innym aparatem bądź rurociągiem.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Książka przeglądów maszyn i urządzeń
Książka przeglądów maszyn i urządzeń

Dokumentacja przeprowadzonych przeglądówPrzegląd technicznyprzeglądów, kontroli i napraw danej maszyny lub urządzenia.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszadło mechaniczne
Mieszadło mechaniczne

Urządzenie wykorzystywane w laboratoriach oraz przemyśle odpowiedzialne za mieszanieMieszaniemieszanie substancji. Elementami składowymi mieszadła są: silnikSilnik mieszadłasilnik, przekładniaPrzekładniaprzekładnia, sprzęgło mieszadła oraz mieszadło właściwe.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszadło pionowe
Mieszadło pionowe

Mieszadło mechaniczneMieszadło mechaniczneMieszadło mechaniczne, w którym wirnikWirnikwirnik jest zamontowany na pionowym wałkuWałek mieszadławałku.

RobvR7qFPwdaD

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszadło boczne
Mieszadło boczne
RY9fAQiF1Jtm6

Mieszadło mechaniczneMieszadło mechaniczneMieszadło mechaniczne, w którym wirnikWirnikwirnik jest zamontowany na poziomym wałkuWałek mieszadławałku.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszadło ramowe
Mieszadło ramowe

Wolnoobrotowe mieszadło mechaniczneMieszadło mechanicznemieszadło mechaniczne, które posiada ramę zamocowaną na wałkuWałek mieszadławałku mieszadła.

R8jWobMxbuA42

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszadło śmigłowe
Mieszadło śmigłowe

Szybkoobrotowe mieszadło mechaniczneMieszadło mechanicznemieszadło mechaniczne, w którym wirnikWirnikwirnik zbudowany jest z łopatek, przypominających kształtem śmigła.

Rp7CTVdOruRLc

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Mieszanie
Mieszanie

Proces, prowadzony w  układach jedno- lub wielofazowych w celu uzyskania jednorodności pod względem stężenia, gęstości, temperatury i innych parametrów mieszaniny. Mieszanie powoduje intensyfikację innych procesów zachodzących w układzie takich jak wymiana masy i wymiana ciepła, dochodzi również do przyspieszenia zachodzącej w mieszaninie reakcji.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Ognisko korozji
Ognisko korozji

miejsce na powierzchni metalu, na którym zapoczątkowuje się proces korozjikorozjakorozji.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Opór cieplny
Opór cieplny

Parametr materiału określający zdolność do ograniczenia wymiany ciepła. Wartość oporu cieplnego oblicza się ze stosunku grubości warstwy danego tworzywa do jego współczynnika przewodnictwa cieplnegoWspółczynnik przewodnictwa cieplnegowspółczynnika przewodnictwa cieplnego.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Płaszcz grzejny
Płaszcz grzejny

Urządzenie wykorzystywane w przemyśle do kontrolowanego podnoszenia temperatury układu znajdującego się w jego wnętrzu.

R1D25LxEiGPzr

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Płaszczowo‑rurowy wymiennik ciepła
Płaszczowo‑rurowy wymiennik ciepła

Rodzaj wymiennika ciepłaWymiennik ciepławymiennika ciepła. Urządzenia te zbudowane są z cylindrycznego płaszcza, w którym biegną wiązki rurek. Jeden z płynów przepływa w przestrzeni płaszczowej, a drugi wewnątrz rurek. Najczęściej medium oddające ciepło przepływa w rurkach, natomiast medium przyjmujące ciepło w płaszczu. Wymiana ciepła zachodzi prostopadle do powierzchni ścian rurek.

R1HsTZSDTCM1r

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Połączenie kaskadowe reaktorów
Połączenie kaskadowe reaktorów

Rodzaj połączenia reaktorówReaktorreaktorów, w których produkt pochodzący z jednego reaktora zasila kolejny, jak surowiec.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Pokrywa reaktora
Pokrywa reaktora

Część reaktorareaktorreaktora przez którą dostarczane są surowce, zamocowane jest oprzyrządowanie do pomiaru ciśnienia i temperatury oraz w zależności od rodzaju reaktora mieszadłoMieszadło mechanicznemieszadło.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Pompa
Pompa

Urządzenie, które umożliwia transport cieczy lub osadów poprzez wytworzenie różnicy ciśnień między stroną ssawną (wlotem do pompy) a tłoczną (wylotem z pompy).

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Pompa wirnikowa
Pompa wirnikowa

PompaPompaPompa, w której łopatkowy wirnik zwiększa moment pędu płynu, co skutkuje wytworzeniem się różnicy ciśnień.

RA9axU2NusNVa

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Przegląd techniczny
Przegląd techniczny

Całokształt czynności obejmujących m.in. konserwacjęKonserwacja maszynkonserwację (czyszczenie, smarowanie), regulację, diagnostykę i profilaktykę. Zakres czynności poszczególnych przeglądów technicznych oraz czas między przeglądami określany jest przez producenta danej maszyny lub urządzenia i podawany w instrukcjach obsługi.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Przekładnia
Przekładnia

Mechanizm bądź układ maszyn odpowiedzialnych za przeniesienie ruchu z jednego zespołu na drugi.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Reaktor
Reaktor

Urządzenie wykorzystywane w przemyśle do kontrolowanego przebiegu procesów, takich jak reakcje chemiczne, procesy biologiczne czy reakcje jądrowe.

R1XifvKFxUTOI

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Silnik mieszadła
Silnik mieszadła

Element mieszadłaMieszadło mechanicznemieszadła odpowiedzialny za wprawienie go w ruch.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Wałek mieszadła
Wałek mieszadła

Element mieszadłaMieszadło mechanicznemieszadła, który zapewnia ruch obrotowy. Wałek mieszadła zwykle znajduje się wewnątrz zbiornika lub kadzi.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Wężownica
Wężownica

Rodzaj spiralnie skręconych ruch stosowanych w przemyśle do rozprowadzania czynnika grzewczegoCzynnik grzewczyczynnika grzewczego oraz chłodzącegoCzynnik chłodzącychłodzącego.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Wirnik
Wirnik

Element maszyny, która obraca się wokół swojej osi, generując siłę lub energię. Wirniki występują w wielu rodzajach maszyn i urządzeń, takich jak pompy wirnikowePompa wirnikowapompy wirnikowe, turbiny wiatrowe, wentylatory i wiele innych.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Współczynnik przewodnictwa cieplnego
Współczynnik przewodnictwa cieplnego

Właściwość materiału określająca zdolność materiału do przewodzenia ciepła. Jest to ilość ciepła przewodzonego przez materiał w jednostce czasu na jednostkę powierzchni i jednostkę różnicy temperatur.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Wymiennik ciepła
Wymiennik ciepła

Urządzenie, którego główną funkcją jest wymiana ciepła pomiędzy przynajmniej dwoma płynami o różnej temperaturze.

RGlQVUoF4HLBh

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Wziernik
Wziernik

Element urządzeń umożliwiający wizualną kontrolę, np. przepływu cieczy czy reakcji przebiegających wewnątrz aparatu.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.

Zasada całkowitej zamienności
Zasada całkowitej zamienności

Polega na montażu komponentów charakteryzujących się bardzo wąskimi tolerancjami wymiarów. Metoda ta pozwala na najbardziej precyzyjny montaż.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Zasada częściowej zamienności
Zasada częściowej zamienności

Polega na montażu komponentów charakteryzujących się większą tolerancją wymiarową niż w zasadzie całkowitej zamienności. Metoda ta pozwala na znaczne obniżenie kosztów produkcji montowanych komponentów.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Zasada dopasowywania
Zasada dopasowywania

Polega na obróbce powierzchni jednej z części składowych w czasie montażu. Ten proces nazywany jest kompensacją technologiczną. W wyniku tej obróbki, część jest dopasowywana do innych składowych, aby uzyskać odpowiednią precyzję wymiarów montażowych.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Zasada regulowania
Zasada regulowania

Polega na zmianie położenia w łańcuchu wymiarowym jednej z określonych części montażowych lub dodaniu do łańcucha wymiarowego elementu wyrównawczego np. tulejki, podkładki lub innego rodzaju regulowanego elementu, który pozwala na dostosowanie wymiarów i uzyskanie wymaganej precyzji w montażu.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Zasada selekcji
Zasada selekcji

Polega na dzieleniu obrobionych części montażowych, które tworzą zespół, na grupy zgodnie z ich rzeczywistymi wymiarami. Każda grupa jest oznaczana i klasyfikowana w ściśle określonych granicach tolerancji, a następnie dobierana jest do montażu na podstawie jej odchyłek wymiarowych.

Materiał multimedialny: Sekwencje filmoweDhcZWItBiSekwencje filmowe: Ocena stanu technicznego maszyn i urządzeń oraz Konserwacja i przygotowaniem maszyn i urządzeń.

Zawór bezpieczeństwa
Zawór bezpieczeństwa

Rodzaj zaworu stosowany m.in. w zbiornikach, kotłach czy rurociągach, który po przekroczeniu dopuszczalnej wartości ciśnienia samoczynnie się otwiera, zapobiegając tym samym eksplozji.

Materiał multimedialny: Animacja 3DDehMxZOAfAnimacja 3D: Funkcjonowanie i budowa reaktora chemicznego w 3D.