E-materiały do kształcenia zawodowego

Przeglądy i konserwacje układów automatyki przemysłowej

ELM.04. Eksploatacja układów automatyki przemysłowej – Technik automatyk 311909

bg‑gold

Słownik pojęć dla e‑materiału

RDnmpq2OLn2y7
Instrukcja korzystania ze słownika Słownik pojęć do e-zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e-zasobie.
1
aparatura kontrolno‑pomiarowa
aparatura kontrolno‑pomiarowa

zbiór narzędzi i urządzeń, które są stosowane w celu pomiaru, oceny, testowania i zapewnienia zgodności z określonymi standardami lub specyfikacjami (np: wszelkiego rodzaju mierniki, rejestratory, przetworniki, urządzenia do kalibracji, systemy wizyjne, spektrometry, czujniki, itd.)

czujnik
czujnik

urządzenie lub element wykrywający i mierzący fizyczne lub chemiczne parametry otoczenia lub procesu i przekształcający te informacje na sygnał elektryczny lub inny rodzaj sygnału, który może być zrozumiały dla systemów sterowania lub monitorowania; czujniki mogą być wykorzystywane do pomiaru różnych parametrów, takich jak temperatura, wilgotność, ciśnienie, poziom, ruch, światło, dźwięk, obecność elementu lub substancji chemicznych, itp

czujnik indukcyjny
czujnik indukcyjny

przyrząd służący do wykrywania różnorakich metalowych przedmiotów oraz części maszyn; czujnik tego typu posiada własną strefę wykrywania, więc jeśli dany przedmiot znajdzie się w jej polu, czujnik zmienia stan swojego sygnału wyjściowego; tego typu urządzenia wykorzystywane są w wielu układach automatyki przemysłowej, gdyż kontrolują położenie oraz ruchy mechanizmów sterowanych automatycznie

czujnik rezystancyjny
czujnik rezystancyjny

urządzenie, które reaguje na zmiany temperatury zmianą rezystancji wmontowanego w nie rezystora; wraz ze wzrostem temperatury zmienia się rezystancja metalu (najczęściej wykorzystuje się platynę, miedź oraz nikiel), z którego wykonany jest rezystor; czujniki rezystancyjne znajdują zastosowanie w procesach regulacji wielu urządzeń przemysłowych (np. pieców hutniczych) oraz m.in. w laboratoriach, systemach klimatyzacji

dokumentacja techniczna
dokumentacja techniczna

rodzaj dokumentu, który w sposób wyczerpujący opisuje parametry oraz techniczne działanie danej konstrukcji, wyrobu, instalacji, obiektu, dzięki czemu produkty te mogą zostać wykonane (wdrożone do produkcji); dokumentacja techniczna pozwala również określić przybliżony czas realizacji poszczególnych części składowych planowanego projektu oraz określić ich koszt (kosztorys jest istotną częścią dokumentacji technicznej)

elementy nastawcze
elementy nastawcze

urządzenia w obrębie układu regulacji automatycznej, umożliwiające sterowanie danym obiektem dzięki zmianom doprowadzanego strumienia masy lub energii

elementy wykonawcze
elementy wykonawcze

urządzenia (np: podajniki, pompy, przepustnice powietrza czy siłowniki), które mają za zadanie odpowiedź na sygnał dostarczony przez system sterowania lub automatyzacji, przekształcając ten sygnał w  działanie fizyczne, które wpływa na warunki środowiskowe w kontrolowanym procesie (np. przepływ, ciśnienie, prędkość, ilość substancji, czy temperaturę w procesie produkcyjnym lub systemie kontrolnym)

filtr
filtr

urządzenie służące do usuwania zanieczyszczeń, takich jak pył, wilgoć i olej, z powietrza używanego w urządzeniach pneumatycznych

głowica siłownika
głowica siłownika

część siłownika pneumatycznego odpowiedzialna za utrzymanie elementu ruchomego, która składa się z podstawki, pinu podtrzymującego, sprężyny, rolek i mocowania

HMI
HMI

(ang. Human Machine Interface) – interfejs użytkownika umożliwiający kontrolowanie i monitorowanie systemu automatyki przemysłowej, używany do interakcji człowieka z maszynami i urządzeniami przemysłowymi; panel operatorski

karta wejścia‑wyjścia
karta wejścia‑wyjścia

rodzaj urządzenia służącego do komunikacji jego użytkownika z różnymi systemami przetwarzania danych; tego typu karta przystosowana jest do współpracy z programami komputerowymi, posiada również kilka wejść, dzięki czemu można do niej podłączyć m.in. różnego rodzaju detektory, kontaktrony, termometry, co pozwala sterować urządzeniami takim jak np. siłownik, semafor czy szlaban

komputer przemysłowy
komputer przemysłowy

komputer stworzony i przygotowany do działania w warunkach przemysłowych (np. hale produkcyjne lub magazyny), który charakteryzuje się podwyższoną odpornością na uszkodzenia mechaniczne i groźne czynniki zewnętrzne

korpus przepustnicy
korpus przepustnicy

obudowa, która zawiera wszystkie elementy przepustnicy i zapewnia jej integralność i ochronę. Wewnątrz korpusu przepustnicy znajdują się: dysk, uszczelnienia, pierścień ustalający i inne elementy, które kontrolują przepływ substancji

manometr
manometr

urządzenie służące do pomiaru ciśnienia gazów lub cieczy

miernik cęgowy
miernik cęgowy

nazywany także cęgowym miernikiem prądowym lub cęgowym amperomierzem, to rodzaj przyrządu pomiarowego wykorzystywanego do mierzenia prądu w  obwodach elektrycznych bez konieczności przerywania przewodu; mierniki cęgowe posiadają również funkcje pomiaru napięcia, oporu, a także mogą oferować dodatkowe możliwości pomiarowe

moduł bezpieczeństwa
moduł bezpieczeństwa

urządzenie wykorzystywane najczęściej w środowisku automatyzacji do realizowania funkcji bezpieczeństwa, jego zadaniem jest obniżenie ryzyka w sytuacji zagrożenia do bezpiecznego poziomu

multimetr cyfrowy
multimetr cyfrowy

przyrząd do pomiaru dwóch lub więcej wartości elektrycznych: głównie napięcia (mierzonego w woltach), prądu (mierzonego w amperach) i rezystancji (mierzonego w omach)

napęd ślimakowy
napęd ślimakowy

rodzaj mechanizmu używanego do zamiany ruchu obrotowego w prostoliniowy ruch posuwisty. Nazwa „ślimakowy” pochodzi od kształtu elementów tego mechanizmu, które przypominają spiralę ślimaka. Głównym elementem napędu ślimakowego jest śruba ślimakowa (inaczej zwana śrubą transportową) i odpowiednio dostosowane koło ślimakowe

obiekt regulacji
obiekt regulacji

urządzenie lub cały technologiczny proces, którym w danym momencie sterujemy za pomocą aparatury kontrolno‑pomiarowej; obiektem regulacji może być np. temperatura w pomieszczeniu, której poziom możemy dostosować

obrotnica
obrotnica

urządzenie służące do obracania transportowanego przedmiotu o 90 lub 180 stopni w celu zmiany kierunku przenoszenia

proces technologiczny
proces technologiczny

zespół zorganizowanych czynności oraz celowo wykreowanych i przeprowadzanych prawidłowo zjawisk fizycznych oraz chemicznych mających na celu przemianę w danym zakładzie przemysłowym określonego zestawu surowców w żądane produkty; proces technologiczny zazwyczaj złożony jest z szeregu operacji i procesów jednostkowych

protokół pomiarowy
protokół pomiarowy

dokument prawny przygotowywany na podstawie oględzin oraz badania zwanego przeglądem, który poświadcza o stanie danej instalacji, sieci lub urządzenia

prowadnica liniowa
prowadnica liniowa

istotny element linii produkcyjnej, zbudowany z szyn profilowych oraz wózków tocznych, które umożliwiają powtarzalność wytwarzania danego produktu oraz zapewniają odpowiednią precyzję jego wykonania; prowadnice liniowe stosuje się m.in. w drukarkach, obrabiarkach, maszynach pakujących, urządzeniach transportowych czy automatach spawalniczych

przekaźnik bezpieczeństwa
przekaźnik bezpieczeństwa

urządzenie odpowiadające za bezpieczeństwo w miejscach pracy (np. fabrykach, zakładach przemysłowych), które znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia zagrożenia, odłączając zasilanie (czy wymuszając zatrzymanie maszyny z utrzymaniem mocy) w przypadku wystąpienia stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu operatora bądź uszkodzenia danej maszyny; typowy przekaźnik bezpieczeństwa jest zbudowany z trzech styczników

przekładnia
przekładnia

mechanizm lub układ elementów mechanicznych, które pozwalają na zmianę stosunku prędkości obrotowej lub momentu siły między dwoma elementami. W przypadku przepustnicy może być używana do kontroli otwarcia i zamknięcia przepływu substancji, na przykład wody

przenośnik łańcuchowy
przenośnik łańcuchowy

urządzenie napędzane przez silnik elektryczny, służące do transportu ciężkich elementów przy użyciu łańcucha i tac

regulator ciśnienia
regulator ciśnienia

element kontrolny, który pozwala na dostosowanie i utrzymanie odpowiedniego ciśnienia powietrza w systemach pneumatycznych

siłownik pneumatyczny
siłownik pneumatyczny

urządzenie zbudowane m.in. z cylindra i tłoka, napędzane sprężonym powietrzem, służące do wykonywania pracy mechanicznej

smarownica
smarownica

urządzenie dostarczające olej do systemu pneumatycznego, aby zapobiec zużyciu i korozji ruchomych elementów

stoper
stoper

komponent lub mechanizm, który służy do zatrzymywania lub ograniczania ruchu urządzenia, maszyny lub procesu w określonym momencie czasowym lub w określonej pozycji

systemy paletyzujące
systemy paletyzujące

systemy automatycznie układające produkty na paletach w odpowiedni sposób. Są częścią procesu pakowania i wymagają konserwacji

sterowniki PLC
sterowniki PLC

(ang. Programmable Logic Controllers – programowalne sterowniki logiczne) – elementy systemów automatyki przemysłowej, które pełnią rolę centralnych jednostek kontrolujących procesy produkcyjne; zaprogramowane są do wykonywania określonych funkcji sterowania i monitorowania różnych aspektów produkcji, takich jak sterowanie maszynami, monitorowanie czujników, przetwarzanie danych i podejmowanie decyzji

wał
wał

walcowaty lub prętowy element mechaniczny, który pełni funkcję przenoszenia ruchu obrotowego lub momentu obrotowego z jednego elementu maszyny na drugi, powszechnie stosowany w różnych maszynach i urządzeniach, takich jak silniki, przekładnie, pompy i wiele innych. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie ciągłego przekazywania energii mechanicznej między różnymi komponentami systemu

współczynnik efektywności
współczynnik efektywności

miara, która określa, jak dobrze system, proces lub urządzenie przetwarza dostarczoną energię w pożądany wynik lub użyteczną pracę; określa go stosunek użytecznej energii wyjściowej do energii wejściowej; współczynnik efektywności jest wyrażany jako wartość od 0 do 1 (lub jako procent od 0% do 100%), gdzie wartość 1 oznacza, że cała dostarczona energia jest skutecznie przekształcana w pożądany wynik, a niższe wartości oznaczają straty energii w procesie

zespół przygotowania powietrza
zespół przygotowania powietrza

kompletny układ składający się z filtra, regulatora ciśnienia i smarownicy, który służy do oczyszczania, kontrolowania ciśnienia i dostarczania oleju do sprężonego powietrza używanego w systemach pneumatycznych