A teraz chwila na sprawdzenie, czy nasza metoda zyska powodzenie. Utrwalamy zasady pisowni ó i u

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna zasady pisowni wyrazów z ó i u.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi stosować reguły ortograficzne w praktyce,

• sprawnie posługuje się słownikiem.

2. Metoda i forma pracy

Metoda praktycznego działania, zabawa, praca indywidualna i zbiorowa.

3. Środki dydaktyczne

1. Słownik ortograficzny języka polskiego.

2. Tablice ortograficzne.

3. Dwa kolorowe brystole i flamastry.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel sprawdza pracę domową z ostatniej lekcji. Omawia i poprawia ewentualne błędy.

Następnie dzieli klasę na dwa zespoły. Drużyna A będzie wypisywać reguły pisowni ó,
drużyna B wynotuje zasady pisowni u. Oba zespoły mają przygotować na podstawie słowników zasady, które muszą zapamiętać. Wybrane przez uczniów zasady mają zostać przygotowane w formie samouczka klasowego, który zostanie wyeksponowany w sali
i będzie pomagał utrwalić ortografię.

Na wykonanie tego zdania uczniowie mają około 20 minut.

b) Faza realizacyjna

Uczniowie pod opieką nauczyciela wykonują ćwiczenia utrwalające znajomość ortografii (karta pracy), można także wykorzystać ćwiczenia autorstwa A. Łuczak i A. Murdzek (ćw. 5. str. 84.; ćw. 1. str. 82. z książki A. Łuczak, A. Murdzek, Między nami. Język polski. Zeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej, GWO, Gdańsk 2005).

Po ich wykonaniu można zaproponować bardzo niekonwencjonalne ćwiczenie.

Zabawa ta nie kojarzy się z nauką ortografii. Można jednak wprowadzić tę technikę jako pewne urozmaicenie, które powinno dzieciom pomóc w skojarzeniach i zapamiętywaniu wzrokowym. Jest to zabawa w origami. Sztuka ta ma bardzo pozytywny wpływ na samą pracę, koncentrację, pomaga także zapamiętać obraz wyrazu. Technika ta znakomicie wspomaga tzw. pamięć motoryczną. Dzieci wykonują postaci i przedmioty, które potem zostaną podpisane w tradycyjny sposób z wyeksponowaniem pisowni ó i u.

Przed lekcją należy podać uczniom informację o tym, co muszą przygotować na zajęcia, bo jest to najbardziej czasochłonny element origami. Należy przygotować do każdej postaci różną ilość kółek różniących się kolorem i średnicą. Wybieramy takie rzeczowniki, których pisownia jest trudna (królewicz, żaglówka, papuga). Uczniowie wykonują zadanie (sposób przygotowania rekwizytów z origami – załącznik 1).

Po wykonaniu prac przygotowujemy ich prezentację. Należy pamiętać o właściwym podpisaniu prac.

c) Faza podsumowująca

W tej części lekcji należy przeprowadzić analizę prac dzieci i dowiedzieć się, jakie informacje przyswoili, a które zostały niezapamiętane.

5. Bibliografia

1. Dziamska D., Magiczne kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2003.

2. Dziamska D., Świat z koła i z kwadratu, czyli orgiami przestrzenne, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2004.

3. Iwanowicz M., Mistrz ortografii. Podręcznik do systematycznej nauki ortografii dla klas IV‑VI szkoły podstawowej, Res Polona, Łódź 2000.

4. Łuczak A., Murdzek A., Między nami. Język polski. Zeszyt ćwiczeń dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe, Gdańsk 2005.

5. Słownik ortograficzny języka polskiego wraz z zasadami pisowni i interpunkcji,
   red. nauk. M. Szymczak, wyd. 17 popr., Wydawnictwo PWN, Warszawa 1995.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Ćwiczenie 1

w podanym ciągu liter odszukaj nazwy polskie geograficzne zakończone na – ów.

Spróbuj odnaleźć te miejsca na mapie Polski.

MASŁERMAKÓWSRILPOSTRZESZÓWDROHSOKLLKOSOKOŁÓWFRUJBSWĘGYMZRYÓWNKCZTPIASTÓWBFDSRYSGZRZJÓZEFÓWNUTRECELESCTYNÓWMKUJLÓWWYSZKÓW BYTOMUKJSPRUSZKÓWGFTYUSCZŁUCHÓWSFRYJKTARNÓWYB.

Ćwiczenie 2

Z podanej rozsypanki wyrazowej ułóż jak największą liczbę rzeczowników z „u”.

Ćwiczenie 3

Ułóż zdanie pojedyncze rozwinięte, w którym wszystkie wyrazy będą rozpoczynały się literą „m”, a przynajmniej 3 z nich będą zawierały „u”.

Ćwiczenie 4

Przygotuj listę rzeczowników jedno- , dwu- , trzysylabowych zaczynających się literą „u”, np.

ul, ul‑ka, ...........................................................................................................................................

oraz listę rzeczowników dwu- , trzy- czterosylabowych, których ostatnia sylaba zawiera „u”.

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

Ćwiczenie 5

Do podanych rzeczowników dopisz ich zdrobnienia

broda –

koza –

noga –

głowa –

słowo –

mały –

gruby-

ciepły –

miły –

czysty -

b) Załącznik 2

Sposób przygotowania rekwizytów z origami (opis został opracowany na podstawie książki Doroty Dziamskiej, Magiczne kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2003, s. 43‑45, 72, 14.)

1. Królewicz

Przygotowujemy 29 kółek:

• 8 niebieskich (1 o średnicy 120 mm, 2 o średnicy 100 mm, 1 o średnicy 57 mm,
  2 o średnicy 30 mm i 2 kropki konfetti),

• 10 białych (4 o średnicy 100 mm, 6 o średnicy 30 mm),

• 2 żółte o średnicy 47 mm,

• 1 różowe o średnicy 30 mm,

• 5 czarnych (1 o średnicy 30 mm, 4 o średnicy 20 mm),

• 3 czerwone (2 o średnicy 20 mm, 1 kropka konfetti).

Sposób wykonania:

• Różowego kółka przeznaczonego na twarz nie zginamy.

• Koła zgięte raz wzdłuż średnicy wykorzystujemy do ułożenia czapki (kółko niebieskie o średnicy 57 mm) z pióropuszem (3 białe kółka o średnicy 30 mm), włosów (koła czarne), oczu (najmniejsze kółka niebieskie), ust (czerwona kropka konfetti), klamry do paska (żółte kółka – pasek, czerwone – klamra) oraz bucików (2 najmniejsze, niebieskie kółka).

• Kompozycję rozpoczynamy od ułożenia rękawów i zestawienia ich ze sobą. Rękawy żakietu składamy następująco: najpierw koła (niebieskie i białe o średnicy 100 mm; kółka białe znajdują się pod kółkami niebieskimi) zginamy na pół i wsuwamy białe koło w niebieskie tak, by wystawał rąbek, po czym wykonujemy drugie zgięcie na wysokości 2/3 średnicy koła.

• Największe niebieskie koło zginamy tak, by utworzyło nam tors człowieka – szerszy na dole, węższy przy szyi. Należy zgiąć papier wzdłuż linii wyznaczającej promień. Zestawiamy tułów z rękawami, utworzy się nam szkielet postaci. Nakładamy na niego żakiet utworzony z niebieskiego koła. Papier należy zgiąć wzdłuż dwóch cięciw wychodzących z tego samego punktu na okręgu i rozchodzących się ku dołowi. Końce cięciw powinny być oddalone od siebie ok. ¼ obwodu koła.

• Nogawki spodni wykonujemy, zginając białe kółka o średnicy 100 mm najpierw wzdłuż średnicy, a potem wzdłuż linii nierównoległej do średnicy koła zgiętego wcześniej. Podobnie zginamy elementy tworzące pasek.

Źródło: Dziamska D., Magiczne kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2003, s. 43‑45.

2. Papuga

Przygotowujemy 33 kółka:

• 18 niebieskich (2 o średnicy 100 mm, 1 o średnicy 57 mm, 6 o średnicy 47 mm,
  4 o średnicy 30 mm, 5 o średnicy 20 mm),

• 13 żółtych (6 o średnicy 57 mm, 2 o średnicy 47 mm, 2 o średnicy 30 mm,
  3 o średnicy 2mm),

• 1 czarne o średnicy 20 mm,

• 1 białe o średnicy 20 mm.

Sposób wykonania:

• Jedno niebieskie koło o średnicy 57 mm, jedno białe i jedno czarne koło (o średnicy 20 mm) pozostają niezagięte, bo będą głową papugi.

• Pozostałe kółka z wyjątkiem dwóch na ogon (o średnicy 100 mm i 57 mm) zginamy raz wzdłuż średnicy.

• Głowę papugi układamy następująco: na kółko niebieskie o średnicy 57 mm naklejamy połączone koła białe i czarne (o średnicy 20 mm). Koło czarne jest na wierzchu, a spod niego wystaje we fragmencie (na dole) kółko białe. Następnie naklejamy na górną część głowy kolejne kółko niebieskie (o średnicy 57 mm) tak, by nieco przysłaniało oko. Z dwóch kół żółtych (górna część dzioba – większe kółko, dolna – mniejsze) wykonujemy dziób.

• Na górze głowy umieszczamy 3 kółka niebieskie (o średnicy 20 mm) i 3 żółte zgięte wzdłuż średnicy i włożone jedno w drugie.

• Kółka przeznaczone na ogon zginamy najpierw wzdłuż średnicy, a potem wzdłuż cięciw, by uzyskać 1/8 koła.

• Wsuwamy tułów papugi w elementy ogona, mocujemy nóżki wykonane z dwóch kółek niebieskich. Skrzydła papugi składają się z trzech kółek niebieskich i trzech żółtych wkładanych jedno w drugie.

Źródło: Dziamska D., Magiczne kółeczka czyli orgiami płaskie z koła, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2003, s. 72.

3. Żaglówka

Przygotowujemy 2 koła równej wielkości: 1 czarne, 1 białe.

Sposób wykonania:

• Układamy koła tak, by białe zakrywało czarne.

• Zginamy przez dwie warstwy wzdłuż cięciwy, a następnie zginamy formę na pół, wkładając dokładnie jedną połowę w drugą.

• Z czarnej części formujemy kadłub. Najpierw zginamy i rozginamy dolne narożniki. Potem, przytrzymując górną część żagla, pociągamy czarna część formy i ustawiamy naszą żaglówkę w przestrzeni.

Źródło: Dziamska D., Świat z koła i z kwadratu, czyli orgiami przestrzenne, Wydawnictwo „bis”, Warszawa 2004, s. 14.

c) Zadanie domowe

Odmień przez przypadki w liczbie pojedynczej i mnogiej nazwy przedmiotów wykonanych techniką origami w trakcie dzisiejszej lekcji (królewicz, papuga, żaglówka). Uzasadnij pisownię i ułóż zdanie z każdym z wyrazów.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak