Ilustracja przedstawia fragment gitary. Na kolorowym zdjęciu widoczne jest pudło rezonansowe w ujęciu perspektywicznym od strony mostka, na którym zaczepione są struny. Tytuł lekcji: Akompaniament ważna rzecz.
1
Scenariusz dla nauczyciela:
RT6Ig2DrqKvRN1
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
1. Uczeń zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
1) podstawowe pojęcia i terminy muzyczne (akompaniamentAkompaniamentakompaniament) oraz zależności między nimi.
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
3) aparatu wykonawczego (solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band, zespół folkowy).
Nauczysz się
śpiewać z akompaniamentem piosenkę Kiedy przyjdzie wiosna;
wyjaśniać pojęcie akompaniamentu;
opowiadać o roli akompaniamentu;
rozróżniać obsadę wykonawczą utworu.
Akompaniament
Akompaniament (z wł. accompagnamento – towarzyszenie) to partia instrumentalna towarzysząca głównej partii melodycznej, wykonywanej przez głos solowy, instrument, chór lub orkiestrę (np. pieśń na głos solo z akompaniamentem fortepianu).
Utwory wokalne – pieśni i piosenki
Pieśń to „krótki utwór wokalny do tekstu poetyckiego (na głos solo, na głos z towarzyszeniem instrumentu lub orkiestry, na wokalny zespół kameralny, na chór)”. Wyróżniamy następujące rodzaje pieśni:
religijne (np. Bogurodzica, Gaude Mater Polonia);
patriotyczne (np. Hymn do miłości Ojczyzny, Do broni bracia);
psalmy (np. Nieście chwałę mocarze, Kleszczmy rękoma);
dworskie (np. Laura i Filon, Z wysokich parnasów);
narodowe (np. Warszawianka, Ostatni mazur);
wojenne (np. Piechota, Czerwone maki na Monte Casino);
artystyczne (np. Życzenie, Pieśń wieczorna);
Piosenka to „drobny utwór wokalny solowy”. Wyróżniamy piosenki:
ludowe;
dziecięce;
młodzieżowe;
miłosne;
popowe;
rockowe;
jazzowe;
biesiadne;
aktorskie.
Piosenka najczęściej wykonywana jest z akompaniamentem instrumentalnym, czyli towarzyszącą partią instrumentu lub grupy instrumentów. Akompaniament może pełnić rolę uzupełnienia harmonicznego, rytmicznego lub kolorystycznego. Partię akompaniującą może wykonywać jeden instrument (np. fortepian, organy, gitara), grupa instrumentów (np. grupa instrumentów dętych drewnianych, smyczkowych, perkusyjnych) lub orkiestra (np. symfoniczna, dęta, zespół jazzowy).
Przykładowe zespoły instrumentalne – akompaniujące:
R9W9GU0M7wEsO1
Przykład akompaniamentu instrumentalnego – fortepian, flet, skrzypce, dzwonki i trójkąt
Piosenka Kiedy przyjdzie wiosna? W molowej tonacji (f‑moll) i metrum 4/4, pięknie opowiada o oczekiwaniu na upragnioną wiosnę. Zarówno wykonywana wokalnie melodia, jak i akompaniament fortepianu i instrumentów takich jak flet, skrzypce, dzwonki i trójkąt, wyrażają smutek szarych, zimowych dni, zmęczenie szarością, a jednocześnie tęsknotę za zbliżającą się wiosną. Partia akompaniamentu spełnia tu rolę uzupełnienia harmonicznego, ale również buduje nastrój.
Polecenie 1
Zapoznaj się z informacjami o piosence i z jej tekstem. Jaki akompaniament twoim zdaniem najbardziej pasuje do takiej piosenki?
Zapoznaj się z informacjami o piosence i z jej tekstem. Jaki akompaniament twoim zdaniem najbardziej pasuje do takiej piosenki?
Zapoznaj się z informacjami o piosence i z jej tekstem. Jaki akompaniament twoim zdaniem najbardziej pasuje do takiej piosenki?
Wysłuchaj fragmentu poniższego utworu, a następnie spróbuj go zaśpiewać, wykorzystując zamieszczony tekst.
R1U2cpemhpkBZ
Minął luty, a mróz ciągle trzyma, wszystkim nam się znudziła ta zima. Ciepłe buty i czapy wyrzucamy do szafy, ale wiosny wciąż nie ma i nie ma.
Ref. Kiedy przyjdzie wiosna? Nikt nie wie. Wiedzą tylko wysmukłe modrzewie. Zasłuchane, w białe chmury zapatrzone, wysuwają igiełki zielone, wyciągają do słońca ramiona, bo nadchodzi już pora zielona.
Wiosno, wiosno gdzie jesteś odpowiedz, czy zaspałaś, czy ruszył lodowiec? Co dzień pytam się słonka razem ze mną biedronka i spod śniegu malutka poziomka.
Ref. Kiedy przyjdzie wiosna? Nikt nie wie. Wiedzą tylko wysmukłe modrzewie. Zasłuchane, w białe chmury zapatrzone, wysuwają igiełki zielone, wyciągają do słońca ramiona, bo nadchodzi już pora zielona.
Przykład akompaniamentu instrumentalnego - instrumenty dęte
Cykl zatytułowany Słomkowy łańcuszek i inne dziecinne utwory Witolda Lutosławskiego nawiązuje do polskiego folkloru. Składa się z kilku melodii ludowych: Chałupeczka niska (słowa ludowe), Była babuleńka (słowa ludowe), Co tam w lesie huknęło (słowa ludowe), W polu grusza stała (słowa Janina Porazińska), Rosła kalina (słowa Teofil Lenartowicz) i Chciało się Zosi jagódek (słowa ludowe) oraz różnych wersji melodii pt. Słomkowy łańcuszek z tekstem Lucyny Krzemienieckiej, zatytułowanych: 1. Dzieci, 2. Studzienka, 3. Krzak róży, 4. Pies, 5. Kwiatek, 6. Krowa, 7. Zakończenie.
Sześć pierwszych fragmentów to oddzielne melodie w większości z ludowym tekstem, a 7 kolejnych fragmentów pod wspólnym tytułem Słomkowy łańcuszek, to różne interpretacje tej samej melodii. Każda, zgodnie z tytułem ilustruje coś innego. Motywem przewodnim jest „słoma”. Każdy fragment odpowiada na pytanie: do czego służy słoma? Z utworu dowiadujemy się, że słoma jest ocieplaczem butów na zimę, okrywa przed mrozem studzienkę, krzak róży, psią budę i kwiatek, jest jadłem i ściółką dla krów.
Poszczególne melodie wykonują głosy (sopran i mezzosopran) z towarzyszeniem instrumentów dętych drewnianych: flet, 2 klarnety, obój i fagot. Instrumenty wraz z melodią i tekstem tworzą spójne opowieści. Każda melodia zapisana jest w innej tonacji i w innym tempie (1. F‑dur, allegro non troppo – umiarkowanie szybko, nie za bardzo szybko; 2. As‑dur, andantino – umiarkowanie szybko; 3. Des‑dur, stesso tempo – to samo tempo; 4. F‑dur, allegretto – nieco wolniej niż allegro; 5. As‑dur, andante – idąc, umiarkowane tempo; 6. Des‑dur, andante – idąc, umiarkowane tempo; 7. F‑dur, allegro non troppo – umiarkowanie szybko), a także z innym akompaniamentem instrumentów dętych drewnianych (podkreślającym cechy opisywanego zjawiska).
R1PVYlVgUPjWV
Hau hau dylundum i co słoma miła
Marysia mi słomą budkę wymościła
Polecenie 2
Zapoznaj się opisem alternatywnym dotyczącym utworu „Krowa” Witolda Lutosławskiego i odpowiedz jaką rolę pełnią instrumenty grające akompaniament.
Zapoznaj się opisem alternatywnym dotyczącym utworu „Krowa” Witolda Lutosławskiego i odpowiedz jaką rolę pełnią instrumenty grające akompaniament.
Zapoznaj się opisem alternatywnym dotyczącym utworu „Krowa” Witolda Lutosławskiego i odpowiedz jaką rolę pełnią instrumenty grające akompaniament.
Wysłuchaj fragmentu utworu, a następnie spróbuj go zaśpiewać wraz z tekstem.
R1EE0BwV3ebEg
Muszę przyznać muszę, że ze słomy żółtej mam sieczkę do jadła na mięciutką ściółkę.
Polecenie 3
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dwóch wersji „Kołysanki” i opowiedz, czym różnią się te dwa utwory.
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dwóch wersji „Kołysanki” i opowiedz, czym różnią się te dwa utwory.
Zapoznaj się z opisami alternatywnymi dwóch wersji „Kołysanki” i opowiedz, czym różnią się te dwa utwory.
Wysłuchaj pierwszego utworu i wsłuchaj się w linię melodyczną. Podaj nazwę instrumentu dętego, występującego obok fletu. Następnie wysłuchaj drugiego przykładu muzycznego i spróbuj wraz z nim zaśpiewać utwór.
R1N0wbNRIxX8Z
R1csnD7RHyN0j
Dobrej nocy i sza, do białego śpij dnia, śpij, dziecino, oczka zmruż, śpij do wschodu rannych zórz. Mama zaś będzie tu śpiewać piosnki do snu. Mama zaś będzie tu śpiewać piosnki do snu.
Gwiazdki w górze już lśnią, wszystkie dzieci już śpią, więc i ty swe oczka zmruż, śpij do wschodu rannych zórz.
Jutro znów w ranny czas zbudzi cię słońca blask. Jutro znów w ranny czas zbudzi cię słońca blask.
Zadania
RomPLY9X98pZo1
Ćwiczenie 1
Określ do jakiej grupy instrumentów należą wymienione instrumenty. A klarnet Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. B. altówka Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. C. gitara Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.
D. werbel Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. E. wiolonczela Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.F. obój Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. G.wibrafon Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.
Określ do jakiej grupy instrumentów należą wymienione instrumenty. A klarnet Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. B. altówka Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. C. gitara Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.
D. werbel Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. E. wiolonczela Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.F. obój Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane. G.wibrafon Możliwe odpowiedzi 1. instrumenty dęte drewniane, 2. instrumenty smyczkowe, 3. instrumenty perkusyjne, 4. instrumenty szarpane.
Podane nazwy instrumentów przenieś do właściwej grupy:
określenie muzyki, przeznaczonej na chór bez towarzyszenia instrumentalnego.
Akompaniament
Akompaniament
(z wł. accompagnamento – towarzyszenie) partia instrumentalna towarzysząca głównej partii melodycznej, wykonywanej przez głos solowy, instrument, chór lub orkiestrę (np. pieśń na głos solo z akompaniamentem fortepianu); akompaniament spełnia rolę uzupełnienia harmonicznego, rytmicznego lub kolorystycznego w wykonywanym utworze.
Pieśń
Pieśń
krótki utwór wokalny do tekstu poetyckiego (na głos solo, na głos z towarzyszeniem instrumentu lub orkiestry, na wokalny zespół kameralny, na chór).
Piosenka
Piosenka
drobny utwór wokalny solowy.
Akompaniator
Akompaniator
instrumentalista, który wykonuje partię akompaniamentu.
Kapela ludowa
Kapela ludowa
ludowy zespół instrumentalny.
Źródła:
J. Habela, Słowniczek muzyczny, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1988