„…A bliźniego swego jak siebie samego…”!
Wiemy, że Jezus przekazywał swoje nauki w postaci przypowieści. Spośród około
40 z nich do najbardziej znanych należy historia miłosiernego Samarytanina. Swoistym wstępem tej opowieści jest dialog między Jezusem a faryzeuszem o warunkach, które należy spełnić, by osiągnąć życie wieczne. Uczony w Piśmie cytuje słowa Biblii: „Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, a bliźniego swego jak siebie samego”. Gdy jednak faryzeusz pyta: „kto jest moim bliźnim?”, Jezus odpowiada przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie. Wyjaśnienie to nie tylko wskazuje na wzór ludzkiej empatii i gotowości do niesienia wsparcia, ale zawiera w sobie również element prowokacji. Wiadomo bowiem, że Samarytanie i Izraelici to grupy, które w dawnych czasach wzajemnie się zwalczały.
Opisz fikcyjną historię, w której ważnym motywem jest pomoc udzielona komuś, z kim się rywalizuje, kogo się nie lubi, a nawet – nienawidzi.
Bliźni – czyli kto?
Ewangelia wg św. Łukasza, 10, 25‑29(25) A oto powstał jakiś uczony w Prawie i wystawiając Go na próbę, zapytał: Nauczycielu, co mam czynić, aby osiągnąć życie wieczne? (26) Jezus mu odpowiedział: Co jest napisane w Prawie? Jak czytasz? (27) On rzekł: Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego bliźniego jak siebie samego. (28) Jezus rzekł do niego: Dobrześ odpowiedział. To czyń, a będziesz żył. (29) Lecz on, chcąc się usprawiedliwić, zapytał Jezusa: A kto jest moim bliźnim?
Źródło: Ewangelia wg św. Łukasza, [w:] Biblia Tysiąclecia, wyd. IV, Poznań 1983.
Po przeczytaniu fragmentu Ewangelii wykonaj następujące polecenia i odpowiedz
na pytania.
Określ źródło wyrazu „bliźni”.
Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa Chrystusa: „a swego bliźniego jak siebie samego”.
Wskaż, z połączenia jakich słów powstał wyraz „miłosierdzie”.
- miłość i śmierć
- miłość i sierść
- miłość i dzień
- miłość i sierpień
- miłość i serce
Sprawdź w słowniku etymologicznym języka polskiego, czy twoja odpowiedź zgadza się z definicją słownikową.
Wyjaśnij, na czym na czym według ciebie miałoby polegać wystawianie Jezusa na próbę przez uczonego w Prawie. Zapisz swoją odpowiedź.
Na pytanie postawione przez uczonego Jezus odpowiada przypowieścią
o miłosiernym Samarytaninie.
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie
Ewangelia wg św. Łukasza, 10, 30‑37(30) Jezus nawiązując do tego, rzekł: Pewien człowiek schodził z Jerozolimy do Jerycha i wpadł w ręce zbójców. Ci nie tylko że go obdarli, lecz jeszcze rany mu zadali i zostawiwszy na pół umarłego, odeszli. (31) Przypadkiem przechodził tą drogą pewien kapłan; zobaczył go i minął. (32) Tak samo lewitalewita, gdy przyszedł na to miejsce i zobaczył go, minął. (33) Pewien zaś SamarytaninSamarytanin, będąc w podróży, przechodził również obok niego. Gdy go zobaczył, wzruszył się głęboko: (34) podszedł do niego i opatrzył mu rany, zalewając je oliwą i winem; potem wsadził go na swoje bydlę, zawiózł do gospody i pielęgnował go. (35) Następnego zaś dnia wyjął dwa denary, dał gospodarzowi i rzekł: Miej o nim staranie, a jeśli co więcej wydasz, ja oddam tobie, gdy będę wracał. (36) Któryż z tych trzech okazał się, według twego zdania, bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców? (37) On odpowiedział: Ten, który mu okazał miłosierdzie. Jezus mu rzekł: Idź, i ty czyń podobnie!
Źródło: Ewangelia wg św. Łukasza, [w:] Biblia Tysiąclecia, wyd. IV, Poznań 1983.
Wszyscy słuchający przypowieści dobrze wiedzieli, dlaczego z Jerozolimy do Jerycha należy zejść w dół. Jerozolima leży na wysokości 740 m n.p.m., a Jerycho jest położone w depresji – 230 m p.p.m. Oba miasta dzieli odległość 27 km.
Po przeczytaniu fragmentu Ewangelii wykonaj polecenia.
Ułóż we właściwej kolejności osoby, które widziały człowieka pobitego przez zbójców.
- lewita
- Samarytanin
- kapłan
Określ, czy kolejność osób przedstawionych we fragmencie Ewangelii według św. Łukasza jest przypadkowa. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Zredaguj trzy krótkie notatki, udzielając w nich odpowiedzi na poniższe polecenia.
Znajdź usprawiedliwienie dla kapłana, który nie zatrzymał się przy człowieku leżącym na poboczu drogi.
Znajdź usprawiedliwienie dla lewity, który nie zatrzymał się przy człowieku leżącym na poboczu drogi.
Spróbuj znaleźć usprawiedliwienie dla Samarytanina, gdyby nie zatrzymał się przy człowieku leżącym na poboczu drogi.
Określ, czym kierował się Samarytanin, kiedy postanowił udzielić pomocy nieznajomemu. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Dokończ historię przypowieści o miłosiernym Samarytaninie, nie zmieniając wersji biblijnej.
Jezus zapytał uczonego: „Któryż z tych trzech okazał się, według twego zdania, bliźnim tego, który wpadł w ręce zbójców?”. Określ, dlaczego uczony nie odpowiedział po prostu: „Samarytanin”.
Odwołując się do przypowieści, ustal, czy miłosierdzie ma swoje granice i jakie jest miłosierdzie Boga, a jakie człowieka. Zapisz swoją odpowiedź.
Określ, które osoby szczególnie potrzebują miłosierdzia innych ludzi.
1. Nawołujemy, 2. Prosimy, 3. nie chcemy, 4. nie prosimy, 5. Okazujemy, 6. szczycimy się o miłosierdzie.
1. Nawołujemy, 2. Prosimy, 3. nie chcemy, 4. nie prosimy, 5. Okazujemy, 6. szczycimy się do miłosierdzia.
Po przyjrzeniu się obrazowi Miłosierny Samarytanin wykonaj polecenia i odpowiedz na pytanie.
Opisz postacie przedstawione na obrazie, odpowiadając na poniższe polecenia.
Objaśnij symbolikę kolorów, jakimi namalowano postacie.
Ustal, kim są uciekające postacie ukazane po lewej stronie obrazu.
Wyjaśnij, co oznaczają dwa psy u stóp pobitego człowieka.
Korzystając z dostępnych źródeł, określ symbolikę czerwonej tuniki Samarytanina i jasnej tkaniny okrywającej rannego człowieka.
Odnieś się do słów Josepha Ratzingera, czyli papieża Benedykta XVI, który tak skomentował przypowieść o miłosiernym Samarytaninie:
„Aktualność tej przypowieści jest oczywista. Jeśli przełożymy ją na wymiar społeczności całego świata, widzimy wtedy, że nie mogą nam być obojętne leżące obok, ograbione i złupione, ludy Afryki”.
Określ, czy twoim zdaniem jest to słuszna interpretacja przypowieści. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Uczenie się drugiego człowieka
*** [Uczę się ciebie, człowieku]Uczę się ciebie, człowieku.
Powoli się uczę, powoli.
Od tego uczenia trudnego
Raduje się serce i boli.O świcie nadzieją zakwita,
Pod wieczór niczemu nie wierzy,
Czy wątpi, czy ufa – jednako –
Do ciebie, człowieku, należy.Uczę się ciebie i uczę
I wciąż cię jeszcze nie umiem –
Ale twe ranne wesele,
Twą troskę wieczorną rozumiem.Źródło: Jerzy Liebert, *** [Uczę się ciebie, człowieku], [w:] tegoż, Wiersze, oprac. Stefan Frankiewicz, Toruń 1994, s. 115.
Po przeczytaniu wiersza Jerzego Lieberta wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.
Określ, kto i do kogo zwraca się w tym utworze. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Wyjaśnij, jak rozumiesz słowa: „Uczę się ciebie, człowieku”.
Wyjaśnij metaforyczne znaczenie pór dnia, o których mowa w wierszu Jerzego Lieberta.
Określ, dlaczego człowiek ma inne odczucia rankiem, a inne wieczorem. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Ustal, jaki jest związek wiersza Jerzego Lieberta z przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie. Zapisz swoją odpowiedź.
Modlitwa poety
LitaniaModlę się, Boże, żarliwie,
Modlę się, Boże, serdecznie:
Za krzywdę upokorzonych,
Za drżenie oczekujących,
Za wieczny niepowrót zmarłych,
Za konających bezsilność,
Za smutek niezrozumianych,
Za beznadziejnie proszących,
Za obrażonych, wyśmianych,
Za głupich, złych i maluczkich,
Za tych, co biegną zdyszani
Do najbliższego doktora,
Za tych, co z miasta wracają
Z bijącym sercem do domu,
Za potrąconych grubiańsko,
Za wygwizdanych w teatrze,
Za nudnych, brzydkich, niezdarnych,
Za słabych, bitych, gnębionych,
Za tych, co usnąć nie mogą,
Za tych, co śmierci się boją,
Za czekających w aptekach
I za spóźnionych na pociąg,
– ZA WSZYSTKICH MIESZKAŃCÓW ŚWIATA,
Za ich kłopoty, frasunki,
Troski, przykrości, zmartwienia,
Za niepokoje i bóle,
Tęsknoty, niepowodzenia,
Za każde drgnienie najmniejsze,
Co nie jest szczęściem, radością,
Która niech ludziom tym wiecznie
Przyświeca jeno życzliwie –
Modlę się, Boże, serdecznie,
Modlę się, Boże, żarliwie!Źródło: Julian Tuwim, Litania, [w:] tegoż, Wiersze , t. 1, oprac. Alina Kowalczykowa, Warszawa 1986, s. 301.
Po przeczytaniu wiersza Litania Juliana Tuwima wykonaj polecenia i odpowiedz na pytania.
Określ, jakie cechy utworu Juliana Tuwima wskazują na to, że jest on litanią. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Odszukaj w wierszu Juliana Tuwima anaforę i określ jej funkcję w tekście.
Określ funkcję powtórzenia zastosowanego w dwóch pierwszych i w dwóch ostatnich wersach wiersza.
W utworze pojawiają się synonimy słowa „kłopoty”. Podaj je, a następnie dopisz
do każdego z nich po jednym wyrazie bliskoznacznym.
Określ, jaką funkcję pełni wyliczenie w wierszu Juliana Tuwima.
Ustal, jaki jest związek pomiędzy wierszem Litania a przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie. Zapisz swoją odpowiedź.
Iskierka miłości
PrzepaśćBabcia w czarnych sukniach
w drucianych okularach
z laseczką
stawia stopę
nad przepaścią krawężnika cofa
rozgląda się bojaźliwie
choć nie widać śladu samochoduPodbiega do niej chłopczyk
bierze za rękę
i przeprowadza
przez otchłań ulicy
na drugi brzegRozstępują się
straszliwe ciemności
nagromadzone nad światem
przez złych ludzi
kiedy w sercu
małego chłopca
świeci iskierka
miłościŹródło: Tadeusz Różewicz, Przepaść, [w:] tegoż, Poezje zebrane, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971, s. 309.
Po przeczytaniu wiersza Przepaść wykonaj poniższe polecenia.
W utworze Tadeusza Różewicza jest mowa o przepaści i otchłani. Wyjaśnij, w jakim znaczeniu poeta użył obu słów.
Wyszukaj w utworze te wyrażenia, które odnoszą się do mroku, oraz te, które odnoszą się do światła. Podaj ich symboliczne bądź przenośne znaczenie.
Wyjaśnij, co spowodowało, że: „Rozstępują się straszliwe ciemności”.
Ustal, jaki jest związek wiersza Tadeusza Różewicza z przypowieścią o miłosiernym Samarytaninie. Zapisz swoją odpowiedź.
Zadaniowo
Przyjrzyj się zamieszczonej poniżej fotografii. Zredaguj opowiadanie
z dialogiem, którego bohaterem uczynisz przedstawionego na niej mężczyznę.
Przeczytaj poniższy opis fotografii przedstawiającej mężczyznę na ulicy oczekującego wsparcia. Napisz, co w stroju i zachowaniu siedzącej na walizce osoby wskazuje na to, że oczekuje ona wsparcia. Stwórz również krótki dialog pomiędzy tą osobą a niechętnym udzielenia pomocy przechodniem.
Zredaguj kilkuzdaniową notatkę o tym, jak możesz pomóc osobie, której nie darzysz sympatią. Wykorzystaj cytaty z przypowieści o miłosiernym Samarytaninie.
Sformułuj argumenty do poniższych tez.
Nawet największy zbrodniarz zasługuje na miłosierdzie.
Nie każdy zasługuje na miłosierdzie.
Zapoznaj się z poniższymi słowami kluczami związanymi z lekcją, a następnie zaproponuj ich własną kolejność. Możesz kierować się tym, co cię zaciekawiło, poruszyło, zaskoczyło itp. Przygotuj krótkie uzasadnienie swojej propozycji. Słowa klucze: przypowieść, miłosierny Samarytanin, miłosierdzie, bliźni.